Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 44]

Klein beginnen
(1950)

Een mens moet klein beginnen

Dit is geen boek, maar een liefdesverklaring. Een Nederlandse pa heeft de pen gegrepen, om u deelgenoot te maken van het particuliere plezier dat de luttele avonturen zijner kinderen hem bezorgden. Behoort ge tot de mensen die dat grut eigenlijk alleen maar lastig vinden, dan moet ge dit werkje zorgvuldig gesloten laten, maar zijt ge mét mij van mening dat kleine jongens en meisjes in ons leven, naast veel ongemak, een vriendelijk soort humor binnenkruien, dan kunt ge gerust bij me inhaken.

Vrees niet - het wordt geen lange reis, mijn huis is aan de overkant. Kom bij me binnen op Sinterklaasavond - dat lijkt me toepasselijk, want dan heeft zelfs de meest verstokte volwassene een open oog voor de bedoelingen van het bedrijvig dwergenvolk. In de schaduw van koek en gard zijn we trouwens een beetje moe van al dat pal staan voor onze fameuze grotemensen kwesties. Zelfs atoomoorlogen plegen op het heerlijk avondje een rustiger verloop te hebben, want Sinterklaas Kapoentje veegt met zijn sik een heel stuk ‘weet-je-nog-van-toen?’ bloot en maakt het anders zo van strijdlust fonkelend oog zalig van herinneringen.

Mijn vader dan - daar begin ik al - stelde er prijs op iedere dag zeven couranten te raadplegen, doch op Sinterklaasavond werden zij hem afgenomen. Hij zat dan, zeer onthand, in zijn leunstoel en zong, op onze last, de hymne van het huppelende paardje met de wrange gelaatsuitdrukking van iemand die ten gevolge van een lage grap de mond vol sigareas gekregen heeft. De cadeaus, die hij mijn moeder bleek te hebben geschonken, waren door háár gekocht en moesten het zonder rijmpjes stellen, want toen zij hem éénmaal dwong een vers te maken bij een borduurtafel, bleek hij na lang dubben niets anders aaneen te hebben gestoten dan: ‘Hier is aan tafel, houd nu je wafel’, wat alle hoop op verbetering de bodem insloeg.

Was zijn medewerking aan het Sinterklaasfeest dus van weinig actief belang - de kerstboom maakte hem levendig, want hij had een diepe vrees voor brand en stelde zich steeds met een aan een stok gebonden spons naast de boom op, terwijl wij fijntjes het mooie ‘Stille Nacht’ opzonden.

[p. 45]

Toegegeven - dit zijn misschien niet de herinneringen die gewoonlijk het oog zo troebel maken, al blijft het een kwestie van appreciatie. Ik geloof dat ieder ouderpaar de Sinterklaasavonden, die het zijn kinderen in de ontvankelijke jaren schenkt, vroeg of laat aan debet- of creditzijde krijgt voorgerekend. Daarom doe ik bij mij thuis maar mijn best, zolang mijn kinderen nog zo'n overzichtelijk formaat hebben dat ik aan hun geluk iets kan toedoen.

Dit is een grote macht, die echter slinkt als marsepein. Een poosje geleden hadden we een poppenkast in huis. Voordat de vriendjes en vriendinnetjes kwamen, werd de kamer leeggeruimd. Mijn zoontje sprong uitgelaten door het onttakeld vertrek, greep toen hij mij gewaar werd eensklaps mijn hand en vroeg aanhankelijk: ‘Pappie, waarom ben ik zo blij?’

‘Omdat de poppenkast komt,’ verklaarde ik.

‘O ja,’ sprak hij tevreden gesteld en hij hervatte zijn gehuppel.

Is dat niet indrukwekkend? Hij vraagt mij ook herhaaldelijk: ‘Welk plaatje vind ik het mooiste, pap?’ Soms wil hij de sneeuw bewaren of vlinders op zijn petje dragen en telkens komt hij met een verpletterend vertrouwen juist aan míj vragen, hoe hij die dartele plannen het best ten uitvoer leggen kan, aangezien hij mij beschouwt als een heer die niet voor één gat gevangen zit. Ay - ééns zal hij weten dat ook deze twééde Sinterklaas niet bestaat. Dat wordt vast een wrange ervaring. Van de eerste kon hij altijd nog zeggen: ‘Het was mijn vader.’

Maar dat zijn zorgen voor de tijd, want mijn zoontje - als ik hem nog even ter tafel mag houden - gelooft voorshands nog in de oer-Sint, die zo graag per schimmel over de daken rijdt. Hij is de laatste in mijn huis, want bij zijn zuster is die genade vorig jaar reeds aan vriendinnetjesgesmoezel overleden.

Zij trekt thans, met ál haar acht jaren, één lijn met de nihilistische volwassenen en geeft ons, achter zijn geringe rugje, pompeuze knipogen als hij, in zijn waan, zo ernstig bezig is hooi voor het paard in zijn schoen te rangschikken.

Maar zij zingt wél mee tijdens de avondlijke schoorsteen-aubades, die plaats vinden bij het gasfornuis omdat ik de schoentjes toch moeilijk onder de centrale verwarming kan plaatsen. De robot verovert wel de wereld! Nog tien jaar en de techniek heeft alle bij huiselijke feestjes benodigde plekken weggerationaliseerd. Dan zendt de televisie waarschijnlijk tegen zevenen een schoorsteen uit, waarbij de laarsjes kunnen worden neergezet, tot het beeld vervaagt.

Toch vindt zo'n kind een gasfornuis al mooi genoeg - als je tijdens het zingen maar fanatiek naar boven kijkt, als was daar enigerlei communica-

[p. 46]

tie met het dak. Maak het echter niet ál te suggestief, want dat breekt je later op...

‘Kijk eens,’ riep ik op een keer, tijdens het zingen, ‘ik zag het oog van Zwarte Piet. Hij keek naar binnen.’

Daar viel de mond van de laatste gelovige bij open.

‘Ik zie niks’, bekende hij kleintjes.

‘Nou, dan moet je maar eens goed kijken,’ riep ik. ‘We hebben het allemaal gezien, hoor. Een zwart oog.’

En wij zongen bezield verder, voelden nog eens of het hooi goed in de schoen zat, zetten het waterbakje netjes in het midden en gingen ter slaapkamer. In bed gezeten, zei mijn zoontje eensklaps: ‘Ik heb het oog gezien. Een zwart oog.’

Zie je nou wel! Wij prezen zijn opmerkingsgave, deden de dekens over hem heen en doofden het licht. Wind en regen vochten buiten met de euvele wereld. Het was echt weertje voor een klein jongetje dat zeer diep in zijn bed ligt, zou je zo denken. Maar een kwartier later stond hij ontzet in de huiskamer en zei: ‘Hij tikt tegen het raam.’

‘Wie?’ vroeg ik.

‘Zwarte Piet met zijn zwarte ogen,’ zei hij kokhalzend. ‘Ik hoor het telkens.’

Daar stá je dan! Een vol uur zijn wij daarop bezig geweest de zelfgeschapen illusie van het zwarte oog weer te slopen met een reeks van bemoedigende ‘benjemals’ en ‘komnous’, tot hij murw-geargumenteerd terugsloop naar zijn bed, met de verwarde overtuiging dat pappie dus zoeven, toen híj niets zag, een zwart oog waarnam, dat later werd ingetrokken, terwijl er blijkbaar niets te doen was toen hijzélf zo duidelijk op de ruiten hoorde tikken...

Ik vraag maar: hebben ouders nu moeilijke kinderen, of kinderen moeilijke ouders?