Drie in een

[p. 65]

Ver van huis

Zo meedogenloos zwiepte de regen dinsdagmiddag neer op Rotterdam, dat ik in de buurt van de haven een loods binnenvluchtte, om te schuilen. Er stond al een man - kort, breed en grijzend - en hij rookte een pijp. Ik schudde de druppels van me af als een hond die gezwommen heeft en stelde, dat het een vies weertje was. De man knikte op een sobere wijze die de overbodigheid van mijn opmerking treffend markeerde. Een poosje zwegen we. Toen zei hij: ‘Hevige hitte is anders ook niet mis. Als je bij voorbeeld in de Roje Zee komt. Ik heb vroeger gevaren als hofmeester en dan kwam ik daar wel. Maar dat was bloedheet, hoor. Dan kun je nog beter dát hebben.’ Hij wees met de steel van zijn pijp in de regen.

‘We hebben er eens vijf dagen gelegen, met motorpech,’ vervolgde hij, ‘nou, we sliepen 's nachts naakt aan dek, maar dan werd je nog doorweekt wakker. En weet je waar het op aankomt, in die hitte? Op zelfbeheersing. We hadden toen een jongen aan boord, een timmerman. Willem heette hij - en die had dat niet, zelfbeheersing. Een tobberige natuur. Zijn vrouw zou tijdens zijn afwezigheid met de kinderen gaan verhuizen, in Rotterdam, en daar liep hij de hele dag over te mieren. In de Roje Zee. Hij had in zijn hut een tafeltje met een glasplaat en daaronder lagen allemaal foto's van zijn gezin en daar keek hij telkens naar. 't Was een soort heimwee. Die jongen dronk alsmaar ijswater en de derde dag werd hij onwel en ging op bed liggen. Ik ging naar de eerste stuurman - want die is dan zo'n beetje de dokter aan boord - en ik zeg: “Stuur, met die timmerman is het niet goed, want hij voelt niet warm an, hij voelt koud an.” Toen zegt die stuurman: “Dan heeft-ie warmtestuwing, dus leg hem maar onder een wollen deken en geef 'm om het uur een kop hete thee.” Goed, ik doe dat. Om tien uur 's avonds breng ik hem z'n thee. Om elf uur sliep hij. En om twaalf uur denk ik: “Laat ik nog even naar hem gaan kijken.” Ik kom die hut binnen. Het bed is leeg. Ik kijk en ik zie dat hij achter dat tafeltje met die glasplaat zit. Maar hij was achterover geslagen. Hij hing. En ik weet het nog. Ik zei hardop tegen hem: “Willem jij bent dood.” En dat wás ook zo.’

Hij knikte ernstig.

Buiten regende het maar door - op de huizen, op de schepen, op de vakanties.

‘Ik was wonderlijk kalm,’ vervolgde hij, ‘ik liep naar boven en ik zeg tegen die ouwe: “Kapitein u moet naar de timmerman gaan kijken, want het is niet goed met 'm.” Maar hij zag het al aan m'n gezicht. Aan m'n ogen vooral. En die stuurman erbij. Die riep maar huilend: “Ik heb toch gedaan wat je doen moet, bij warmtestuwing, hete thee en een wollen de-

[p. 66]

ken.” Maar 't was gebeurd. Ik vroeg: “Wat gaan we nou met hem doen?” En die ouwe zegt: “Een, twee, drie in Godsnaam, zo vlak onder de kust, dat doe ik niet.” Dus we leggen 'm zolang in de ijskast en we telegraferen de maatschappij. Goed, die bepraten die vrouw en er wordt besloten dat-ie in Port Said begraven zal worden. Dan mocht zij er later op hun kosten een keer naar toe om het graf te bezoeken. Nou mag je niet met een lijk door het Suezkanaal. Ik weet niet waarom. Maar 't mag niet. Dus we zetten hem aan land en we varen door en we komen in Port Said. Daar was alles al piekfijn geregeld. We werden met taxi's van boord gehaald. Er waren kransen van de bemanning en van de kapitein en van de maatschappij. En een fotograaf vereeuwigde het allemaal. Daar had die agent voor gezorgd. Hij had ook een geestelijke georganiseerd. Een Engelsman. Er was geen Hollandse geestelijke daar. En hij had er een genomen van een beetje neutrale richting, omdat hij niet precies wist wat die timmerman was. Goed, we komen op het kerkhof. Heet, hè. En daar staat die kist. Met een Engelse vlag erover. Die geestelijke had het niet precies begrepen. Die had gedacht dat 't een Engelsman was. Maar dat pikte die ouwe niet. Hij zei: “Er moet een Hollandse vlag komen, anders gaat de hele zaak niet door.” En die agent weg. In een taxi. En wij maar wachten in die brandende zon. Eindelijk kwam de agent terug met een Hollandse vlag. En toen is hij plechtig begraven.’

Hij klopte zijn pijp uit tegen de muur.

‘En toen het afgelopen was zijn we aan boord gegaan voor de schoot an,’ zei hij, ‘biertjes en borreltjes. Da's gebruik na zo'n plechtigheid. En 't wordt betaald door de maatschappij.’