Drie in een

[p. 321]

Moeder

De bus naar het centrum van Amsterdam reed net weg en op de dienstregeling zou ik hebben kunnen lezen wanneer de volgende kwam als niet een driftige hand met zware letters op het glas had gekalkt: ‘Rij zwart.’

Toen ik een paar minuten eenzaam bij de halte had gestaan kwam een grijze man naderbij. Hij liep sloffend en hij had z'n regenjas maar half aan. Beroemde strafpleiters dragen zo hun toga omdat men toch wel weet wie ze zijn. Maar de man had niks beroemds over zich. Niettemin kwam hij me vagelijk bekend voor.

‘Hallo,’ zei hij.

Ik zag er blijkbaar minder in gesprek uit dan gewoonlijk.

‘Hallo,’ antwoordde ik.

Hij wees op een lome wijze naar een modern bouwwerk in de verte en sprak: ‘'t Lijkt wel een koekkiesfabriek. Maar het is een bejaardenhuis. Een jonge architect, denk ik. Zo'n opdracht geven ze nu eenmaal niet aan een ouwe lui zoals wij.’

‘Dat is waar,’ zei ik.

Ik wist opeens waarom hij me bekend voorkwam. Hij had de schuldeloze melancholie van een Käthe Kruse beer.

‘Ik zit er niet in, hoor,’ vervolgde hij. ‘Ik rooi het alleen wel. En ik wil niet ergens in, waar ze zeggen: “Jij bent oud, hier hebben we nog een heleboel andere oude mensen, daar kun je dan mee omgaan.” Dat is verkeerd gedacht, vind ik. Vroeger, toen m'n kinderen nog klein waren, hè... D'r kwam eens een collega bij me thuis, die had z'n zoontje meegebracht. We moesten wat bepraten, dus ik zei tegen mijn zoontje: “Hier, ga jij maar met dat jongetje spelen.” Maar dat deed hij niet. Hij vond het een jongetje van niks. Gelijk had hij. Ik heb er van geleerd.’ Hij keek weer naar het gebouw.

‘M'n moeder zit er in,’ zei hij. ‘En die vindt het er fijn. Ze is achtentachtig.’

‘Een gezegende leeftijd,’ zei ik beleefd.

Maar hij zuchtte.

‘Nou heet ik Frits,’ zei hij.

De mededeling bleef geruime tijd onfunctioneel in de lucht zweven als een waaiende krant.

Ik wachtte.

‘Elke week ga ik naar m'n moeder,’ zei hij, ‘omdat ze zo oud is. Als ze dood gaat heb ik tenminste niet dat schuldgevoel van: Je bent nooit eens geweest. Maar ja...’

[p. 322]

Er kwam weer zo'n zucht.

‘Ze zit dan altijd in zo'n kring van ouwe wijffies thee te drinken, want ze hebben 't er goed - dat moet ik ze nageven. Maar eigenaardig. Ik heet Frits, maar als ze me nou ziet aankomen roept ze: “Daar hebben we Fritsje.” Da's van de laatste tijd, dat Fritsje. Waarom? Ik ga bij d'r zitten in die kring en die verpleegster - een mooie griet, al zeg ik het zelf - roept: “Ook een lekker koppie thee?” Zo hard of ik doof ben en op een manier of ik ze niet allemaal bijmekaar heb. Dan krijg ik dat koppie thee. Ik hou niet van thee. En dan begint m'n moeder te vertellen. Over Fritsje, toen Fritsje nog klein was. En pas lezen had geleerd. “Ja,” zegt ze, “hij was toch zo'n leergierig ventje. Een keer stuurde ik hem naar de melkboer. Hij kwam terug en hij zei: “Moe, nou weet ik hoe de melkboer heet. 't Staat op een bordje in de winkel. Hij heet: Melk van eigen vee.” En die hele kring vrouwtjes aan het lachen. Om Fritsje...’

Hij keek me aan. Hij lachte in hóge mate niet.

‘En dan heeft ze nog een ander verhaal,’ zei hij. ‘Over m'n Vliegende Hollander. Niemand kon zó hard rijden op z'n Vliegende Hollander als Fritsje. Ze vertelt: “Hij reed wel eens om 't hardst met een andere jongen uit de straat, een lelijke opschepper, maar die verloor altijd.” Daar horen die vrouwtjes dan van op. Ik ook, want ik ben 't vergeten. En weet je wat ik ook was?’

Er klonk nu pure walging in zijn stem. ‘Een wolk van een baby,’ riep hij. ‘Dat vertelt ze ook aldoor weer. Terwijl ik gehaald ben met de keizersnee.’

Hij keek een tijdje zwijgend voor zich uit. ‘Een wolk van 'n baby,’ herhaalde hij. ‘En ik ben zevenenzestig jaar. Ik heb al twee jaar m'n aow. Zeg nou zelf, beste man - ik ben toch te oud om nog 'n móéder te hebben?’