Drie in een

Loempia

Op zondagmorgen zag ik in het dorp Berend met zijn vrouw en zijn twee kindertjes naar de mis gaan - helemaal het keurige, godvrezende gezinnetje dat de oude, allang ontslapen pastoor deugd zou hebben gedaan. Want Berend was, als jongetje, een zijner koorknapen, die als er een katholieke ontslapene moest worden weggebracht, fraai gekostumeerd meeliep van de kerk naar de dodenakker aan de andere kant van de weg. Dat was strijdig met het processieverbod, maar niettemin pijnloos, want de begrafenisondernemer telde het bedrag van de boete gewoon bij de kosten op.

Afvallig is Berend nooit geweest. Zelfs niet in zijn wildste vrijgezellen-

[p. 289]

tijd. Toen in de dorpskroeg eens enige beschonken jongens pastoorsmoppen uitwisselden, waarin uitdrukkingen als ‘voor het zingen de kerk uit’ op malicieuze wijze werden gebruikt, stond hij op, trok ernstig zijn jas aan en ging naar huis, ofschoon het nog lang zijn tijd niet was. Het had een zekere waardigheid. Ook bleef hij steeds te porren voor karweitjes in de kerk, die de oude pastoor niet meer mannen kon. Bij zijn drukbezocht afscheid kreeg de priester, in de feestzaal van het café, een televisietoestel aangeboden en hij citeerde in zijn dankwoord de redenaar die hetzelfde geschenk eens aan een zijner confraters had overhandigd met de woorden: ‘En nou hopen we maar, meneer pastoor, dat u voortaan meer in dit glaasje zult kijken dan in dat andere.’

Het bulderend gelach van Berend klonk hoog boven alles uit, want hij stond gunstig, helemaal achteraan, vlak bij het buffet, waar hij de hand maar uit hoefde te steken. Hij woonde toen nog bij zijn ouders, maar hij was na gedane arbeid altijd te vinden in het café, waar hij behoorde tot de harde kern die de zaak drijvende hield.

Een ander lid van dit illuster gezelschap droeg de bijnaam de Bijl. Een boom van een kerel, paars van de drank en tot elk gevecht bereid, ook als het zijn kracht te boven ging. Dat verleende hem iets heldhaftigs. Hij was getrouwd geweest, met een mooie helleveeg die de lucht van sterke drank niet kon verdragen. Toen hij het niet langer bij haar kon uithouden gingen ze scheiden. Daar ze in gemeenschap van goederen waren getrouwd, moest hij alles met haar delen. Op een mooie zaterdagmiddag, toen er veel volk op de been was, zette hij zijn meubilair voor zijn huis op straat en hakte het doormidden. Zo kwam hij aan zijn bijnaam de Bijl, die een daad van liefde vereeuwigde. Want als een vrouw je onverschillig laat doe je zoiets niet. Na erg veel drank kwamen de kwade sappen nog wel eens bij hem boven en konden de jongens in de kroeg alleen een vuistgevecht voorkomen, als ze zwoeren nooit te zullen trouwen.

Berend was een gezellige drinker, die echter met een slok op wel eens tot impulsieve beslissingen kwam.

Op een zaterdagavond kocht hij van de plaatselijke garagehouder, die ook aan de tap stond, voor driehonderd gulden een auto zonder verzwegen gebreken. Hij betaalde contant en de man ging het voertuig meteen halen. Nadat de kroeg sloot maakten Berend en zijn makkers er een joelerige rit mee naar een stadje waar nog een soort nachtclub open was voor doordrinkers en vechters. Toen hij de volgende ochtend wat laat en wazig beneden kwam, zag hij de auto niet meer voor het ouderlijk huis staan. Zijn vader, een indrukwekkende, zwijgzame man, legde drie biljetten van honderd voor hem op tafel en sprak: ‘Een auto is niks voor jou.’

[p. 290]

Hij had zich die zondagochtend om acht uur naar de garagehouder begeven en de transactie ongedaan gemaakt. In dorpjes zijn zulke oplossingen mogelijk.

Kort na deze wijze opvoedkundige daad stierf de vader en werd, weer met overtreding van het processieverbod, ter aarde besteld. Berend bleef wonen bij zijn moeder, de vriendelijkste vrouw van de wereld. Hij bracht geen verandering in zijn bonte levenswandel, maar hij was toch een goede zoon.

Als hij het zaterdagnacht met de Bijl en andere makkers heel laat had gemaakt en tegen vieren, vol hoppige pils, thuiskwam, schudde hij haar altijd wakker omdat hij, tijdens zijn omzwervingen, een loempia voor haar had gekocht.

‘Hier moeder, eet maar lekker warm op,’ zei hij dan.

En dat deed ze. Als ik haar door het dorp zag lopen, moest ik altijd aan dit tafereeltje denken - een dronken jongen naast een slaapdronken moeder die is wakkergeschud om een loempia te eten. Het had iets absurd liefelijks.

Ofschoon Berend de Bijl meer dan eens bezworen had nooit te zullen trouwen, ging hij voor een lief dorpsmeisje door de knieën, want ‘nooit’ is maar een woord van niks. Hij is nu een rustige man geworden en een voorbeeldige vader. Zijn moeder wandelt nog steeds welwillend door het dorp. Zou ze de nachtelijke loempia missen? Láát was het wel, maar hij bedoelde het zo hartelijk.