Drie in een

Een danseres

Toen ik op het Lange Voorhout in Den Haag het goede, oude Diligentiatheater passeerde dacht ik aan Elly.

Ofschoon ik in mijn kinderjaren haar ouders met oom en tante aansprak waren ze in het geheel geen familie van me, doch vrienden van mijn ouders. Die vriendschap was zo innig dat ze, na een zondagswandeling,

[p. 355]

vaak niet van mijn vader en moeder konden scheiden en even thuis hun eten in pannetjes gingen halen teneinde het bij ons te nuttigen. Hun dochter Elly was ouder dan ik - een blond meisje, met flets blauwe ogen en een rond, alledaags gezicht. Ze jaagde echter een verre van alledaags doel na. Want ze danste.

Toen ze, lang voor mijn tijd, nog een dreumes was, had iedereen dat leuk gevonden.

‘Die Elly, ze lijkt wel een feetje,’ riepen de omstanders bekoord, als ze haar in haar tutu'tje zagen rondkrummelen op verjaardagen. Maar toen ze dertig was en dus wel echt een hele fee, krummelde ze nog steeds. Zij het niet op verjaardagen. Het was nu geen grapje meer, doch volle ernst.

Ze soleerde en sloeg telkens nieuwe danskunstige richtingen in. Als we in haar ouderlijk huis op visite waren, hoorden we haar boven op zolder gestadig bonken, want ze trainde hard. En eens per jaar was het weer zo ver. Dan moest de pa van Elly in de - gelukkig goed gevulde - beurs tasten en werd, op een incourante middag, de zaal van Diligentia gehuurd voor een uitvoering.

Dat kostte zelfs in die goedkope jaren een hand vol geld. Maar het was onvermijdelijk, want Elly moest regelmatig ‘pers’ hebben, zoals een bloedarmoedige staalpillen.

De mooie pers plakte ze in een boek en de lelijke pers voorzag ze van bittere commentaren als: ‘Dat schrijft hij alleen omdat hij een verhouding heeft met Mela, dat gekke Laban-spook, je weet wel, die fluistert hem al die dingen in omdat ze jaloers is.’

Het verdiende aanbeveling dan instemmend te knikken, ook al had je nooit van Mela of van Laban gehoord. De familie en de kennissen wisten alleen dat tante eens per jaar opbelde en dan met een speciaal stemmetje zei: ‘Er is dinsdag over veertien dagen weer een hele mooie dansmatinee met een volkomen nieuw programma. Jullie komen toch? We rekenen er op, hoor.’

‘Natuurlijk komen we,’ zei mijn moeder dan.

‘En als je nog iemand mee wil brengen, doe het dan gerust, want er zijn bij de kassa altijd nog wel een paar plaatsen te krijgen.’

Dat ‘een paar’ was een door moederliefde ingeblazen eufemisme van tante, want meer dan vijftig mensen waren er nooit.

De helft van de club werd gevormd door familie en kennissen - alles wat lopen kon en al of nog zindelijk was. De andere helft bestond uit lijdzame, onduidelijke mensen, die niet weg konden blijven omdat ze in een dienstbare verhouding stonden tegenover de vader van Elly. Die zat altijd vooraan, zichtbaar beseffend wat het middagje hem per arabesque kostte.

[p. 356]

De moeder keek milder, of ze zeggen wilde: ‘Pawlowa heeft ook moeten vechten eer ze aan de top stond.’

Er waren verder enige dansfanatici, die elk getrippel kwamen zien om in de pauze aan elkaar te kunnen uitleggen wat er niet aan deugde. En dan natuurlijk de vereenzaamde mannen van de pers, die zich voortbewogen in een nimbus van haat of ontzag en door tante werden bespied om na te gaan of ze soms in de pauze weggingen. De brutaalsten deden dat en kraakten Elly dan toch in hun krant, onder het cynische maar niet geheel onjuiste motto: ‘Men behoeft een stinkei niet helemaal op te eten om te weten dat het niet deugt.’ Maar Elly zei: ‘Stel je voor, dan kun je er toch niet objectief over oordelen?’

Want ze bleef geloven dat objectiviteit een geestesgave is die bij mensen wordt aangetroffen. Zo martelde ze voort, totdat ze Frans ontmoette, een blok van 'n kerel met enorme knuisten, die maar weinig zei. Maar wat hij zei wat doeltreffend. Op een dag vroeg hij: ‘Zou je nou niet eens met die flauwekul ophouden?’

Dat had de pa van Elly altijd gedacht, maar nooit gedurfd. Elly hield ermee op, trouwde hem en emigreerde, vlak voor de oorlog, met hem naar Canada. Daar heeft ze zes gezonde kinderen gebaard. En nooit meer gedanst. Ze loopt, denk ik, alleen mooier dan een gewone vrouw, want dat hou je van zo'n opleiding over.