Drie in een

Vragen

Na het avondeten zei ik tegen mijn vrouw: ‘Ik stel voor dat we de televisie nog niet aandoen.’

‘Maar het nieuws van acht uur dan?’

‘Dat bevat niks nieuws,’ zei ik. ‘Ik heb om zeven uur al de hoogtepunten gezien. Alles gaat slecht, in binnen-en buitenland, maar er is geen verse ramp. Die hele ellende krijgen we om acht uur nog eens maar dan uitvoeriger. Maar nu wil ik even met jou dit formulier invullen.’

Ik tilde het in de lucht.

‘Aanvraag om ouderdomspensioen krachtens de Algemene Ouderdomswet,’ las ik. ‘In oktober ben ik daar rijp voor. De Raad van Arbeid stelt mij drieëntwintig vragen. Als ik bij de beantwoording opzettelijk lieg kom ik in de bajes. Dat doe ik dus maar niet. De gegevens betreffende de aanvrager en betreffende de echtgenote van de aanvrager heb ik al ingevuld. Dan krijgen we vraag vier. “Te beantwoorden wanneer u niet samen woont met uw echtgenote/echtgenoot.” Nou, die hoefik niet te beantwoorden, want ik woon al negenendertig jaar met jou samen.’

[p. 360]

‘Waarom zeg je dat zo somber?’ vroeg ze.

‘Dat lijkt maar zo. Vraag vijf: “Bent u al eerder gehuwd geweest en, zo ja, welke zijn dan de namen en de voornamen van uw vroegere echtgenoten?” De daarvoor beschikbare ruimte is voor een groot aantal mijner kennissen te klein. Maar ik hoef alleen “neen” in te vullen. Want wat we hebben uitgespookt voor we elkaar kenden...’

‘Dat telt niet,’ zei ze.

‘Nee, dat telt niet,’ herhaalde ik. ‘'t Doet me denken aan een verhaaltje dat ik laatst heb gelezen. Er komt een vies woord in voor, maar het wordt gebruikt door een zeer grote Engelse schrijver, Forster. Hij beschrijft een man die zegt dat we ons over de dag des oordeels geen zorgen hoeven te maken. Hij weet namelijk hóe het dan toegaat. Mannen staan, in het hiernamaals, in een hele lange rij te wachten op Het Oordeel. Dat zal worden geveld in een soort kantoor, waarvan de deur nog gesloten is. De mannen kijken somber want ze hebben natuurlijk allemaal in hun aards bestaan wel eens iets mispeuterd - en daar denken ze aan. Eindelijk wordt de eerste binnengelaten. Het duurt niet lang. Dan komt hij weer naar buiten, stralend van vreugde en opluchting. Hij roept tegen de anderen: “'t Is o.k. jongens, maak je geen zorgen - neuken telt niet.”’

Ik hief mijn vinger.

‘Nogmaals - niet van mij, maar van Forster. Dus klachten opzenden naar het hiernamaals, waar hij op het moment zit te weten of het inderdaad zo gegaan is.’

‘Ik klaag niet,’ zei ze,

‘Op dan, naar de volgende vraag. “Hebt u sedert 1 januari 1957 onafgebroken in Nederland gewoond?” Antwoord: ja. 't Geldt voor jou ook. Dat “onafgebroken” heeft iets droevigs, vind ik. En leidt ook nog tot misverstanden. Want zorgvuldige geesten herinneren zich die vijf weken Spanje en denken: “Dan heb ik niet onafgebroken in Nederland gewoond.” Daar hebben ze dan nog gelijk in ook. Volgende vraag: “Bent u voornemens voor kortere of langere tijd naar een ander land te vertrekken?” Vandaag zijn we dat, geloof ik, geen van tweeën voornemens. Maar hoe lang duurt voornemens? Als je bijna vijfenzestig bent heb je één ding geleerd: je kunt je niks voornemen, want je hebt geen zekerheden. Je dacht het hoogstens wel eens. Maar dan gebeurde er opeens iets volkomen onverwachts dat al die zekerheden omver wierp en alles op losse schroeven zette. We hadden het niet voorzien. We zaten er naar te kijken als ganzen naar het onweer. Maar goed, een formulier wil antwoord. Laten we, wat die voornemens aangaat, dus maar “neen” antwoorden, dan is de staat der Nederlanden ook weer tevreden.’

[p. 361]

Ik schrapte ‘Ja’ door en liet ‘neen’ staan.

‘Volgende vraag aan jou,’ vervolgde ik. ‘“Heeft uw echtgenote als zeevarende aan boord van een schip dat niet onder Nederlandse vlag voer gewerkt?” Nee, hè? Dat zou me echt opgevallen zijn. Nou, de rest is ook allemaal nee.’

Ik vulde het formulier verder in een snel tempo in. Meer dan streepjes zetten was het niet.

Toen ik ermee gereed was vroeg ik: ‘Waarom kijk je nou zo treurig?’

‘Ach, ik weet niet,’ zei ze. ‘Ik vind het eigenlijk tactloze vragen. 't Is net een lijst van gemiste kansen. Dat schip onder vreemde vlag. Dat wonen in het buitenland. Die opsomming van echtgenoten. Gewone mensen, zoals wij, moeten overal “neen” op antwoorden. Maar dan klinkt ons leven zo saai, vind je niet?’

‘Te laat,’ zei ik.

En ik plakte de antwoordenvelop van de Raad van Arbeid dicht.

‘Dienst,’ stond erop.