Drie in een

Portret

Het was vier uur in de middag en het regende. Ik was alleen thuis. Ik had mijn werk af en de pick-up aan. Cleo Laine zong, uit twee boxen, ‘Send in the clowns’. In het grauwe, door de bui gestippelde water van de Boerenwetering, kwam een zwaan aan drijven, de regen negerend, want hij droeg geen dingen die niet nat mochten worden. De zwaan hoefde nergens heen. Hij dreef maar wat rond, keek eens hoe het onder water toe-

[p. 286]

ging en beet even later in zijn eigen rug. Dat kunnen wij niet. Terwijl ik dit nutteloos overdacht en Cleo Laine uitnemend zong, ging de bel. Omdat de jongen van de bloemist iets zou bezorgen, drukte ik meteen open en ging, met de fooi in de hand, bij de lift staan. Er kwam geen jongen uit met bloemen, maar een meisje met een groot plat voorwerp onder de arm, dat in een rode lap gewikkeld was.

‘Goeiemiddag,’ zei ik. Ze antwoordde niet, maar trok een doorzichtig plastic hoesje van haar hoofd. Daarop schudde ze met haar roodbruin haar, zoals vrouweninde Sterreclame, die een shampo verheerlijken doen. Toen ze ermee gereed was, zei ze: ‘Ik moet u tekenen.’

Haar stem klonk mat en kleurloos.

‘Van wie moet dat dan?’ vroeg ik.

‘Van mijn leraar. Hij wil dat ik uw portret maak.’

Ze was klein van stuk en vermoedelijk rank van gestalte, maar ze droeg een zeer wijde trui en een ribfluwelen broek van het Waterlooplein, die ooit eens aan een corpulente stratenmaker had toebehoord, zodat haar eventuele schoonheid strikt gereserveerd bleef voor de knaap die haar zou mogen uitpakken. Eigenlijk is deze mode erg kuis.

‘Duurt het lang?’ vroeg ik.

‘Weet ik niet,’ antwoordde ze, weer zo toonloos. Ze verwijderde de rode lap. Het platte voorwerp bleek een grote tekenplank, waarop papier was geprikt. De situatie had nu iets definitiefs. Daarom zei ik: ‘Nou, vooruit dan maar.’

Eigenlijk had ik toch niks te doen. Cleo Laine was, toen het meisje de kamer binnentrad, net klaar met de clowns en de uitverkochte Carnegie Hall applaudisseerde juichend, een geluid dat mij altijd licht ontroert.

‘U hoort dat u welkom is,’ zei ik, om eens leuk te wezen. Maar ik ging er volkomen de mist mee in, want ze reageerde in het geheel niet. Ze had een wat breed, volkomen gesloten gezicht met opeengeklemde lippen, als iemand die bij een verhoor niets prijs zal geven. Haar kleine neus wipte hevig zodat je de gaten duidelijk zag en haar grote, bruine ogen waren opmerkelijk verschillend van vorm en net zo mat als haar stem. Terwijl ze uit haar broekzak een doos met tekengerief haalde, vroeg ik: ‘Iets drinken?’

‘Nee.’

Ze was bondig van aard. Met haar linkerhand schoof ze een stoel naderbij en zette de tekenplank erop. Cleo zong nu ‘Ridin' high’, een uitbundig nummer, waar ik erg van hou.

‘Stoort de muziek?’ vroeg ik, pro forma.

‘Ja,’ zei ze.

[p. 287]

[p. 288]

Een beetje gekwetst deed ik de pick-up uit en gaf haar op. Een onbereikbaar meisje. Maar wat gaf dat? Ik hoefde haar toch niet te bereiken? Ik behoorde bij een corvee dat haar was opgelegd door een leraar. We waren tot elkaar veroordeeld, net als in de politiek. Ik vroeg: ‘Moet ik zo blijven zitten?’

Ze knikte. Ze hief de hand die een stuk zwart krijt vasthield, schoofde stoel met de tekenplank wat dichter naar haar toe en wierp een blik op mij. En opeens waren haar ogen veranderd. Ze hadden de wat treurige matheid verloren en keken zeer intens, of ze zich iets voor het leven wilde inprenten. Daarop kraste ze op het voor mij onzichtbare papier en keek opnieuw. Haar lippen waren niet langer opeengeklemd, waardoor ze veel voller leken. Ze vertrok ze soms even tot een nerveuze, geluidloze grijns, die haar tanden ontblootte zoals een paard doet dat hinnikt. Ze ademde zeer heftig, bijna hijgend en ze kneep, terwijl haar hand tekende, de ogen opeens half dicht, of ze pijn had. Nu ze werkte had haar onbereikbaarheid plaats gemaakt voor een bijna obsceen contact, zij het niet met mij, maar met hetgeen ze van mij maakte. Ik keek gefascineerd naar haar. Ze toonde me ongeremd al haar emoties. Eindelijk slaakte ze een zucht en zei: ‘'t Is klaar.’

‘Mag ik 't zien?’ vroeg ik.

‘Nee.’

Haar gezicht was weer gesloten, haar stem weer mat. Ze wikkelde de tekenplank in de rode lap en stopte het doosje in haar broekzak. Ik bracht haar tot bij de lift en zei: ‘Goeiemiddag.’ Ze antwoordde niet en verdween.

Nou ja, mijn portret heb ik niet gezien. Maar háár portret wel.