Drie in een

Mens

Het was geen restaurant maar een restaurannetje. Bij het flauwe kaarslicht kon je de spijskaart niet ontcijferen. En als je er je aansteker vlak bij hield, kon je de tekst wel lezen, maar niet vertalen. Want het was gecompliceerd Frans. Te eten genood als wij waren, stonden op onze spijskaarten geen prijzen. Het duurste is vaak het lekkerste, maar ook dat platvloerse houvast ontbrak. Doordat er zoveel mogelijk mensen in de kleine ruimte waren gestouwd, zat je ongeveer bij elkaar op schoot en kon je de conversatie van wildvreemde lieden naast je tot in de komma's volgen, hoogst enerverend, maar voor mij onweerstaanbaar. 't Was, kortom, een dependance van de hel, voor de lichtere gevallen. Maar we moesten er eten van Henk. We kennen Henk van vroeger, toen hij nog een gewone, tamelijk geschikte knul was, met slechts één hinderlijke gewoonte: hij zei telkens als hij je zijn koker voorhield: ‘Have a Camel.’ Zelfs onze vrouwen konden het niet uit hem weghonen. Hij was tamelijk onwrikbaar. Daarom bracht hij het ver bij een multinational, die hem al vijfentwintig jaar geleden naar verre, hete landen begon uit te zenden om na te gaan wat daar nog voor spiegeltjes en kralen te ruilen viel. Maar nou was hij opeens terug en nostalgisch aan de telefoon. Hij riep: ‘Jongen, we gaan éten op een adresje... Sauzen... En wijnen... Ja, ik heb besproken hoor, want je kunt er niet zómaar binnenklossen. 't Is een gunst als ze je een tafeltje geven. Maar een topman van de zaak heeft me geïntroduceerd.’

‘Leuk Henk,’ zei ik. ‘We zullen er zijn.’

Na de geëxalteerde gegevens die hij over het etablissement verstrekte, had ik die avond liever uit de muur gevreten. Maar we kennen Henk nu

[p. 252]

eenmaal van vroeger. Bij echte vrienden kun je, na een onderbreking van vijfentwintig jaar, de draad van het gesprek gewoon weer opnemen of er niks gebeurd is. Maar Henk bleek een andere Henk geworden te zijn, nu niet meer gedeeltelijk, maar van hoofd tot voeten: ‘Have a Camel’

Hij had bovendien een Mireille genaamde vrouw gehuwd, die fotomodellerig mooi was en ons bejegende met het muf soort wantrouwen van iemand die op de harde manier heeft geleerd dat alles om de pingping gaat, een wel juiste, maar menselijk contact verhinderende filosofie. Al gauw zette ik dan ook mijn aandeel in de conversatie op de automatische piloot.

Gelukkig had Henk zich in die kwart eeuw ontwikkeld tot een geduchte wijnkenner en die mensen hebben veel te vertellen, waar je maar weinig op hoeft terug te zeggen.

Mireille zweeg, op de manier van een onschadelijk gemaakte tijdbom, mijn vrouw keek als een drenkeling en ik luisterde, met mijn derde oor, naar een aanpalende dame, die haar wat versufte tafelheer alles, maar dan ook álles vertelde over motorjachten.

Toen we ons door het diner heen gevreten hadden vroeg Henk: ‘Koffie met een cognac?’

De koffie nam ik maar de cognac niet, want die drank schroeit alles wat ik verzwijg met een snijbrander open en dááraan bestond allerminst behoefte. Toen de ober, een verarmde graaf, die ons laag aansloeg, de bestelling opgenomen had viel er een zwijgen. En in dit zwijgen verscheen een witgejast jongetje, dat eruitzag als twaalf maar gezien de wet op de kinderarbeid een stuk ouder moest zijn. Hij keek ons ernstig aan en vroeg: ‘Hebt u uw maaltijd beëindigd?’ De naar de vakschool ruikende volzin tilde ver boven zijn geringe macht. Ik knikte. ‘En heeft het u goed gesmaakt?’ vroeg hij in dezelfde toonsoort. Ook dat bevestigde ik.

Nu begon hij de tafel leeg te ruimen. We keken er, nog steeds zwijgend, naar. Omdat hij zo bitter klein was leek hij op een kind, dat kelnertje speelt. Juist hier had het iets aandoenlijks. Uiterst voorzichtig stapelde hij het serviesgoed op zijn hand en zelfs op zijn onderarm. Dat leek zo roekeloos dat ik de adem inhield. Opeens zei hij, met een sluw lachje: ‘Weet u waarom ik dat ene bordje eerst nam? Daar lag minder op, ziet u. Dat moet je altijd doen. De bordjes waar het minst op ligt onderaan. Dan kun je de bordjes waar nog tamelijk véél op ligt er bovenop zetten, begrijpt u wel?’

‘Ja, m'n jongen,’ zei ik, licht geroerd. Want hij was, hoe klein ook, de eerste mens die we deze avond hadden ontmoet.