Drie in een

Zuidwaarts

I

In Limburg, waar ons on-mollig koninkrijk zo verdienstelijk begint te glooien, zit ik in een klein, landelijk hotel, waar ik wel meer kom. Het wordt gedreven door een rondborstige man, wiens wieg in Vlaanderen heeft gestaan. Toen ik telefonisch informeerde of hij ons in deze drukke maand wel hebben kon, antwoordde hij dan ook: ‘Och, ik stéék u wel ergens,’ zonder daarmee iets bloederigs te bedoelen. Ter plaatse aangekomen, bleek hij ons in kamer acht te hebben gestoken. Als ik opmerk dat kamer acht naast kamer negen ligt, vreest de lezer dat ik mij ga toeleggen op het doen van nóg overbodiger mededelingen dan gewoonlijk reeds in mijn

[p. 67]

[p. 68]

werken vermeld staan. Ik zeg het echter alleen, omdat wij gewoonlijk in dat hotel kamer negen bewonen, een zeer zonnig vertrek, waar men bij het ontwaken aan het voeteneind uitziet op een door het raam ingelijst schilderij van een Hollandse meester, dat verkleurt met de seizoenen.

Dit genot bleek nu te zijn toegevallen aan de heer Fratzenburg, een broze, wat klein uitgevallen notaris-in-ruste, met spierwit haar. Reeds een uur na aankomst maakte ik met hem kennis. Ik wilde even een boek uit mijn koffer halen en liep, der gewoonte getrouw, kamer negen binnen waar ik hem, gekleed in een purperen coin-de-feu, bezig vond een pruim te nuttigen, uit een zak vol ooft, die hij hebberig tegen de borst gedrukt hield.

‘O neemt u mij niet kwalijk,’ zei ik, ‘maar vroeger heb ik vaak in deze kamer gewoond en daarom ben ik er bij vergissing wéér binnengelopen.’

De heer Fratzenburg slikte het in zijn klein mondje opgetast vruchtvlees schielijk door en sprak: ‘Het heeft niets te beduiden, meneer.’

‘'t Spijt me,’ zei ik nog en ik verliet het vertrek met een korte buiging, die hij sierlijk revancheerde. Een nietig incident.

Maar ik ben wat men beleefd ‘absent minded’ en meer ter zake wat suffig zou kunnen noemen. Zo geviel het dat ik, toen ik 's avonds naar bed wilde gaan, wederom de deur van kamer negen openzwaaide. Ook de heer Fratzenburg scheen op het punt zijn dut te gaan doen. Hij had zijn broek reeds laten zakken en stond met dunne, blote beentjes in een hoopje textiel, toen ik binnentrad.

‘O, sorry!’ riep ik ontsteld.

‘Het heeft niets te beduiden, meneer,’ antwoordde hij, vriendelijk nog wel, maar toch met een accent van lichte verveling. Ik verwijderde mij snel en zei nijdig tegen me zelf: ‘Daar moet je nu toch echt eens mee ophouden.’

Inderdaad nam ik dit bevel ter harte. Ik ging zoet slapen en de hele volgende dag slaagde ik erin van Fratzenburgs deurknop af te blijven. Pas in de avond, na het maal en de wat doezelig makende wandeling in de authentieke buitenlucht, was mijn opmerkzaamheid voldoende gehavend om mij weer tot het kwaad te doen vervallen. Deze keer lag de heer Fratzenburg reeds in de veren. Hij leek bijzonder nietig in het enorme tweepersoonsbed en hij las het boekwerk Leida, een veile vrouw, waarbij hij chocoladeflikjes snoepte van een bordje, dat naast hem stond.

‘Verdraaid, mán!’ riep hij, toen hij mij gewaar werd.

‘Het spijt me zo ontzettend!’ zei ik, ‘maar ik vergeet het telkens weer. Zoudt u de deur niet kunnen afsluiten?’

‘Neen,’ antwoordde hij kittig, ‘want dan moet ik er morgenochtend uit, als de kelner het ontbijt brengt en dat verhip ik.’

‘Ik zal het nooit meer doen,’ beloofde ik nederig.

[p. 69]

En daar heb ik me ook aan gehouden. Dat wil zeggen - in mijn bewúst leven. Eén keer, toen ik er midden in de nacht even uit was geweest voor iets menselijks en slaapdronken terugwankelde, heb ik nog op het punt gestaan mij naast de heer Fratzenburg onder de dekens uit te strekken, maar ik zag mijn vergissing gelukkig bijtijds en trok mijn reeds geheven rechterbeen haastig terug. Op de gang hoorde ik hem ontsteld ‘Hulp!’ roepen, maar ik was mijn kamer al binnen en sloot de deur.

Ik wel.

II

Het hotel in Limburg, waar ik u dit schrijf, is oud, landelijk en dicht bij het ideaal. De eigenaar - geen vriend van vermoeienissen - drijft het met een artistieke achteloosheid. Hij vindt op een harmonische manier alles best - dat je komt, dat je gaat, dat je zult terugkeren of dat hij je nooit weer zal zien. Je schoenen kun je gerust 's nachts op de gang zetten: niemand zal ze aanraken. Je krijgt voedsel en een ligplaats voor je geld; op bijzondere bestellingen wordt geen prijs gesteld. Hij voert ze zuchtend uit, waardoor je een licht gevoel van wroeging krijgt.

Het diner heeft de verdienste, nieuwe inhoud te geven aan de oude Engelse uitdrukking ‘the proof of the pudding...’ want het altijd eendere, cementen nagerecht dat de eigenaar steevast serveert, bewijst eerst recht, hoe navenant slecht je hebt getafeld.

Na de dis kan men, als het eens droog is, voor de deur plaats nemen op een klein terras, waar niemand u zal lastig vallen met consumpties. Ge ziet een verrukkelijk bloemperk vlak voor uw voeten, een schepping waarmee de inwonende pa van de hotelhouder de creatieve kracht van zijn levensavond in vlammende kleuren bewijst.

Achter het perk glooit het landschap.

De bomen hebben kennelijk het avondblad niet gelezen en de heuvels rekenen rotsvast op de eeuwigheid, onverschillig of de geschiedenis ze over een eeuwtje of twintig wat verschoven of dooreengehaspeld zal hebben. Maar ze zullen er zijn.

Men kan het landschap bekijken, doch ook bewandelen.

Dit nuanceverschil levert bij de echtelieden die in het hotel vakantie houden nogal eens spanningen op. Met elkaar getrouwd zijn is immers nog niet hetzelfde als met elkaar op reis gaan. In de vakantie kunnen temperamenten die thuis een modus vivendi hebben gevonden, hevig botsen. Er bevindt zich bij voorbeeld een paar uit Amsterdam in het hotel, lieve mensen, aan gene zijde van de vijftig.

[p. 70]

De man, een zwijgzame natuur, neemt 's ochtends in de serre plaats, op een zeer definitieve wijze. De vrouw daarentegen is dribbelig. Zij wil het vergezicht bewandelen, aan de hand van een klein, lichtgroen boekje dat zij zich heeft aangeschaft.

Iedere morgen hoor je weer: ‘Zeg Jan...’

‘Ja?’

‘Laten we vandaag nou eens...’

En dan stippelt ze iets uit - een tocht naar een top of naar een dorp of naar een kei.

Maar de man schudt het hoofd.

Na een korte woordenstrijd gaat ze dan maar alleen op stap.

Hij kijkt haar even na.

Dan zegt hij tegen me: ‘Ik ben betonvlechter. Ik sta het hele jaar met m'n kont omhoog. Mag ik dan in de vakantie misschien even zitten?’

Ik hoop dat u niet valt over het grove woord, doch alle oorbare synoniemen als achterwerk, zitvlak of zelfs derrière zouden de donkere pracht van de volzin vernielen.

Zitvlees heeft ook een ander echtpaar, eveneens op de leeftijd des onderscheids.

De man, die de grootste fauteuil zonder enige moeite tot de rand kan vullen, wordt niet gehinderd door het bezit van enig geestelijk leven, zodat hij over alle denkbare onderwerpen duidelijke definitieve oordelen weet te vellen. Zijn vrouw, een fijn, wazig iemand, zit in de stoel naast hem en leest verzonken in Lady Chatterley's minnaar.

Maar de tuinman is al eenentachtig, zodat haar peinzende blik, die wel eens naar hem afdwaalt, spoedig terugkeert tot de lectuur.

De grijsaard frutselt de hele dag aan zijn bloemen en als de avond valt en de regen uitblijft, gaat hij met een warm petje en geruite pantoffeltjes op een terrasstoel zitten.

Hij staat dan open voor fan mail, die hij savoureert met de blijde glimlach van een jarig kind. Nog geruime tijd zit hij daar en kijkt met diep welgevallen naar zijn langzaam door het duister beslopen schepping.

't Is een mooi perk.

III

Ook Limburg heeft schone wouden, waarin je getweeënlijk alleen kunt zijn. We kruipen er diep in weg om schuilevinkje te spelen met alles wat niet pluis is. Een, twee, drie buut vrij. Elke stap maakt ons vrijer. Elegante grassen spinnen een ijle, rossige grondmist tussen de stammen, en de va-

[p. 71]

rens - principieel optredend in groepsverband - staan er fier bij, wel te vertrappen natuurlijk, maar onoverwinnelijk. Waar bomen zijn omgehakt, liggen knoestige, bizarre plastiekjes in het groen. Mooi hoor, maar je moet ze niet meenemen, want dan vergaat het ze als zo'n aan een Italiaans strand opgeraapt keitje, rondgeslepen door de zee en flonkerend als een smaragd, dat thuis blijkt te zijn verdroogd tot een gewoon, dom steentje, rijp voor de vaalt. Ik ken zulke huwelijken.

En verder liepen we, door de bezielde stilte, die toch niet boos was op onze stemmen.

‘Ik hoor een trein,’ zei mijn vrouw opeens. Want ze is, net als ik, zo hopeloos stads, dat zij het zingen van de wind door de bladeren, enfin, ‘het zwatelen der wouden’, waarvan de dichters sinds jaar en dag met zulk een begrijpelijke hardnekkigheid gewagen, in eerste instantie tracht te herleiden tot een technisch voortgebracht gerucht. Toen haar vergissing vast stond was zij licht beschaamd, als een kind dat zich op zondagsschool een schuttingwoord heeft laten ontvallen, maar ik zei grootmoedig dat het bos niet beledigd was, doch er toegeeflijk om glimlachte. En dat kon je zien óók. Drie kleine berken namen het waar. Ze stonden daar zo liefelijk, dat ik ze wilde engageren voor het ballet, maar opeens dacht ik: ‘Och nee, ze kunnen het misschien niet vinden met de mevrouw die het leidt.’ Want zo zagen ze eruit - wel gracieus, maar zo vrij als de wind.

Voort gingen we en er woei, ten bewijze dat hier al eerder een blanke was geweest, een krant op ons af, met grote, onheilszwangere koppen die ons wilden bijten en we keken tóch even, tegen beter weten in en waren daarna wat stil. Toen kwam opeens een lange, indrukwekkende man met een zeis op de schouder naderbij en mijn vrouw greep mijn hand en we voelden ons tijdelijker dan ooit. Maar de man mompelde een groet en ging voorbij, ons achterlatend in een brakke stemming tussen opluchting en heimwee, die smaakte als een aubergine. 't Was net of er een telegram gekomen was: ‘Reis naar Lima gaat niet door.’ We hadden voor geen goud naar Lima gewild, maar als het zo definitief van de baan is, voel je toch een leegte die aan teleurstelling grenst.

En wij rustten wat uit onder een boom, waar al eerder mensen hadden uitgerust, want in de stam stond een hart gekerfd met de namen Jan en Annie en het jaartal 1932. Het hart vertoonde een barst, want de boom was erg dik geworden en Jan en Annie waarschijnlijk ook, maar wij dachten aan hen met grote warmte en liepen verder.

Eindelijk had het bos er genoeg van en werd weide. Ook de dag was moe en gaf de fakkel aan de avond over. Een boer zat op een krukje en molk zijn koeien, wat door en door redelijk was, want wie zou bereid zijn

[p. 72]

't hem uit de hand te nemen, vooral als je 't van dichtbij hebt gezien? Een blik in de vieze emmer en op zijn sinds 1912 niet meer gemanicuurde vingeren maakte van het stadse ideaal ‘Melk, zó van de koe’ een dwaallicht. Terwijl de boer molk stond een tweede koe, die nog vol was, roerloos en met volstrekt stupide gelatenheid op haar beurt te wachten.

Ik ken mensen met zo'n levensovertuiging.

De avond was voltooid toen wij voor ons hotel op de terrasstoeltjes zaten.

Eivormig hing de maan in de oneindigheid en de vergelijking met een dodenmasker scheen onvermijdelijk. Maar de grijze vlekken, waarvan we zo kinderachtig ogen, neus en mond maakten, zouden wel weer immense, barre rijken zijn, onder de loodzware doem van dodelijke gevaren.

En wie weet zaten, op een ster, ook wel twee van die sukkels zoals wij op terrasstoeltjes naar de aarde te kijken en te denken: ‘Misschien is het dáár leuk...’

Nebbisj.