Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 54]

Louter leugens
(1951)

Een lachsucces

Toen ik een jongmens van zeventien jaar was, placht ik vrijwel dagelijks in sonnetvorm uiting te geven aan mijn verlangen naar vaste verkering. Het was een vertrouwd werkje, dat meestal kort voor het inslapen zijn beslag kreeg, maar op den duur vond ik er toch geen bevrediging in. Ik begeerde niet alleen in poeticis, doch ook metterdaad meisjes te ontmoeten en nam, na lang aarzelen, de zaak op met een oudere vriend die reeds verscheidene verlovingen had verbroken en een motorfiets bezat, zodat hij als een kenner te boek stond.

‘Je moet die grieten gewoon op straat aanspreken,’ zei hij geeuwend. ‘Dat durf je toch wel?’ Dit laatste vroeg hij, zoals iemand in een goedkope hotelkamer even de heetwaterkraan opendraait, ofschoon hij zeker weet dat er koud uitkomen zal.

‘Natuurlijk,’ zei ik en gaf het gesprek een andere wending.

De volgende avond probeerde ik het. Correct gekleed en met zorg gekapt ging ik in de hoofdstraat van mijn woonplaats heen en weer stappen, gelijk een surveillerende wijkagent, en het duurde niet lang of ik had een klein, bijzonder mager meisje, dat zich daar ook voortrepte, gevraagd of zij ‘zo alleen’ was. Aanvankelijk antwoordde zij in het geheel niet en geruime tijd liepen wij in gelijke pas verder, zonder dat duidelijk was of er van opzet of toeval gesproken moest worden. Daar mij niets toepasselijks meer inviel, dacht ik er over een zijstraat in te slaan, maar toen ik dit voornemen juist wilde uitvoeren, sprak zij eensklaps: ‘Ik moet hier op de tram.’

‘Zie ik je nog?’ vroeg ik.

‘Ik heb zaterdagmiddag vrij,’ bekende zij naar de grond kijkend. Terwijl de tram voorreed, verzocht ik haar, dan om twee uur in een groot café met muziek te verschijnen. Ze knikte ernstig en klom op het achterbalkon.

‘Maar dan moet je écht komen,’ zei ze nog. Toen reed de tram weg.

De drie dagen die mij van dit rendez-vous scheidden, waren niet zonder spanning. Thuisgekomen begon ik mij namelijk af te vragen wat wij in het café zouden moeten aanvangen, want het eerste contact had mij niet

[p. 55]

de zekerheid gegeven dat zij een gezellige praatster was. Om te voorkomen dat de hele middag uit gapingen zou bestaan, verzamelde ik een groot aantal moppen, waarvan ik de eerste woorden op een briefkaart schreef. Door deze partituur herhaaldelijk te raadplegen, was ik zaterdagmorgen zo ver dat ik alle grappen zonder moeite in een ongedwongen volgorde ten beste kon geven.

Reeds bijtijds begaf ik mij naar het café en zocht een plaats dichtbij de deur. Daar ik mij haar uiterlijk niet meer nauwkeurig herinnerde, veerde ik tot tweemaal toe voor een verkeerd meisje op, een ervaring die mij zó deed inbinden, dat ik argwanend bleef zitten toen zij eindelijk binnenstapte.

‘Dag,’ zei ze, angstig omkijkend, als was zij op weg naar het café achtervolgd door enige gorilla's.

‘Dag,’ sprak ik op mijn beurt. Ik hielp haar bij het afleggen van een donker jasje, waaronder zij een wijde, in huisarbeid gebreide jurk bleek te dragen. Sereen van mensenkennis bracht de kelner thee. We zaten.

‘Hoor eens,’ zei ik, moed vattend. ‘Ik liep laatst door de Kalverstraat en daar kwam ik een vriend tegen. Zegt die vriend...’

De eerste grap van de reeks kwam er uit, wat hortend nog, maar toch wel verdienstelijk. Daar ze niet onmiddelijk vatte dat ik aan een anekdote bezig was, trof de pointe haar uit een hinderlaag, nét op het ogenblik, toen zij een ferme slok thee genomen had. Hoewel het tot voldoening stemde dat zij wilde lachen, leverde de uitvoering van dit voornemen een zorgwekkend schouwspel op. Eerst bolde zij de met consumptie gevulde wangen tot berstens toe, toen slikte zij alles tegelijk in het verkeerde keelgat en vervolgens liep een zwakke poging om hoesten en lachen te combineren uit op zo'n rauw, door merg en been dringend geblaf, dat verschillende mensen in het café gingen opstaan om te zien wat er gaande was. Ten einde enige verlichting te brengen, sloeg ik haar met de vlakke hand op de rug, maar het hoesten verminderde niet. Ze zag nu paars van benauwdheid terwijl de tranen haar tappelings over de wangen liepen.

‘De dame kan het best even de frisse lucht in gaan,’ zei de kelner.

‘Languit liggen met een koude sleutel in de nek is ook heel goed,’ sprak een man aan een belendend tafeltje.

‘Nee, u vergist u,’ zei de kelner. ‘Dát is voor bloedneuzen.’

Terwijl de mannen hierover begonnen te twisten, pakte het meisje opeens haar jas en liep blaffend het café uit. Ik betaalde snel, maar toen ik buiten kwam, was zij reeds door de massa verzwolgen. Jaren later zag ik haar terug, met vier kinderen en een wandelwagentje. Mager was ze nog altijd, maar ze hoestte gelukkig niet meer.