Reisbeschryvingen voor de jeugd. Eerste deel

[fol. *2r]

Voorbericht des Vertaalers.

Het onlangs uitgegeeven werk van den Heer Campe, over de ontdekking van America, viel zo zeer in den smaak van alle welmeenende Ouders en Kindervrienden, en bleek, by de ondervinding, zo zeer geschikt te weezen om den leeslust der leergierige jeugd op te wakkeren, en haar met eene meenigte van weetenswaardige kundigheden te verryken; dat het ontwerp van den zelfden bekwaamen Schryver, om ook op dezelfde wyze van de beste Reisbeschryvingen gebruik te maaken, niet alleen ten hoogsten wierd goedgekeurd, maar ook de uitvoering van hetzelve met verlangen te gemoet gezien. Zo wel het nuttige als aangenaame van zulk een werk, valt elk te klaar in 't oog dan dat het eenig gezocht bewys zou noodig hebben. ‘Immers (gelyk de Heer Campe zich elders deswegen uitdrukt) indien 'er eigenlyk, in den strik-

[fol. *2v]

sten zin, iets geschikt is om het jeugdig brein te vervrolyken; om zyne waereld- en menschenkennis op eene gemakkelyke en aangenaame wyze uittebreiden; om de zucht tot romaneske uitzichten in de toekomende dagen des levens, en allerlei Arkadische droomen, waartoe zo veele andere boeken naar de mode hem uitlokken, te verzwakken; om hem vroegtydig eene heilzaame walging van al het beuzelende, oppronkende, vertederende geklap der gemelde modeboeken, welke van tyd tot tyd en ligchaam en ziel bederven, te gelyk met eenen wenschelyken smaak voor allen ernstiger en nutter onderhoud in te boezemen; het zyn gewisselyk zodanige Reisbeschryvingen, by welker keuze en vervaardiging, men, zo wel met opzicht tot de zaaken als ook de schryfwyze, alleen deezen jeugdelyken ouderdom onverzettelyk heeft in 't oog gehad.’

Onze kundige Opsteller sloeg, met deeze byzondere bedoelingen, de handen aan het werk;

[fol. *3r]

en wy hebben het genoegen, hiermede den Nederduitschen Leezer een vertaaling van het eerste stukje aan te bieden, behelzende, voornaamlyk, de Reis van Heemskerk naar Spitsbergen, en van Vasco de Gama, naar Oostindië. In het Hoogduitsch volgt nog, als een aanhangsel, de beschryving eener kleine reis van Trittouw naar Wismar en Schwerin, van den Heer Campe zelven. Dewyl deeze laatste echter, inzonderheid, het bevorderen van plaatselyke kennis, by de jeugd zyner natie schynt te bedoelen, hebben wy dezelve voor alsnog hier niet by gevoegd; ons inmiddels voorbehoudende, daarvan, in het vervolg, zodanig gebruik te maaken, als wy uit de verdere behandeling des Schryvers kunnen besluiten, dat met ons groote oogmerk, algemeene nuttigheid naamelyk, meest overeen komt.

‘Wat voor het overige het plan van dit werk betreft (het zyn de eigen woorden van den Heer Campe, in zyn bericht voor het oirsprongkelyke) ik zal onder alle de Reis-

[fol. *3v]

beschryvingen, welke my bekend zyn, de gewigtigste uitzoeken, en, met voorbygaan van dat geene; het welk voor de jeugd niet eigenlyk geschikt is, alleenlyk dat geene verhaalen, het welk hen tevens vermaaken en onderwyzen kan. Met opzicht tot de gebeurde dingen en geschiedenissen, zal ik my naauwkeurig bepaalen tot de bronnen, waaruit ik schep: ik zal echter te gelyk trachten aan den draad van elk verhaal zo veele algemeen-nuttige kundigheden vast te hegten, als, zonder hen te vemoeijen, eenigzins mogelyk is. In den beginne was ik van voorneemen de tydreekening te volgen, en een begin te maaken met de eerste reizen der Portugeezen, ter ontdekking van de Indiën: maar de eerste Europeaanen, die vreemde waerelddeelen bezochten en beschreven, waren meestal ellendige Opmerkers; en ik vond welhaast, dat het, by den overvloed van betere narichten uit die gewesten der waereld, de moeite niet waardig was, om

[fol. *4r]

den jongen Leezer den tyd te bederven met zodanige Reisbeschryvingen, welke voor het grootste gedeelte met dorre en zeer onvolkomen waarneemingen of verdichte verhaalen zyn doorweeven. Hierom gaf ik het eerste voorneemen op, en stelde my daarentegen voor, om myne jonge Leezers, volgens een bedekt plan, en onder geduurige afwisselingen, van tyd tot tyd in alle gewesten om te treden, en daarby van meerdere Reisbeschryvers telkens dien tot onzen Leidsman te verkiezen, die my de aangenaamste en tevens de veiligste zal toeschynen. Inmiddels heb ik gedagt, om ook van de vroegere reizen, welke niet zo vruchtbaar en van zo veel belang zyn, die geenen te moeten beschryven, waaraan wy de merkwaardigste ontdekkingen, gelyk by voorbeeld aan die van Vasco de Gama, zyn verschuldigd.’

Wy hoopen en voortrouwen dat ook dit werk, gelyk alle de voorgaande van den zelfden ach-

[fol. *4v]

tenswaardigen Opsteller, met genoegen ontvangen, en met weezenlyk nut van alle Leezeren, inzonderheid van onze leergierige Vaderlandsche jeugd, gebruikt zal worden.