Drie in een

Afraid

Het is mij niet duidelijk waarom mensen zo graag staatshoofd willen worden. Als koning word je geboren, dus daar kun je niks aan doen. 't Is erfelijk zoals een haakneus of hamertenen. Maar de functie van president of premier bereik je pas na een reeks van onverplichte inspanningen. Het is net zoiets als het beklimmen van de Mount Everest. Dat doen mensen omdat ze, bij het zien van die berg, bijna seksueel worden aangetrokken tot het zitten op de top. Ik voor mij koop beneden gewoon een ansicht en ben dan geheel bevredigd.

Toen mijn vrouw en ik te Londen, aan het eind van de middag, naar hotel Claridge's in de Brookstreet wandelden, troffen we daar op de stoep tientallen fotografen en filmers aan.

‘Het is eindelijk tot Londen doorgedrongen dat jij hier bent,’ zei mijn vrouw. Maar daarin dwaalde ze. Tito was in Londen, logeerde één nacht in Claridge's en zou des avonds een hapje gaan eten in Buckingham Palace. Vandaar de fotografen en de filmers. Maar vandaar óók, aan de overkant van de smalle Brookstreet, zowat tweehonderd demonstranten met minder beleefde spandoeken, als: Tito = en dan een doodshoofd. Ze riepen ook van alles in spreekkoren. Slechts twee politieagenten hielden toezicht op hen. Amsterdamse agenten zijn gewapend, maar je hoeft niet te doen wat ze zeggen. Londense agenten zijn niet gewapend, maar je moet wél doen wat ze zeggen. Het verschil is subtiel, maar niet zonder gewicht.

Toen ik naast een van die twee ging staan om de spandoeken te lezen, had hij net een knorrende mededeling ontvangen via zijn walkie talkie. Hij zei tegen de betogers: ‘Jullie kunnen nog wel even rustig aan doen want hij komt pas over een half uur naar buiten.’

‘O, bedankt,’ zei een man met een beledigend bord.

De agent keek daarop naar mijn vrouw en mij en zei dat we beter niet naast hem maar op de stoep konden gaan staan. Hij begon de zin met: ‘I am afraid.’

Dat betekent letterlijk: ‘Ik ben bevreesd.’ In de dagelijkse conversatie zijn Engelsen onophoudelijk bevreesd. En niet van vandaag of gisteren.

[p. 346]

Onze landgenoot, G.J. Renier publiceerde in 1933 te Londen het boek The English: are they human?, waarin hij op briljante wijze uiteenzette, welke indruk de Britten op hem maakten. Het werd een bestseller. Ook dat was typisch Engels: geamuseerd glimlachen om wat zo'n vreemdeling te zeggen had. Soms spottend, maar meestal met bewondering. Voor een volk dat in de eerste wereldoorlog soldaten aan het front had staan die, als ze moesten aanvallen, uit de loopgraven sprongen met de kreet: ‘Marmelade!’ Ironie in het aangezicht van de dood. Renier vertelt dat een Engelse vriend, tegen wie hij had gezegd: ‘Kan ik je opbellen?’ antwoordde met: ‘I am afraid dat we geen telefoon hebben.’ Je moet dat niet letterlijk nemen, schreef hij, de Engelsen spreken in parabels.

Toen ik de agent in Brookstreet had geantwoord dat we ons zouden verwijderen, zei hij: ‘Thanks a lot, Sir.’

Een beleefder volk is op deze aardbodem niet te vinden.

We staken de straat over en liepen het hotel binnen. Tito bevond zich nog in zijn suite. Hij had de hele eerste etage afgehuurd. In de hal kon je zien waarom. Er stonden meer dan dertig Joegoslavische veiligheidsmannen, gekleed in grauwe oostblokpakken. Scotland Yard had er nog een assortiment detectives bijgedaan, die je ongeschminkt in een Engelse tvserie kon zetten, zó frappant leken ze op zichzelf. De hoogste Joegoslavische veiligheidsbinken renden voortdurend trap op, trap af, zeer nerveus, want buiten klonken de spreekkoren. Maar daar moet je aan gewend zijn.

Al die angstige bereddering was komisch, maar had ook iets treurigs. Tito is, na een leven vol harde strijd voor idealen, zesentachtig geworden. Hij kan eigenlijk niet met goed fatsoen doodgaan, omdat hij dan een wankel evenwicht verstoort. Heeft hij in zijn jonge jaren ooit voorzien dat hij, om een dagje in Londen te verblijven, een legertje veiligheidsmensen nodig zou hebben? Het lijkt een bitter eind van een carrière.

Toen hij eindelijk uit de lift kwam - klein, kordaat, met fraai geverfd haar en een vierkante decimeter onderscheidingen op de smoking - was hij in gezelschap van een aantrekkelijke jongedame die wel naar het diner mocht maar niet op de foto voor de krant. Haar aanwezigheid gaf hem toch iets menselijks. Ze ziet er lief uit en ze bestaat wel en niet. Dat kan. De Joegoslavische pers heeft geen Henk van der Meyden om haar wat uit te diepen.

Toen de maarschalk, door al die grauwe sterke mannen omringd, het hotel uit kwam flitsten de lichten der fotografen en filmers en verdween hij razendsnel in de zwarte limousine die de eerste was van een lange stoet. Ook de volgauto's waren in een hoog tempo vol. Zodra ze wegreden kwam uit een zijstraat een ambulance en voegde zich discreet achter de rij.

[p. 347]

Het leek op en soort zwarte humor, erg Brits.

‘I am afraid.’

Deze keer was het letterlijk.