Een Hollander in Parijs

[p. 67]

De vrede

Het café Le Dôme op de boulevard Montparnasse is een overzees gebiedsdeel van de Amerikanen, levensgrote jongens, met virulente kunstgaven en truien vol schouderplastiek, die een onuitroeibare voorkeur voor gebakken eieren met Coca Cola aan de dag leggen. Thuis vinden ze het te rechts en daarom zijn ze blij, hier in Parijs, hun artistieke stoom te kunnen afblazen in abstracte schilderijen die je, op de exposities, met frisse, vierkante koontjes tegemoetkleuren, zonder de cultuur bepaald uit de brand te helpen. Er zitten ook andere nationaliteiten in het café - Engelsen, die hun gedekte volksaard knap hebben gefrustreerd, melodieus geuënde Denen, een tien regimes geleden uitgeweken Mexicaan, die kijkt of hij de hele troep met wat zout en peper rauw zou kunnen opvreten en een tafeltje Hollanders, wier conversatie in dit Babylon gelegenheid geeft te constateren dat onze mooie taal, naar klank beluisterd, neerkomt op het gerucht van mensen, die een hardnekkige graat in hun keel hebben.

[p. 68]

‘Vous monsieur - what are you?’

De man die mij deze tweetaligheid heeft toegevoegd, zit een tafeltje verder - een leeftijdloze figuur met een baard van een kwartaal en een Panama strohoed, die bewijst dat hij een paar jaargetijden terug van huis ging.

‘Hollander,’ zeg ik. Ik probeer het maar in het Engels. Hij neemt zijn glas op en die hoed, en komt naast me zitten.

‘Zwééds,’ verklaart hij, op zijn borstbeen kloppend. ‘Ik reis de wereld door. Ik ben een soort...’ Hij aarzelt, of hij het voor het eerst onder woorden brengen moet. ‘Een soort vredesbrenger,’ besluit hij dan en kijkt me aan met een bang lachje, dat op mijn scepticisme vooruit wil lopen. Maar ik zeg ernstig:

‘Oh yes.’

Het valt hem mee. Aangemoedigd vervolgt hij, in een mengsel van Frans en Engels:

‘Als je de vredesgedachte verspreiden wilt, moet je méér doen dat een artikel schrijven in een blad. Dat heeft geen waarde. Dat wordt niet gelezen. Je moet de mensen op hun manier aanspreken. En op plaatsen waar ze luisteren willen. Ik heb een liedje gemaakt, daar staat het allemaal in...’

Hij buigt zich naar mij over en begint zachtjes in mijn oor te zingen - een melodieus Zweeds chanson, met vele coupletten. Als het uit is zegt hij:

‘Het moet vertaald worden, natuurlijk.’ En na

[p. 69]

[p. 70]

een korte stilte: ‘Kijk, mijn plan komt hierop neer. Er is in Parijs een nachtclub “De hemel”, waar meisjes met vleugeltjes aan bedienen. Daar wou ik gaan zingen. Als ze me willen aannemen, natuurlijk.’ Hij kijkt hoe het bij me valt. Ik knik.

‘De mensen die in dat café komen, willen zich natuurlijk amuseren. En mooie meisjes zien. Goed, goed - maar met mijn lied zou ik ze, in een ontvankelijke stemming, ook iets ernstigs meegeven, iets om over na te denken...’ zegt hij, naïef glimlachend.

Een man met een jockeypet op is naderbij geslenterd. Hij heeft de brede jukbeenderen en de dikke, harde lippen van het dievenkind, dat Grosz vroeger eens tekende. Terwijl de kelner op de achtergrond vermaakt toekijkt, zegt hij op de toon van iemand die bezig is de dorpsgek te stangen: ‘How is peace?’

De Zweed is onaangenaam getroffen.

‘Good... good...’ antwoordt hij haastig en staat op. ‘Zullen we gaan?’

Als we het café verlaten, hurkt de jockeypet meesmuilend bij zijn schoenpoetsers-apparatuur voor de deur en begint in te pakken, want de avond is al oud.

‘Och, die mensen’ zegt de Zweed, naast mij voortstappend. ‘Ze maken er maar een grapje van. Ze lachen om alles, Sir.’

Een poosje lopen we zwijgend door donkere straten naar mijn hotel.

[p. 71]

‘Ik ben ook achter het ijzeren gordijn geweest,’ zegt hij plotseling. ‘Aangemonsterd op een vrachtschip naar Polen. In Warschau was juist een grote vredesmeeting. Ik dacht: daar moet ik mijn lied zingen. En ik er heen...’

‘Lieten ze u zingen?’ vraag ik.

Hij glimlacht een beetje verlegen.

‘Nee, het mocht niet, ze zeiden, ga jij maar terug naar Zweden,’ antwoordt hij. Zijn woorden klinken vriendelijk, zonder angel. We zijn nu voor mijn hotel gekomen en weten niet goed meer wat we met elkaar beginnen moeten.

‘U stond natuurlijk niet op het programma,’ zeg ik, hem de hand ten afscheid drukkend. Hij grinnikt even, als iemand die zich deze mentaliteit nog wel van vroeger herinnert. Doch als ik al halverwege het portaal ben, hoor ik hem nog roepen:

‘Maar misschien hadden ze het wél toegestaan, als ik de juiste mensen getroffen had.’

‘Wie weet!’ antwoord ik en sluit de glazen deur.

Met zijn verkleurde Panama op het hoofd blijft hij bijzonder alleen achter, onder een avondhemel, met een mantel vol sterren over hem heen gebogen, als een wijze, donkere prins, die peinzend kijkt naar een nijver onze-lieve-heersbeestje.