Mag 't een ietsje meer zijn

‘Warum denn?’

De man voor mij in de sneeuw wil nog om acht uur thuis zijn en tracht snel over de hardbevroren stoepjes aan het einde van de maanbelichte straat te komen. Hij struikelt dikwijls, valt soms en wordt daardoor zo intens in beslag genomen, dat hij nog erger schrikt dan ik als die twee Grüne Polizisten plotseling te voorschijn springen en ‘Halt, stehen bleiben!’ roepen. Je leeft in een leeuwekooi en toch schokt het je telkens weer als het beest gromt. Ik denk fel en uitsluitend aan de papieren in mijn linkerbinnenzak - kopie, drukproeven - en blijf staan. Tussen mij en de man, aan wie nu wordt geduwd en tegen wie die hese Pruisische paardetaal wordt geschreeuwd, liggen twintig wit besneeuwde meters. Als ik eens de rol speelde van de wandelaar, die genoeg heeft van het vooruit lopen en nu op zijn schreden keert? Ik manoeuvreer naar links achteruit, daar staat een stapel kisten aan de waterkant, ben ik daarachter dan is er weer een kans. Maar terwijl ik nog doende ben mezelf uit te wissen, weg te glippen uit het witte fond van de sneeuw, waartegen je alles ziet, en me te verstrengelen met de heerlijke schaduwen van dat opgestapelde fust blaffen ze al: ‘Hé, stehen bleiben.’

Dat moet je altijd doen anders schieten ze. Ik sta naast mijn kisten, de maan belicht mijn nederlaag tot in alle details. Een Grüne met een geweer komt aangelopen. Het gewone paarse smoel. Als je die lui op de fiets door de stad ziet patrouilleren, geluidloos voorbijglijdend als een school zwaardvissen, kom je zelden op de gedachte dat dit nu ook mensen zijn. Het

[p. 15]

exemplaar dat voor me staat pakt me bij de arm. Ik moet mee naar de ander, die heeft een sterretje op zijn pet. Er zit een vreemd, nerveus gezicht onder dat hoofddeksel - de expressie van iemand die eigenlijk boven zijn macht tilt als hij de hardheid acteert die Hitler sinds 1933 aan de Voorzienigheid pleegt af te smeken.

‘Waarom liep je weg?’ vraagt hij in een snodderig Duits.

‘Ik moest pissen,’ zeg ik. 't Is het eerste wat me invalt, de enige tamelijk legale reden trouwens, die ik bedenken kan, waarom een wandelaar plotseling stilstaat en schutterig afzwenkt naar een stapel kisten aan de kant.

‘Ach so,’ zegt hij. Ik heb de indruk dat hij de zaak verwerkt. De man die voor me liep, wordt door de ander in een overvalwagen geduwd die in een zijstraat staat. Ik begin innerlijk te bouwen aan een verhaal ter verklaring van die papieren in mijn linkerbinnenzak en vind niet veel plausibels. Als ik eens zei...

‘Wohin gehen Sie?’

Ik noem enigerlei straat.

‘Na, also,’ zegt hij, onverschillig opeens en maakt een gebaar van doorlopen. Ik doe een paar stappen en loop de andere Grüne in de armen.

‘Halt, Halt...’

Ik zeg hem, dat zijn baas me heeft laten lopen, maar dat wil hij eerst verifiëren.

‘Emil, haben Sie den gehen lassen?’

‘Ja.’

Verwonderd klinkt dan de stem: ‘Warum denn?’

Maar hij laat mijn arm los. En terwijl ik voortstap, langs de overvalwagen waaruit verongelijkte Nederlandse stemmen klinken, houd ik die twee woorden gonzend in mij: ‘Warum denn?’

Waarom iemand laten lopen, die je pakken kunt? Waarom in vredesnaam zo'n verdomde Hollander naar huis laten gaan terwijl hij zo rechteloos is als een straatkei, Freiwild, waarop iedere willekeurige Duitse kinkel de rancunes, waarmee Pruisische dienst en handtastelijke Feldwebels hem hebben volgestopt, fijn wreken mag?

Zo is ons leven geworden. Heinrich kan ons grijpen als hij zin heeft. Emil kan ons laten lopen als het hem lust.

‘Warum denn?’