Een Hollander in Parijs

[p. 88]

Boeken

Soms wérk ik in Parijs en daar ik een man des geestes ben en mijn hotelkamer deze keer de omvang van een douchecel heeft, beweeg ik de pen regelmatig in de schrijfzaal van de Bibliothèque Nationale. Dit immense bouwwerk verrijst al heel wat jaartjes aan de reu de Richelieu. Als ge er heenwandelt, komt ge langs het Hôtel de Malte, waar op een marmeren gevelbord te lezen staat: ‘Hollandsche Couranten’, een sterk overdreven belofte die stamt uit de jaren, toen ons Colijnse tientje zich met de hardste valuta's kon meten.

De baas van het hotel heeft het bord maar zo gelaten. Men laat hier trouwens alles zo - ook de Bibliothèque Nationale. Die schrijfzaal kun je overigens niet een-twee-drie op je Hollandse klompen binnenstampen. Eerst wordt je naam en je herkomst genoteerd, in een klein kantoortje, waar twee bejaarde dametjes alles voor het zeggen hebben. Ze dragen mooie, ouderwetse armbanden en broches en hebben destijds, jong en fleurig, in hetzelfde café vertoefd, waar Verlaine, hoed en stok

[p. 89]

[p. 90]

links en de absint rechts van het papier, zat te dichten dat het zo regende in zijn hart.

Als de papieren ingevuld in het eiken kastje liggen, maakt de dan ontsloten Salle de travail diepe indruk op de culturele zondagsruiter. Een hoge, tot de nok met gaanderijen vol boeken beklede ruimte, waarin aan eindeloze rijen lessenaars een paar honderd mensen zitten te lezen en te schrijven. Het zijn merendeels studenten van beiderlei kunne, maar groter dan in welke bibliotheek ter wereld ook is het aantal oude, verkreukelde personen, die hier hun late leven in de delicate stilte der Schone Letteren uitzitten.

Tegenover me is een verdroomd heertje bezig met een kroontjespen een foliant te kopiëren in een schoolschrift. Hij draagt een vaal zwart pak en als er een haartje aan zijn pen komt, veegt hij het aan zijn revers af. Deze morsige nooddruft moet Rilke hebben bedoeld, toen hij schreef: ‘Armut ist ein grosser Glanz von innen,’ want de priegelende grijsaard is zo naar binnen gericht bezig met zijn arbeid, dat hij de dingen die ons bewegen al lang niet meer waarneemt. Naar alle waarschijnlijkheid stelt hij een veel-delige studie samen over de kerkhoven, waar de buitenechtelijke kinderen van de Zonnekoning begraven liggen. Hoewel Franse uitgevers ver gaan, zullen ze dit wel niet publiceren - maar Onze-Lieve-Heer heeft hem in de gaten en als hij later in de hemel komt, worden zijn verzamelde werken elke dag opnieuw ge-

[p. 91]

drukt, door een engel die daar speciaal voor is.

Zo, nu ga ik weer de straat op, want langer dan twee uur houd ik het hier nooit uit. Ik word altijd moe en een beetje gejaagd in zo'n leeszaal - het vlees is ongeduriger dan waar ook. Kent u dat gevoel? Ik denk dat het komt door de geluidloze maning, welke al die boeken ons in het oor zeuren. ‘Lees me... lees me... lees me...’ Maar het zijn er zo véél.

Gauw naar buiten dus - doch morgen kom ik terug. Want weet u, het is ook wel prettig voor een eenvoudig man om tussen zoveel boeken te zitten. Ik voel me dan altijd een beetje als de op een plaat van Rudolf Wilke voorkomende zwerver, die uit een leesboek opkijkt en zegt: ‘Deze roman gaat alleen over graven en gravinnen. Dat bevalt me. Men amuseert zich en is toch in goed gezelschap.’