Drie in een

[p. 242]

Spoken

Waar de grote weg een bocht maakte stopte de bus bij een halte-paaltje. Een neerslachtige boer met een mand vol voorshands nog levende kippen stapte in en ik stapte uit. De bus reed door, mij zeer alleen achterlatend in een desolaat Nederlands vergezicht, dat voornamelijk uit een hemel vol laaghangende, hoogst zwangere wolken bestond. Heel in de verte lag een boerderij, half verscholen achter bomen. Een smalle weg leidde in die richting. Ik begon erheen te lopen, langs akkers waarop vandaag blijkbaar niet hoefde te worden gewerkt, want ik zag geen mens. Het pad was niet recht maar onlogisch, zoals mensen het vroeger maakten. Na een kwartier lopen leek de boerderij nog even ver weg. Ik kwam bij wat bomen en struiken, die als een soort oase in de oneindigheid van het kale land waren gemorst. Er achter stond een klein huis dat tijdens de levensloop van enige mensengeslachten wat voorover was gezakt. Het had een voortuintje, waarin een juffrouw met spierwit haar een perk schoffelde.

‘Goeienmiddag’ zei ik.

‘Goeienmiddag. U is een eind van de bewoonde wereld,’ antwoordde ze, leunend op de schoffel. Ze was heel dun en ze had een smal gezicht vol fijne rimpeltjes, waarin haar grote, lichtblauwe ogen wonderlijk helder gebleven waren. Geen boerse vrouw - meer een hier verdwaalde dame. Toen ik net iets terugzeggen wilde, begon het opeens te stortregenen, met een schier tropische heftigheid. Ik zette de kraag van mijn jas op, maar dat hielp niet. Een beetje jolig riep ze: ‘Man, kom maar even binnen schuilen.’ Met een onvermoede lenigheid rende ze het huis in, zoals vrouwen doen die eens balletles hebben gehad. Ik volgde haar bedaagder. De kamer waarin wij kwamen was groter dan ik had gedacht, maar dat kwam misschien omdat er zo weinig in stond. Een antieke kast, die veel zou opbrengen. Twee hoge fauteuils, bij een ronde tafel waarop een tinnen asbak stond met drie pijpen maar zonder as. Een theemeubel droeg een fraai servies en aan de muur hingen twee grote, zwart ingelijste portretten uit de begintijd van de fotografie - een stuurse heer met bakkebaarden en een lijdzame vrouw, nogal mooi.

‘Wilt u een kopje thee?’

Ze wees me de stoel bij de asbak met de pijpen. Ik ging zitten en zei: ‘Ja, u zult wel denken - wat doe je hier in deze uithoek, maar het is nieuwsgierigheid. In het dorp vertelden ze me dat hier in de buurt ergens een boerderij staat waar het spookt. En die wou ik eens zien.’ Ze lachte op een hinnikende manier en zei, het kopje voor mij neerzettend: ‘Ja, ja, ik weet wat u bedoelt. Dat is een oud verhaal. Die boer was rijk, ziet u, erg rijk en

[p. 243]

zijn zoon, zijn énige zoon, wilde een meisje trouwen van gewone komaf. Dat mocht niet. Toen helemaal niet. Geld trouwde geld, nietwaar? En toen heeft die jongen zich verhangen aan een oude eikeboom voor het huis. Die staat er nog steeds. En de mensen zeggen dat daar 's avonds en 's nachts een wonderlijk gekerm vernomen wordt. Daarom wil niemand meer wonen in die boerderij. Er is nou een opslag van varkens. Die zijn zeker niet bang 's nachts.’

Weer hinnikte ze. Neerknielend op de vloer, bij de theetafel, schonk ze een schoteltje vol melk en zei teder: ‘Drink maar lekker op, hoor, schatje.’ Ze maakte aaiende bewegingen met haar hand, maar ik zag geen poes voor wie ze bestemd waren. Toen haar blauwe ogen mijn blik kruisten stond ze op en liep, weer zo jong en veerkrachtig, naar het raam. De bui was uitgewoed en er scheen een louche zonnetje.

‘Regen en zon tegelijk - nou is het kermis in de hel,’ riep ze. Ik stond op. ‘Bedankt voor de thee,’ zei ik. ‘Het wordt mijn tijd. Goeiemiddag.’

Ze beantwoordde mijn groet niet. Mompelend hurkte ze weer neer bij het schoteltje melk op de vloer.

Door het voortuintje kwam ik terug op het pad. Er naderde een oude, door weer en wind gelooide man op een gammele fiets. Vlak bij mij gekomen stapte hij af en vroeg: ‘Z'n pijpen, liggen die daar nog op tafel?’

Ik knikte.

‘Ja, ja...’ zei hij. Zijn stem rook naar jenever en hij spuwde een aanzienlijke klodder tabakssap in het gras. ‘Ik kende 'm goed, hoor,’ zei hij, ‘twaalf jaar heeft-ie bij haar gewoond. Een rare snij'er. Niemand wist waar hij eigenlijk vandaan gekomen was. Hij is zómaar bij d'r komen aanlopen op een dag en twaalf jaar gebleven. Hij kon 't natuurlijk goed. Een boom van 'n kerel was het. En stropen als de beste. Maar opeens begon hij te sukkelen. Hij werd binnen de maand zo mager als een lat. Nog één keer is-ie buiten geweest. Toen heb ik hem nooit meer gezien. Nooit meer.’

De grote druppel, die al een tijd lang aan zijn neus gehangen had, viel nu. Hij sprak met schorre stem: ‘Ze zei dat-ie dood was.’

Hij boog zijn hoofd nu dicht in mijn richting en de dranklucht werd sterker.

‘Als je dood bent wor-je toch begraven, hè?’ vroeg hij.

‘Ja.’

‘Hij is nooit begraven. Nooit,’ zei hij.

Hij klom weer op het zadel.

‘Ik zou daar niet graag binnengaan,’ zei hij, ‘o nee.’

Daarop fietste hij langzaam en een beetje zwaaiend weg.