Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 56]

In het publiek

Om zijn voordrachtsavond te kunnen houden in dat schoolgebouw had de declamator een gros kleine, houten vouwstoeltjes gehuurd, die een kwartier voor aanvang als een kudde eigenzinnige bokjes bijeengedreven stonden. Dat ze hard zaten vond ik op zichzelf niet zo erg: kunst eist nu eenmaal een worsteling des geestes en dan mag het lichaam niet achterblijven. Veel dieper groef het bezwaar tegen de kwaliteit van de stoelen. Ik voor mij zakte er tenminste onmiddellijk doorheen en behaalde, tussen de brokstukken op de vloer gezeten, het gemakkelijkste succes van mijn leven, want iedereen brulde van plezier eer ik een mond had opengedaan.

De tien minuten die ons toen nog scheidden van de aanvang der voorstelling waren niet zonder spanning, want iedere argeloos binnentredende bezoeker kon immers het volgende slachtoffer zijn. Nog twee personen van sterk uiteenlopende zwaarte zagen wij ter aarde tuimelen, maar toen was het dan ook acht uur en scheurde het doek vaneen.

‘Dames en heren - ik zal voor u zeggen enige fragmenten uit de Ideeën van Multatuli...’

De voordrachtskunstenaar hief plechtig aan en kreeg de belangstelling van de zaal net beet toen de deur naast het podium open ging voor een late bezoeker. Het bleek de dikste man te zijn die ik in mijn kleurig leven ooit heb gezien en hij bewoog zich langs het toneel naar het middenpad, volgens het systeem, waarmee bij verhuizingen staande klokken worden voortgekanteld.

‘Die gaat door de stoel,’ dacht iedereen. Het scheen een zekerheid.

‘Wie nooit gevallen is, heeft geen besef wat er voor nodig is om vast te staan,’ declameerde de kunstenaar met wrange toepasselijkheid, maar zelfs hij had er zijn kop niet bij, dat zag je aan zijn ogen, die vol doodsangst de argeloos voortzwoegende Golem op zijn weg naar een zitplaats volgden. Dat deed trouwens iedereen. En toen de man eindelijk, vlak naast mij, zijn verzamelde gestalte op een stoeltje nederliet, was de stilte zó diep en volstrekt, dat ook de declamator even zweeg en de ogen sloot, als voor een hels visioen...

Maar er gebeurde niets. De stoel kreunde wel een beetje, maar bleef met onbegrijpelijk heroïsme op de been. Gemompel van bewondering ging door de rijen en ook de stem van de kunstenaar klonk opgelucht, toen hij vervolgde: ‘Men vindt dit gebrek dikwijls en vooral bij mensen die niet gereisd of weinig beleefd hebben en...’

De dreiging scheen voorbij. Ik zeg: scheen... Want toen wij net opnieuw waren ondergedompeld in Multatuli, liet de dikke man ten twee-

[p. 57]

den male van zich horen. Hij zond namelijk ineens vier droge, bijzonder gramstorige kuchjes de wereld in. Gehinderd keek ik hem even van ter zijde aan en zag dat zijn enorm, bolrond hoofd geheel purper was van een geweldige hoeveelheid in hem opgetaste geluiden, die er uit wilden. Ik vreesde dat hij ter plaatse uiteen zou bersten als de zuster van Prikkebeen en stond maar vast op om hem gelegenheid te geven de zaal te ontvluchten - een hint die hij, tot mijn persoonlijke verlichting, meteen opvolgde.

Op het krakendste schoenwerk ooit door enig mens gedragen, ging de man, rommelend van interne ontploffingen, opnieuw door het middenpad en langs het toneel naar de uitgang. Met zijn laatste krachten opende hij de deur en liet toen, in het gangetje daar vlak achter, alle blaffingen en schrapingen die in zijn gigantische borstkas waren opgezameld, de vrije loop.

Hij had het net zo goed op het toneel kunnen doen, want de hele zaal kromp ineen en begon kribbig te ssssten. Maar dat hoorde de stakker niet. Hij ging rustig voort en toen er geen enkel kuchje of humpje meer in hem huisde heeft hij, omdat hij nu tóch eenmaal bezig was, ook nog een paar minuten toeterend staan neussnuiten om vervolgens weer op zijn duivels schoeisel binnen te sluipen, met de voldane gelaatsuitdrukking van iemand die een kwestie tot ieders genoegen heeft geregeld.

‘Mag ik nog even passeren?’ fluisterde hij mij toe.

En tóén pas is hij door die stoel gezakt.