Drie in een

Gelukkig nieuwjaar

Toen het oudejaar op een kwartier na gevild was ging de telefoon. Ik stond net op een trapje in de keuken om een nieuw peertje in de plafonnière te draaien. De bel bleef gaan en ik spurtte er heen. Zó onbeheerst pakte ik de hoorn dat het toestel op de grond viel. Op mijn knieën er naast zittend, riep ik mijn naam.

‘Viel je van de stoel?’ vroeg de stem van een man.

‘Nee, het toestel donderde op de grond,’ antwoordde ik. ‘Maar het is nog heel. Met wie spreek ik?’

‘M'n naam zegt je toch niks,’ zei de man. ‘We kennen elkaar niet. Maar ik zat alleen thuis, zie je, en toen dacht ik, kom laat ik maar eens naar het huis van m'n vader gaan. En daar zit ik nou.’

Zijn stem klonk mat en hij sprak langzaam, of hij ieder woord met tegenzin prijsgaf.

‘Nou, dan is u tenminste niet meer alleen,’ zei ik.

‘Hoe bedoel je?’ vroeg hij.

[p. 357]

[p. 358]

‘U is toch bij uw vader?’

‘Nee, in het huis van m'n vader. Maar m'n vader is er niet. Die is dood. Al drie maanden is-ie dood. Negenenzestig is hij geworden.’

Hij zweeg geruime tijd.

‘Gecondoleerd,’ zei ik, om iets bij te dragen.

Er kwam geen antwoord.

Na een tijdje vroeg ik: ‘Is u daar nog?’

‘Ja, nou wel weer,’ zei hij. ‘Ik was even iets gaan inschenken. 't Is koud hier. Er wordt natuurlijk niet meer gestookt. Ik zit met m'n overjas aan achter zijn bureau. En ik heb maar een fles cognac van hem opengetrokken. Dat zou hij wel goed gevonden hebben, m'n vader. Zo was hij wel. Boeken, boeken - overal boeken, wat had die man veel boeken. Van jou had hij ook boeken. Een heel rijtje. Misschien bel ik je daarom wel.’

Hij lachte vreugdeloos. Ik besloot alleen nog maar antwoord te geven als me wat gevraagd werd.

‘Ik was hier drie weken niet geweest,’ zei hij. ‘Zonet heb ik zijn post van de mat opgeraapt. Los van de reclamebiljetten waren het maar twee dingetjes. Een doodsbericht van een andere ouwe man - z'n familie wist blijkbaar niet dat m'n vader ook al de pijp uit was. En dan het personeelsblad van de firma waar m'n vader vijfenveertig jaar heeft gewerkt. Er staat een artikeltje over hem in. Ik heb het gelezen. D'r staat in dat hij zo belangrijk is geweest voor de onderneming. Weet je wel? Z'n naam komt er vier keer in voor. En alle vier de keren fout gespeld. Met een g in het midden inplaats van een ch. Nou ja, hij zou er om gelachen hebben, m'n vader. Zo was hij wel.’

Deze keer klonk zijn lach minder vreugdeloos.

‘Weet je wat er boven staat?’ vroeg hij. ‘Een groot verlies. Dat staat er boven. Ik zal het maar niet bewaren, hè?’

‘Nee,’ zei ik.

‘Ik moet trouwens een heleboel weggooien,’ vervolgde hij, ‘want het huis moet leeg. Er wordt op gewacht door een jong stelletje dat al ondertrouwd is. Maar ja. Z'n kleren geef ik wel aan het Heilsleger en z'n meubelen stellen ook niks voor. Maar die boeken... Hij had wel mooie boeken. Veel gedichten ook, daar hield hij van. Wacht, dan schenk ik het glaasje nog eens vol.’

Er klonk een licht rinkelend geluid.

‘Met wie telefoneer je eigenlijk?’ vroeg mijn vrouw.

‘Weet ik niet,’ antwoordde ik.

‘Hier ben ik weer,’ zei de man, ‘die boeken los ik wel op. Misschien hou ik er zelf een paar. Maar z'n papieren kan ik toch maar niet zó wegmiete-

[p. 359]

ren? Die moet ik één voor één bekijken. En dat zit ik nou te doen, aan z'n bureau. 't Zijn mappen. Maar ordeloos, alles ligt door elkaar. Stukken van de belasting. Een prijsopgaaf van de huisschilder. En dan ineens een gedicht dat hij overgeschreven heeft. Hier - dat heb ik net gevonden. Het heet ‘Adieu’ en het is van ene Jan van Nijlen. Het gaat zo, moet je luisteren:

Dat uitgewist mijn jeugd
en voor altijd vergeten
het weke droombeeld zij
dat wijkend achterliet
haar bitterzoete lust.
En dat mijn kindren weten
dat hem nooit vrede wacht
die eens zijn droom verried.

Hij zweeg. Ik hoorde hem een slok nemen. Daarop zei hij: ‘Waarom zou die man dat nou overgeschreven hebben? Wat vond hij er zo mooi aan? Ik weet het niet. Wat weet je van je eigen vader? Nou, ik hang maar weer eens op. Adieu, zal ik maar zeggen, enne, een gelukkig nieuwjaar.’