Dwaasheden

[p. 26]

Een kras oudje

De vakantie is ten einde en gretig stort ik mij weder in mijn opwindende arbeid. ‘Zo,’ zegt mijn chef. ‘Jij moest maar eens naar het zus-en-zo-hofje gaan, want daar woont een mannetje, dat volgende week honderd jaar schijnt te worden.’

Een lieve opdracht! Bij het schrijven over zo iemand, doopt de journalist zijn pen niet in de inkt, doch in een zoetgeurend mengsel van beleefdheid en verflenste poëzie. Hij gewaagt van ‘levensavond’, ‘bezonken wijsheid’ en ‘vriendelijke oogjes achter brilleglazen’, want lieden, die het een volle eeuw op deze aarde hebben uitgehouden, krijgen de ietwat huilerige tederheid der courantiers als premie. Tot en met zijn 99ste is de heer Jansen een door zijn familieleden beminde particulier, maar zodra hij de 100 heeft gehaald, stormen slecht geschoren verslaggevers en fotografen zijn vertrek binnen, duwen het achterkleinkind met verjaardagsversje en al omver en ontrukken hem aan de vergetelheid. ‘En meneer Jansen, vertelt u me nou eens hoe dat komt!’ vraagt dan zo'n journalist, blijkbaar verwachtend, dat de grijsaard antwoorden zal: ‘Dat komt, omdat ik altijd toiletzeep op mijn brood gegeten heb,’ want alleen zo'n antwoord zou eigenlijk het drukken waard zijn. Dergelijke buitensporigheden komen echter nimmer voor. De hoogbejaarde mannen en vrouwen laten het meestal bij enige schorre vaagheden, zodat alle stukjes er eender uitzien. De verslaggever wijst op de merkwaardige krasheid van het oudje, noteert de vriendelijke plantjes op het raamkozijn en mengt, als markant detail, wantrouwen jegens het knopje van het elektrisch licht of afkeer van de stofzuiger bij. Hij noemt - een fijn trekje - de

[p. 27]

[p. 28]

honderdjarige niet meneer Jansen, doch opa Jansen, want wie een eeuw leeft is ons aller opa.

Dit alles wetende, ging ik zonder hooggespannen verwachtingen naar dat hofje. Voor mijn geestesoog zag ik hem al zitten in zijn leunstoel, extra vibrerend vanwege het ongewoon bezoek. Toen ik het straatje inliep deed ik de feestelijke glimlach voor, die in dit rayon van de journalistiek gebruikelijk is. Nummer vijftien... Ik stapte langs de tuintjes, wandelde het paadje op en wou bellen.

Voor de deur zat een mannetje. Hij leek op een ets van Paul Klee, zo scheef en gebarsten was-ie.

‘Wat mot jij?’ vroeg hij.

Ik boog me, want hij zat op een laag stoeltje.

‘Opa Jansen?’ vroeg ik teder.

Hij keek vinnig.

‘Ik bin jouw opa niet,’ sprak hij.

‘Nee, nee,’ vervolgde ik. ‘Da's zo bij manier van spreken. Ik kom van de krant. Ik wou...’

‘Je hoeft niet te praten,’ zei hij. ‘Ik versta geen woord.’

Ik legde er een schepje op.

‘Van de krant,’ riep ik. ‘Voor een interview.’

Nu grijnsde hij.

‘Doe 't maar in m'n petje,’ meende hij.

Ik ging rechtop staan.

‘Is er niemand thuis?’ vroeg ik op de deur wijzend. ‘Geen kleinzoon of een kleindochter?’

Hij keek me eens aan.

‘Ik heb er wel een,’ zei hij, ‘maar die geef ik jou niet!’ Meteen haalde hij een sleutel te voorschijn en stak hem dadelijk weer kraaiend weg.

‘Daar gaat 't niet om,’ riep ik. ‘Ik wil alleen maar...’

‘Nee, ik geef hem niet af,’ sprak hij. ‘Ik heb jou door.’

‘Het betreft een interview,’ hervatte ik, maar hij spuwde met zorgvuldigheid op de grond en zei slim: ‘Jij wou de boel leeggappen, hè? Jij denkt, die ouwe geeft me de sleutel wel. Maar je ken me nog meer vertellen!’

[p. 29]

Ik boog me weer.

‘Heus opa, ik wou alleen maar...,’ zei ik, maar hij ging zo rechtop zitten als zijn krachteloze pezen toelieten en riep: ‘Ga je vort, bril!’

En ik draag helemaal geen bril.

Ik wou hem nog iets toeschreeuwen, maar hij begon zo'n misbaar te maken, dat uit alle huizen van het hofje hoogbejaarde mannen en vrouwen met de handen bij de oorschelpen kwamen aangestrompeld. Ik voelde mij plotseling als een ontdekkingsreiziger, omringd door Pygmeeën, hapte nog enige malen naar een woord, maar gaf het tenslotte op. Ik vluchtte.

Toen ik het straatje uitliep, schreeuwde opa Jansen nog: ‘Vieroog! Dat zit je niet glad, hè!’

Het was geen vriendelijk oudje. Maar wel kras, heel kras.