Allemaal onzin

Het bijbeltje

Wie denkt dat ik nooit godsdienstonderricht genoten heb, heeft het lelijk mis. Aan het begin van mijn leven ben ik zelfs op een christelijke school geweest, want daar kon je een jaar vroeger terecht dan op de openbare en mijn moeder wilde mij van de straat hebben, omdat ik steeds in putten viel en dan geheel versohoond moest worden.

Het was een nette school in een deftige straat, maar je mocht er geen vieze woorden zeggen. Op de speelplaats, waar de jongetjes en de meisjes door een stevig hekje van elkander waren gescheiden, om troebele spelletjes te voorkomen, kwam het toch wel voor dat een der luttele ingeschrevenen zich vergat, over uitwerpselen sprak of onze lieve heer onnodig aanriep. Terug in school, kon men dat dan klikken. Je stak gewoon de vinger op en zei: ‘Juffrouw, Jan heeft gezegd...’ en dan volgde het woord.

Was het de moeite waard, dan werd het desbetreffende ventje met schande overladen het lokaal uitgezonden, maar soms nam de zaak wel eens een onverwachte wending. Toen een belendend kereltje mij had aangebracht, omdat ik het woord ‘gat’ gebezigd had, zei de juffrouw: ‘Dat is niet erg. Kijk eens, wat zit hier in de muur? Een gat.’ Wij keken naar de door haar aangewezen plaats en gevoelden ons zeer opgelucht,

[p. 42]

dat de bedenkelijke affaire zo tot algemene tevredenheid was opgelost.

Men ziet dus dat klikken niet ieders werk was. Herhaaldelijk kwam het ook voor dat, na het gebed, iemand de vinger opstak teneinde te melden dat een jongetje had gekeken tijdens het bidden, wat juist verboden was.

‘Dan heb je zélf ook gekeken,’ sprak de juffrouw fijntjes, waardoor de aangever in grote verwaning geraakte. Hoewel het voor de hand lag, waren wij nog te klein om het te voorzien en telkens tuinden wij er weer in.

Toen ik een jaar later naar de openbare school ging, kromp het godsdienstonderricht ineen tot één uur per week. Het was facultatief - als je vader niet wilde, hoefde je niet, maar dan moest je dat uur rekenen. Aangezien ik rekenen erg vervelend vond, zanikte ik net zolang bij mijn moeder tot ik naar ‘bijbelles’ mocht. Het was een soort recreatie-uur voor ons, want de lessen werden gegeven door de heer Bol, een man die wij bijzonder bespottelijk vonden, aangezien hij een zeer verlegen, rimpelig voorkomen had en een neus bezat als een enorme aardbei, die lang bleef nabibberen als hij ertegen had getikt. Bij zijn binnentreden in het lokaal hieven wij onveranderd een lied aan, dat luidde: ‘Er hangt wat aan je kin, slik het maar in, slik het maar in,’ waarmede wij zinspeelden op het treurige, haar-arme baardje dat de heer Bol onderhield. De man wachtte altijd geduldig tot het uit was.

Daar mijn vader een tegenstander was van kerkgang en mijn tante, een weduwe, eens door een katholiek priester was te kort gedaan, zag ik de bedoelingen van de heer Bol niet voor vol aan en wierp hem herhaaldelijk argumenten voor de voeten, die ik thuis had opgevangen. Handig wees ik hem op discrepanties tussen bijbel en geboden en in plaats van mij -

[p. 43]

wat ter zake zou zijn geweest - uit het venster te werpen, ging de goede docent altijd uitvoerig op mijn kritiek in en trachtte, in een tumult van hoongelach en propjes, een en ander te wederleggen. Toch kreeg hij op den duur een begrijpelijk afkeer van mij, maar hij wreekte zich pas op de laatste dag van onze schooltijd.

Het is zeer indrukwekkend de lagere school te verlaten - men ziet opeens de betrekkelijkheid van zijn sponzedoos. De heer Bol had ons het laatste uur - hij gaf een afscheidsles. Daar wij humaan en enigszins weemoedig gestemd waren, lieten wij het lied achterwege toen hij het lokaal betrad. Hij had een koffertje bij zich, dat hij na een toepasselijk woord opende. Het zat vol bijbeltjes. Een voor een moesten we voor de klas komen en dan kregen we er een, met een bijpassende hand.

Ik was de laatste van de rij. Toen ik voor hem stond, sloot hij opeens kittig het koffertje, ging rechtop staan en zei tot de klas: ‘Hij krijgt er geen een. Hij steekt er toch de draak mee.’

Er viel een zware stilte. Alle jongens keken mij donker aan, ja, zelfs mijn trouwste vrienden verrieden mij met hun blik, die zei: ‘Ai, daar willen we niets mee te maken hebben.’ Ik voelde mij zeer eenzaam en slecht en nam het besluit, mij straks in de ringvaart te werpen, teneinde de wereld van een etterend gezwel te verlossen.

De heer Bol liet mij nog geruime tijd in deze staat van geestelijke ontbinding voor hem staan. Toen tilde hij een der panden van zijn lange, zwarte jas op en haalde uit zijn achterzak tóch een bijbeltje, dat hij mij in de hand stopte. Het was nog warm.

De klas begon te grinniken - men waardeerde de pointe. En toen ging de schoolbel en luidde zes mooie jongensjaren uit.