Ik lieg de waarheid. De beste Kronkels

[p. 88]

De Pyjamagarde

Mijn onlangs overleden tante Mies is eenennegentig geworden, dus het leven staat niet bij haar in het krijt. Mijn herinnering wel. Want ze kwam, toen ik nog klein was, in mijn ouderlijk huis wonen, op de tweede etage, waar zij een knus kamertje volstouwde met boeken over theosofie. Aangezien zij dag en nacht met deze diepzinnige doch niet zeer heldere leer doende was, sloegen mijn realistisch geaarde ouders haar geestelijke vermogens niet hoog aan.

Als kind neem je zo'n mening onmiddellijk over. Reeds als kleine jongetjes behandelden mijn broer en ik haar dan ook met merkbare geringschatting, die alleen even plaatsmaakte voor aanhankelijkheid als zij op verjaardagen met geschenken kwam. Nú pas realiseer ik me hoe wijs ze moet zijn geweest, want ze bleef altijd even vriendelijk, hoe wij haar ook op de proef stelden.

Toen mijn broer twaalf was en ik acht, richtte hij een verbond op, dat de Pyjamagarde heette. De leden waren, zoals de naam reeds aangaf, gekleed in slaapgewaadjes en droegen daarbij een wit weesjongenspetje met een lakklep, waarop een blikken harpje was bevestigd. Dit embleem duidde onze muzikale bedoelingen aan. De voorlopers van de jazzmuziek begonnen zich in die jaren te roeren en op onze fonograaf speelden wij vaak een plaat van het Savoyorkest uit Londen, limonadeachtige muziek, die voor ons een baanbrekende betekenis had.

De Pyjamagarde was dan ook in de eerste plaats een jazzband. Mijn neef speelde viool, een vriend blies een fluit die, door de aanwezigheid van een op en neer beweegbare zuiger, aan een fietspompje deed denken en mijn broer drumde op de paraplubak, die van zwaar ijzer was en, mits handig beroerd, bekkengeruchten kon voortbrengen. Aanvankelijk mocht ik niet tot de garde toetreden, omdat de jongens die er de macht hadden mij nog te jong vonden, maar na lang simmen en dreinen werd ik toch in het orkest opgenomen. Daar ik op geen enkele bekwaamheid kon bogen, zat ik er eerst wat bij, doch na een poosje verschafte ik mij zelf een rol, door de hoorn van onze fonograaf te schroeven en daarin ritmische bas-

[p. 89]

geluiden te knorren, een dienende taak, die de goedkeuring van de andere jongens gelukkig wegdroeg.

Onze uitvoeringen moeten een afgrijselijke belediging van het menselijk oor zijn geweest en mijn ouders lieten dan ook niet na hun afkeer duidelijk onder woorden te brengen. Dit sloeg ons allerminst uit het veld. Nog altijd weet ik onze stille verachting voor hun gebabbel.

‘Ze begrijpen er niets van,’ zei mijn broer. ‘Ze houden alleen maar van opera's.’

Zelf vonden wij onze concerten uitnemend. Een avond, toen vader en moeder niet thuis waren, voelden mijn broer en ik ons bijzonder geïnspireerd. We kleedden ons in uniform, namen de instrumenten en gingen naar de tweede etage, want we hadden publiek nodig en besloten ons, bij gebrek aan beter, dan maar te behelpen met tante Mies. Zij had net visite van een paar vergeestelijkte dames en heren en de theosofieboeken lagen open op tafel.

‘Maar alles is Brahma,’ zei tante, toen wij binnentraden.

Wij salueerden ernstig aan onze weespetjes en begonnen dadelijk aan een concert, dat onbeschrijfelijk moet zijn geweest, want meer dan het jenzen op de paraplubak en mijn dof brommen in de hoorn van de fonograaf, viel niet te vernemen. Een vol uur hebben die brave mensen de goddelijke wijsheid overtuigend in praktijk gebracht door zoet te luisteren, zonder een woord van protest. Pas toen het tegen negenen liep, zei tante voorzichtig: ‘Jongens, nou wordt het toch écht tijd hoor...’

In bed sprak mijn broer schamper: ‘Merkte je wel - ze snapten er niets van.’

‘Geen snars,’ zei ik.

En wij sliepen in met de heerlijke zekerheid dat wij in dat grote huis vol oude mensen, de enige vertrouwelingen waren van een nieuwe tijd...