Drie in een

Jukebox Annie

Er stond een jonge, ranke neger in het café en hij vertelde, in een wat aangebrand Nederlands, aan het blonde meisje achter de tapkast dat hij drie nachten in een telefooncel had geslapen.

‘Stáánd zeker,’ zei het meisje sceptisch.

‘Gedeeltelijk staand, gedeeltelijk zittend,’ sprak de neger, tot negotiëren bereid. ‘Dat kwam zo. Ik woonde bij mijn schoonouders. Maar ik heb ruzie gehad met die mensen. Die mensen geslagen...’

Hij maakte het wegwerpend gebaar van een man van de wereld, die spreekt over dingen die nu eenmaal onvermijdelijk zijn. Het meisje begon glazen te spoelen, om zich van de affaire te distantiëren. Nu kwam een lange, smoezelige man binnen, die een beetje mismaakt scheen, omdat hij bij het dichtmaken van zijn jas één knoop te laag begonnen was. Hij klom op een kruk, wiste het zweet van zijn voorhoofd, maakte een blazend, kortademig geluid en sprak schor: ‘Pils.’

Het meisje verroerde zich niet.

‘Als jij dat nog eens doet, hè, zoals gisteren,’ zei ze. ‘Mij die ziekte toewensen. Die vreselijke ziekte. Dan kom jij hier nooit meer in, begrijp je dat?’

Door de walm van zijn kater heen keek de man haar droevig aan.

‘Dat moet ik onbewust gedaan hebben,’ zei hij kleintjes.

‘Ik zeg het je maar, dat je het weet,’ vervolgde het meisje, ‘want als je dat lijden één keer gezien hebt. Dat vreselijke lijden...’

Haar ogen vulden zich met tranen, waardoor ze opeens een hulpeloos kind werd. Ze begon het glas te vullen.

‘Wéét ik toch!’ riep de man, geobsedeerd naar het bier kijkend, ‘ik heb toch zelf mijn eigen omgeving drie gevallen meegemaakt. Wat zeg ik? Vier!’

Ze zette het glas voor hem neer. Zijn blik bedelde om vergiffenis.

‘Nou, geef dan maar een kwartje voor de muziek,’ zei ze verzoenend.

Hij deed het haastig en even later begon de jukebox, bij het op de gracht uitkijkende raam, de tophit te stampen. De neger bestond meteen van

[p. 39]

[p. 40]

hoofd tot voeten uit muziek - een subliem deinen op de plaats rust - en het gezicht van het meisje verloor de trek van bedroefde verveling en werd bijna gelukkig. ‘Jukebox Annie,’ wordt ze genoemd, omdat ze alle klanten die daar ook maar enigszins voor te porren zijn, kwartjes aftapt om het apparaat op volle kracht te laten schallen. Ze speelt altijd dezelfde drie platen - harde, streng gesyncopeerde nummers - want die stellen haar in staat het luidruchtige borreluur, met beschonken zeelui, op drift geraakte aannemers, of beursmannen van buiten die nog niet naar huis willen, door te komen in een warme, beschermende wolk van muziek. Zolang dat ding loeit verricht ze de handelingen die haar métier meebrengt in een ritmisch geladen solodans, die haar zó absorbeert, dat het gedoe van die kerels niet tot haar doordringt. Pas als het kwartje op is en niemand meteen wéér wil schokken, slaat de werkelijkheid van de kroeg als een koude golf over haar heen en krijgt haar gezicht opnieuw die uitdrukking van trieste ontevredenheid.

‘'t Zonnetje schijnt,’ zei de neger naïef, toen de plaat drie maal geklonken had.

Niemand reageerde.

De deur ging open en er trad een welvarende man binnen, wat provinciaal van snit, die zichtbaar de indruk had dat hij bezig was een vrolijk middagje in Amsterdam te passeren. Hij begon met een rondje, dat gereserveerd werd aanvaard, en beproefde vervolgens een flirtig gesprekje met Annie, dat neerkwam op een misverstand, want het café heeft normale prijzen, dus meer dan inschenken doet ze niet.

‘Geef maar een kwartje voor de muziek,’ zei ze.

‘Nee, laten we nou eens gezellig práten...’

Hij zette zijn nutteloze courtoisieën voort en het duurde niet lang of het meisje liet, met een geringschattend lachje, het woordje ‘zak’ vallen.

Het sloeg een enorm wak in zijn breekbaar geluk. Alle vreugd gleed opeens van zijn gezicht. Hij legde geld naast zijn glas en liep naar de deur. Daar draaide hij zich even om, keek nadenkend naar de vloer en zei, diep ernstig: ‘Ik sta elke ochtend om zeven uur op. En dan werk ik de hele dag. Soms tot tien, elf uur 's avonds. Nou gá ik eens een keertje uit. Noemen ze me zak.’

Hij sloot de deur.

Ik heb er maar een plaat tegenaan gegooid.