Ik lieg de waarheid. De beste Kronkels

[p. 105]

Twijfel

De hele dag had de schilder geprobeerd te werken, maar alles werd plomp en blauw onder zijn handen. Toen de vallende schemer hem verloste van de plicht verder te ezelen, ging hij op de sofa liggen, ongelukkig en verontrust, want het was eigenlijk de hele maand al mis geweest.

Misschien is het wel op, dat beetje talent... dacht hij vol zelfbeklag.

‘Doe je niks?’ vroeg zijn vrouw, die een pan op de kachel kwam zetten.

‘Nee, mág ik?’ snauwde hij. ‘Het is schilderen, zie je. Geen koekies bakken.’

Zij schrok van zijn bijtende toon, maar hield zich in. Het kind kwam huilend uit de gang gelopen. Het was gevallen. Gehinderd hoorde hij het schelle stemmetje tjengelen en met walging rook hij de vette uienlucht uit de pan, die zich bazig door het atelier begon te verspreiden. Plotseling kreeg hij zin om de hele boel in elkaar te trappen. Hij stond op.

‘Ik ga een beetje lopen,’ zei hij, de gang in glippend.

‘We eten zó...’ riep zijn vrouw. Het kind huilde zachtjes nu. Zonder antwoord te geven, roffelde hij de trap af, pakte de post van de vloermat en stapte, verlicht opademend, het duister in. Vrij! ‘De stad ligt als een tentenkamp van kroegen,’ citeerde hij grimmig. Hij stapte de eerste binnen, op de hoek, en vond er een vage vriend die juist iets geïnd had, zodat hij wel bereid was een tientje uit te lenen. Dat gaf de avond ineens een breder perspectief. Hij besloot het mooi, gierig uit te strijken over veel kleine tapperijtjes en zat al in het derde, toen zijn naar lucifers zoekende hand de post voelde. Er was een door zo'n welmenende kennis opgestuurde, vernietigende kritiek over zijn tentoonstelling bij.

‘Die vent is stapelgek,’ zei hij halfluid, toen hij het stuk gelezen had. Hij maakte een propje van het knipsel en smeet het nijdig op de vloer.

‘Geef me er nog maar een,’ beval hij.

[p. 106]

Maar de drank viel niet goed meer, maakte hem somber in plaats van blij, bracht hem aan het staren. Hij raapte het propje weer op en liep zonder groet de kroeg uit. In de mist langs de grachten sjokkend, viel alles tegelijk over hem heen - zijn onmacht om te werken, zijn vlucht uit huis, het walmend grijs van de winteravond, de stekeligheden uit de kritiek en de weltschmerz der jenever. Onder de lichtkap van een lantaarn streek hij het knipsel glad en las het nog eens helemaal door.

‘Het is waar. Ik ben niks meer,’ zei hij hol tegen de mist en dikke krokodillentranen gleden traag over zijn wangen.

Hoe lang liep hij zo, in zichzelf pratend, vuist schuddend, klaaglijk grommend? ‘Alles moet anders worden,’ bezwoer hij het duister. Hij zou weggaan uit dit rotland, naar Frankrijk, Italië, Spanje... Lydia begreep zulke dingen. Die ging wel zolang met het kind bij haar moeder. ‘Ja!’ zei hij telkens. ‘Ja.’ Hij stond bij de schouwburg nu en zwenkte een kroegje binnen, waar veel acteurs en schilders kwamen. Het was er leeg; bij het buffet zat alleen een dichter met een voluptueus meisje. Ze groetten stijf toen hij binnenkwam en bij het raam ging zitten. Terwijl hij moe achteroverleunde, zag hij dat de dichter het meisje iets influisterde. Ze lachten geniepig, samen.

‘Bier!’ riep de schilder.

Toen het gebracht was, dronk hij het achter elkaar uit en voelde zich kwalijker.

‘Nog een!’ beval hij grimmig.

De dichter stond op en liep het café door, dat lachje om zijn mond. Toen hij bij het raam kwam, keek hij de schilder even aan en vroeg: ‘Zó... is het afgelopen?’

‘Geen denken aan, mannetje!’ riep de ander, met de vlakke hand op het tafeltje slaand. Hij wou zijn reisplannen uitschreeuwen maar voelde opeens dat ze niet door zouden gaan. Verbaasd keek de dichter hem aan.

‘Nou, wind je maar niet zo op,’ zei hij. ‘Ik mag toch zeker wel vragen of het al afgelopen is? 't Is over elven. Of kóm je niet uit de schouwburg?’

‘Nee,’ antwoordde de schilder. ‘Ik lóóp maar wat, vanavond.’

‘Kom dan bij ons zitten,’ inviteerde de ander. En met warmte: ‘Ik

[p. 107]

heb je tentoonstelling gezien. Prachtig joh. Je bent enorm vooruitgegaan.’

‘Leuk dat je 't zegt,’ sprak de schilder. ‘Dat vind ik namelijk zélf ook.’