Drie in een

Vreemd

Des avonds na het eten ging mijn vrouw een mij onbekende vriendin van vroeger bezoeken.

Alleen thuis gebleven verloor mijn gedrag meteen elke logische samenhang. Eerst begaf ik mij naar de badkamer en zong, voor de spiegel boven de vaste wastafel: ‘Here we are, out of cigarettes’, een klassiek nummer van Fats Waller dat geheel binnen mijn vocale mogelijkheden ligt. De badkamer heeft een flatteuze akoestiek. Daardoor zing ik eigenlijk beter dan ik zing. Toen het liedje uit was, deed ik de spiegeldeur van het medicijnkastje naast de vaste wastafel zó ver open dat ik mezelf van achteren kon zien. Ik keek er lange tijd naar. Te zelden zien we onszelfvan achteren, terwijl onze achterkant toch ook van ons is. Toen ik verzadigd was, liep ik naar de keuken en at acht Verkadewafeltjes.

Een rudiment uit de kindertijd. Het leegschrokken van de koekjestrommel behoorde toen onverbrekelijk bij het alleen thuis zijn. Toen ik echter een jaar of twaalf was, stapte ik in die situatie over van de koekjestrommel

[p. 316]

op De Hel van Henri Barbusse, het onzedelijke boek dat mijn vader in zijn bureau verborgen hield. Ik wist precies de meest opwindende pagina. Erotiek was toen nog een vorm van zelfbediening, wel handig eigenlijk. Maar aangezien ik niet alleen het bureau van mijn vader, maar ook De Hel geërfd heb, ben ik waarschijnlijk teruggevallen op de wafeltjes ofschoon ik er, op de keper beschouwd, niet eens zo erg van hou.

Toen ik ze op had liep ik naar de huiskamer, ging in de stoel van mijn vrouw zitten, die een soort Archie Bunker-heiligheid heeft, en begon, hardop, tegen een imaginaire toehoorder aan een lang betoog. Het was erg scherpzinnig en ik had het grootste gelijk van de vismarkt. Maar middenin kreeg ik er opeens genoeg van. Ik stond op en ging naar de gang. Helemaal achterin lag op de vloer de bal waarmee de kleinkinderen altijd spelen. Ik gaf er een harde schop tegen. De bal raakte een vaasje met bloemen dat op de grond viel en brak. Terwijl ik de schade opruimde oefende ik, hardop, de leugens die ik als de oorzaak van het ongelukje aan mijn vrouw zou vertellen. Ze klonken tamelijk overtuigend.

Ik keerde terug in de huiskamer, ging weer in haar stoel zitten en hervatte het betoog tegen de imaginaire toehoorder.

Maar na twee volzinnen hing het me de keel uit. Ik drukte, op goed geluk, de televisie aan. De vpro verplaatste me naar een psychiatrische inrichting in Los Angeles. Een koele reportage van de gesloten afdeling. Als je er naar keek dacht je: ‘De hel heeft ons straks weinig te bieden.’

Uitgeputte psychiaters. Door routine versteende verplegers. En patiënten. Er was een brandweerchef bij die, in de kracht van zijn leven, om gezondheidsredenen plotseling op non-actief was gesteld. Dat kon hij niet aan. Zijn vrouw vertelde dat hij in de tuin telkens bezig was iets te graven dat op een graf leek. Ze vond het geen leuke hobby. Maar de man zei dat het geen graf was, maar de voorbereiding van een bloemperk.

‘Het leek anders wel erg op een graf,’ vond de psychiater.

‘Nee, het werd een bloemperk.’

‘Het was net zo lang als een graf.’

‘Toch was het een bloemperk.’

Eindeloos ging dat door. Toch deed de man veel minder gek aan dan ik, als ik alleen thuis ben.

U zegt nu: ‘Dus jij moet onmiddellijk worden opgesloten.’

Maar die voor de hand liggende gevolgtrekking vecht ik aan. Zolang er mensen in mijn omgeving zijn, gedraag ik mij immers tamelijk aangepast. Ben ik echter alleen en kan niemand vragen: ‘Waarom doe je dat?’ dan worden mijn handelingen volkomen onverdedigbaar. Indien men mij via een verborgen camera observeerde en op grond van dat materiaal opsloot,

[p. 317]

[p. 318]

zou ik waarschijnlijk nooit meer vrij komen. Na het vertonen van de fdmbeelden zou ik immers, telkens weer, tegen de psychiater zeggen: ‘Maar ik ben helemaal niet gek.’

‘En zolang de patiënten dat niet toegeven, laten we ze niet los,’ zei de vermoeide psychiater.

Ik zou het ook nooit toegeven. Zij het met de dood in mijn hart.

Want van het moment af dat je aan de andere kant van de toonbank staat, douw je tegen een rubbermuur van wantrouwen, net als een verdachte die mag liegen en het dus waarschijnlijk wel zal doen. Maar soms niet...

De telefoon ging. Een vriendelijke lezer van de krant, waarin ik dagelijks schrijf. Hij had een fout ontdekt in mijn stukje over een jeugdherinnering.

‘U schrijft een kogelflesje met grenadine, maar grenadine zat nooit in een kogelflesje. In kogelflesjes zaten drie smaken.’

Hij had gelijk en ik zei het hem. Daarom vertelde hij het nog eens: ‘Kogelflesjes hadden drie smaken. Maar grenadine niet. Grenadine zat niet in een kogelflesje...’

‘Nee, daar hebt u gelijk in.’

‘Ik weet het nog goed, meneer, als je grenadine wou hebben, dan zat dat in een glas, maar nooit in een kogelflesje. Rood was het, grenadine. En het zat in zo'n groot, hoog glas. Maar nooit in een kogelflesje.’

‘Ja, dat is waar.’

(‘Het was geen graf, het was een bloemperk.’)

Toen het gesprek ten einde was kreeg de brandweerchef een injectie. Ik voelde jeuk op mijn rug, maar kon er niet bij. Ik maakte de bovenste knoop van mijn overhemd los, pakte een paraplu, schoof die van achteren tussen het boord en krabde met de punt op mijn rug, tussen de schouderbladen.

Terwijl ik het deed bleef ik kijken naar de televisie. We waren nog steeds in de psychiatrische inrichting. Maar niemand die daar iets te zeggen had keek gelukkig naar mij.