Logo DBNL
Dagboek van Cornelis en Philip van Campene, behelzende het verhaal der merkwaardigste gebeurtenissen, voorgevallen te Gent sedert het begin der godsdienstberoerten tot den 5en april 1571 (1870)

Dagboek van Cornelis en Philip van Campene, behelzende het verhaal der merkwaardigste gebeurtenissen, voorgevallen te Gent sedert het begin der godsdienstberoerten tot den 5en april 1571

(1870)–Cornelis van Campene, Philips van Campene–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Maerte.

+ Den IIen, tsavents ontrent den VII hueren, es een vande Spaenschen capiteynen begraven, bij ende present wesende maistre del Campo, met alle andere edelmannen ende capiteynen. Desen overleden capiteyn es van edel gheslachte gheweest, hebbende tot broeders twee andere capiteynen, deen vanden peerdenvolcke ende dandere vande busschieters, residerende nu tot Doornijcke in garnisoene.

Den IIIen, snachts, zijn diverssche beeldebrekers, wel tot XXXV, ghevanghen ghebrocht voor maistre del Campo, bijde Spaensschen soldaten, ende vandaer smorghens voor de VI hueren+ gherecommandeert inde vanghenesse deser stede, ende wierden de zelve ghevanghen bijder assistentie vande heeren vander stede, die huerlieder dienaers mede ghesonden hebben metten

Spaignaerden, ten twee reysen: deerste bij nachte tot XX, ende dandere tot ontrent XVII, smorghens, wesende desen dach asdach, ofte den eersten vanden vasten. Ende nu hebben begonst te preken diverssche catholijcke predicanten, als broeder Jan vander Haghen, tsinte Jans, den broeder Van Melle, uut Schaec, een Preecheere, tsinte Michiels, broeder Jan de Pottere tsinte Niclaus, den Jesuyt tsint Jacops, die voor zijn propositie+ gheallegiert heeft een autoriteyt uut VIc capitele van Mattheeus, ende daernaer heeft (hij) uutgheleyt het article van onsen christelicken gheloove, te wetene ghemeensaemheyt der heleghen, daer hij inden advendt ghelaten hadde.

Van desen IIIen dach te beghinnen zijn sommeghe absenten+ ghedachvaert gheweest voor den hertoghe van Alve te compareren te Bruesele, ofte daert den voornomden gouverneur believen zal, bij eene commissie, gheaffigiert voor de principael kercdueren deser stede, als tsint Jacops ende elders, behelsende de voornomde commissien dat men de zelve absenten ende latitanten sal dachvaerden tot drije acht daghen, omme te gheven de redenen van huerlieder absentie ende latitatie, ende indien zij ten lesten daghe van huerlieder indaghinghe nyet en compareren, zo zalmen up huerlieder stick ende mesdaet justitie ende recht doen ten bannissemente, confiscatie van huerlieder persoon ende goedinghe, naer exigentie vande zaeke ende huerlieder mesdaet. Onder de ghedaeghde ende ghedenommeerde bijde voornomde commissie criminele waren ghestelt de namen van dese persoonen, onder ondere als eerst Cornelis de Ruible,+ Mr Reynier de Peystere, fs Mr Martins, Jan van Luere, Maerc de Myl, Jan de Vos, in dAuburch, Nicasius vander Schuere, die ten diverssche stonde staet ghedenommeert als predicant, hoe wel hij daerbij bekent staet voor een idioot ende ongheleert; Lievin Hendricx, Gooris vanden Bogaerde, fs Bauwens, Martin Dierkins, Lievin Onghena, capiteyn van de beeldebrekers, die uut vertooghen van een valsch ende ghefabriceert instrument, ghetoocht zijnen consorten ende gheallieerden, hemlieden daermede verabuseert heeft. In dese voornomde commissien staen noch

meer andere persoonen ghenoteert, die alle mesdaen hebben jeghens de hoocheyt vande coninclicke majesteyt, souckende eene ghereprobeerde religie inne te bringhene, ende de oude catholijcke religie ten nienten ende ter ruyne te doene, omme te bet de huerlieder te stabilieren ende verstercken jeghens den danck, wille ende consent vanden Conijnck, huerlieder heere ende prince, metgaders jeghens tverbodt van huerlieder magistraet ende wethouders; ja, dat ergher es, de zelve verachtende+ ende mesprisende; ende alzo een van hemlieden, ghedenommeert inde voornomde commissie, gheraviseert was bijde wethouders deser stede, dat hij voor hem sien soude wat hij dede, ghemerct dat alle de vergaderinghen vande Guens directelic militeerden jeghens de Carolijne concessie, die vande stede van Ghendt, verleent bijden keyser Carolus den Ven int jaer XVc XL, verbiedende bijden LXVIIen article alle vergaderinghe, up verbuerte van lijf ende goede, anders dan daerbij gheconsenteert es, so heeft de voornomde Guens zeer stautelick ende presumptueuselick gheandwordt, dat men nyet langhe Carolijneren zoude, te kennen ghevende van veranderinghe van religie, Conijnck ende magistraet. Ende onder andere divisen ende propoosten staet ooc ghenoteert inde voornomde commissie, datmen in thuus van Dierick Jooris, staende bij Wondelghem kercke, dieverssche vergaderinghen ghehouden heeft, omme te concipieren een nieuwe ordonnantie ende republijcke, concernerende den Guens, daerbij zij gheconcipieert hebben te stellen huerlieder ontfanghers, aelmosiniers, ministres ende diakens van huerlieder ghereprobeerde kercke, ende ooc andere propoosten, hier naer bescreven.

+ Den IIIIen es gheaffigiert gheweest de voornomde commissie ande kerckduere van sint Jacops ende elders, ende was dese voorgaende commissie uutghelesen den Ien van deser maent voor sGravensteen deser stede, inde Fransoyssche taele. Ende up andere daghen wierden ghelijcke commissien uutghelesen ten laste van andere persoonen, in welcke commissien staen sommeghe persoonen ghedenommeert, die ghecompareert hebben

te Bruessele, ten daghe dat zij hier te vooren ghedachvaert waren, in Sporckele, tsij jeghens den IIIIen, VIen ende Xen vande zelver maendt, ende alzo hemlieden met meer andere belast was daer te blijvene, up achterhaelt te zijne vande mesdaede, hemlieden gheimputeert, zo es hendelinghe ghebuert upden XXen vande voornomde maendt, tsavents ontrent den IX hueren, dat zij ghecoort ende ghevanghen wierden, onder de welcke zijn dese persoonen met meer andere: Fransoys Huereblock,+ Martin Dierkins, Jan Commelijn met zijne sonen, Clays de Salerre, apothecaris, Clays vanden Steene, Frederic de Buc, danof den meerderen deel van hemlieden hebben inde laetste emotie gheweest consistorianten vande Guesche kercke ofte vergaderinghe; andere hebben anderssins mesdaen jeghens den Conijnck ende zijnen raedt, als ghelogiert hebbende de ghereprobeerde predicanten, de zelve ghewaerschuwt alsmen int beghinsele de zelve soude ghevanghen hebben, als Mr Willem Mayaert te Stalendriessche den predicant up zijn huus sauverende, ghelijc int beghincsel van desen boucke ghenoteert heeft Cornelis van Campene; andere hebben met wapenen de predicanten gheassisteert, ende sommeghe vande inneghedaechde hebben gheloopen van deen kercke in dandere, vanden eenen cloostere, godshuuse, capelle, in dandere, binnen ende buten deser stede, de zelve kercken ende beelden van dien als verhoede honden brekende ende te nienten bringhende, daermede commiterende crijm(1) jeghens de coninclicke majesteyt, ghemerckt dat alle tempelen ende godshuusen zijn inde speciale protectie ende sauvegaerde vanden Conijnck; onder welcke brekers es gheweest Jacop de Pruet, smet van zijnen ambachte, ende zonderlinghe in sint Jacops kercke; andere hebben de rolle ghehouden vande ghonen, die hemlieden wilden begheven totter nieuwe ghereprobeerde religie, als Mr Jan van Campene; andere hebben vergaderinghe ghehouden thuerlieder huusen, omme ghelt te

vindene ten behouve van anscrivinghe van knechten ende mannen van oorloghe jeghens den Conijnck, dwelc staet in een vande voornomde drije commissien, ghebuert zijnde buten deser stede, ten huuse van Dierick Jooris, met meer andere divisen ende concepten, hier vooren ooc ghenooteert. Ende de voornomde drije commissien zijn naer de publicatien van dien gheaffigiert gheweest ende dueren ende voormuer vanden scepenhuuse vander Kuere, onderteeckent bij Vlierden, secretaris, ende onder stondt trelaes vanden duerwaerdere vanden hooghen Raedt van Mechelen, Rouseel, die ooc te kennen gaf, in corte, tinhouden vande voornomde drije commissien, behelsende dat de ghedaechde souden compareren binnen drije acht daghen, danof den laetsten dach commen zal den XXIIIIen van deser maendt, ende indien zij alsdan noch nyet en compareren, zo zal de procureur generael thuerlieder laste tenderen, ten fijne van bannissemente ende confiscatie van goede, dwelck hem anghewesen zal worden naer exigentie van justitie.

+ Den VIen zijn naer tGravensteen deser stede ghevanghen ghebroght upden avendt, met twee waghens, ontrent VII manspersoonen van Deynse, ende daer ontrent, ter causen vander nieuwer religie, wesende zom van hemlieden ghegoede mannen.

+ Den VIIen heeft den Jesuyt voornomd ghepreect tsachternoens ten III hueren tsinte Pieters, uutlegghende eerstmael de epistele vanden eersten sondach vanden vasten, bescreven bij sinte Pauwels, inde tweeste epistele totten Corynthien int VIe ende tevangelie daer naer sinte Mattheeus int vierde vande temptatie des duvels.

+ Den Xen hebben de Spaignaerden eenen insetenen ghepupuniert met stroppe de coorde, sachternoens naer de vier hueren, an sGravensteen deser stede, dwelck ghebuert met een groote pijne, want de aermen vanden pacient werden achter up zijnen rugghe ghebonden ende de coorde daeranne, ende hij pacient alzo upghetrocken zeer hooghe inde lucht, ende daer naer laten metter coorde afvallen tot bijder eerde, dwelck somtijts ghebuert twee ofte drije reysen, naer tmesdaedt vande pacienten, zo dat

de aermen werden achterwaerts tot an thooft upghedreven, ghelijckmense van vooren zoude moghen ghebruucken, met een uutsettinghen vande beenen uut huerlieder natuerlicke leden.

Up desen dach heeft men in sinte Niclaus kercke belesen+ een jonc kindt, dwelck over een jaer ghedoopt was inde guessche schuere, naer de maniere vande Calvinisten, die alleene de kinderen doopen volghende de substantiale worden vanden doop, achterlatende ende mesprisende alle dandere ceremonien vande catholijcke Roomssche kercke, als vande belesinghe, ghebeden, bezweeringhe, keerssen, saut, spusele, ende andere, ende dese belesinghe bijden pastuers vande kerken vande kinderen, buuten ghedoopt, es ten diverssche daghen ghebuert inde prochiekercken deser stede, hoe wel de zelve kinderen nyet en werden wederdoopt, maer alleene belesen, met ghebruuck vande ceremonien, die de heleghe Roomsche kercke daertoe ghewone es te voeghen uute oude apostolijcke traditien ende costumen.

Den XIIen heeft men binnen deser stede up eenen waghene+ ghevanghen ghebrocht, ontrent de V hueren sachternoens, twee ghevanghen mans persoonen uuten Westquartiere, tot in de Sterre, upden Coornaert, omme sdaeghs daernaer te vervoeren naer den hertoghe van Alve, tot Bruessele residerende, ende men seyde dat dese ghevanghene hebben groot quaet ghedaen up ende ten laste van diverssche gheestelicke persoonen vande catholijcke Kercke.

Den XIIIen zijn de voornomde, als capiteynen gheweest hebbende vande overwillichede, bedreven in Westquartier, uut deser stede ghevoert naer Bruessele, ende onder andere sticken hebben de voornomde ofte huerlieder gheallieerde ghepooght te dooden eenen pastuer van buten, hem naderhandt afsnijdende beede zijn ooren, naer vele cleenicheden ende injurien an zijnen persoon ghedaen, ende waenden hem ooc afghesneden hebben zijn mannelicke, zegghende dat hij de zelve nyet te beseghen en hadde, overmidts dat den priester den huwelicken staet verboden es, maer wierdt dit stuck bij eenen anderen beledt. Desen priestere heeft nu onlancx te Ghendt gheweest,

omme van hier naer thof te reysen, ende zijn doleancie daer te bet te doene, ten fijne dat hij zoude moghen gherecompenseert wesen van zijn smerte ende verlies van goede.

+ Ten zelven daghe heeft men sommeghe groote engienen bij tnieu casteel uute scepen ghedaen, omme de zelve met huerlieder toebehoorten te besteeden int voornomde casteel, ende dese engienen waren hauwaerts beschiet van Breda, een stadt gheleghen in Brabandt, toebehoorende den prince van Oraigne, daer de zelve heeft een schoon casteel, hoewel zom vande voornomde engienen hadden de wapenen vanden Conijnck van Hongherien, danof de eeneghe woughen ontrent X dusent pont, ghelijc daerup gheteeckent es. Bovendien zijn hier ghearriveert inde voornomde scepen, wesende VI in ghetaele, diversche andere wapenen, als spijssen, hallebaerden, lancen ende menichte van laden, ten behouve vande voornomde groote engienen, die ontrent XLI waeren in ghetaele, met vele ijsere clooten ende andere cleen gheschut.

+ Den XIIIIen, wesende den IIen sondach vanden vastene, heeft de voornomde Jesuyt sachternoens ten III ghepreect int cloostere van sinte Pieters, alvooren uutlegghende int corte het evangelie van dien daghe, mencionerende van het ghestadich gheloove van tVraukin van Cananee, wiens dochtere beseten was vanden quaden gheest, ende uut oorsake van huer vierich ghebet tot onsen Heere, heeft dezelve predicant uutgheleyt ons Heerens ghebet, dwelck wij nomen den pater noster.

+ Ten zelven daghe zijn binnen deser stede bij den souverain ofte zijne dieneers ghevanghen ghebroght sommeghe mannen van buten, wesende beeldebrekers inde laetste emotie.

+ Den XVen es binnen deser stede ghecommen eenen Spaignaert, wesende vanden gheslachte vanden hertoghe van Alve, ghenaempt van Tolete, ende quam eerst ten huuse van mijnen heere van Waeroes, inde Donderstraete, daer ooc ghelogiert was een van de principale capiteynen deser stede. Ende de voornomde edelman van Tolete es ghecommen omme capiteyn te wesen inde plaetse vanden ghuene, die den tweede van deser maendt begraven wierdt, ghelijc hier vooren bescreven staet.

Den XVIen, smorghens naer den neghen hueren, zijn, binnen+ deser stede, van Deynse ghecommen twee waghens met elf ghevanghen, ende gheleedt in sGravensteen, de welcke ghevanghen zijn eerstmael gheapprehendeert gheweest bijden bailliu vande voornomde stede, ghenaempt Mr Arendt Boessins.

Ten zelven daghe hebben schepenhuuse ontboden gheweest+ de pastuers van deser stede, ende dit van al de prochien, gheene uutghesteken. Ende hemlieden es belast dat sij scepenwaerts overbringhen souden, indien zij wisten ijvers ghehouden te werden secrete vergaderinghe van eeneghe ketters, ende vande ghonen, die deser weerlt overlijden, zonder de sacramenten vande heleghe Roomssche Kercke, ende dat zij danof gheen beclagh doen en zouden an Maistre del Campo, midts dat sij, wethouders, ghereedt waren hemlieden pastuers bij maniere van justitie onderstandt te doene, zo zij tot noch toe ghedaen hadden.

Den XXIen es voor de kercdueren ende up andere straten met+ gheprenten brieven te kennen ghegheven, dat hier binnen deser stede ghearriveert es een vrempdt man, die met hem ghebroght heeft de ghedaente ofte het doot lichaem van een afgrijselick dier uut Mooren landt, groot XXIIII spannen inde linghde ende dicke als een peerdt, dwelck levende vernielt heeft wel duusent meynschen ende menichte van andere beesten, zo dat de lieden van dien lande ghevloden zijn in andere landen; ende dit dier wierdt om eenen penninck ghetoondt inde Onderstraete, up thuus vande oudde cleercoopers, ende overmidts dat dit es den eersten dach van halfvasten maert, zo hebben de Spaignaerden, uut bevel van Maistre del Campo, neerstighe waeke ghehouden up de plaetsen ghecostumeert ende upden Cautere, daer de peerden als hedent monsterden.

Ten zelven daghe, sachternoens, wesende sondach, ten drie+ hueren, heeft den voornomden eerweerdighen Jesuyt, naer de uutlegghinghe van tEvangelie, bescreven in sinte Luuc an telfde capitele, vanden stommen duvele uuten mensche gheworpen bij onsen salichmakere Jesum, begonst te verclaren de X gheboden,

ende heeft verclaerst het eerste ghebodt met zijn prologhe: ‘Ghij en sult gheen andere Goden hebben;’ tselve ghebodt uutlegghende met simple ende eenvoudighe worden, hem accommoderende ende voughende tot tverstandt vande kinderen ende simpele lieden, hemlieden vermanende neerstelick toe te hooren, als de wetten ende gheboden van God almachtich, conijnck ende gheweldich heere vande gheheele weerldt; want sijn wij schuldich neerstich te anhooren de bevelen van onsen Conijnck ende souverayne, heere van Vlaenderen, hoe veel te meer de gheboden Gods, die den kinderen van Israel zijn ghegheven met een groot gheluut van trompette, duer God, zo dat de Israeliten danof zeer vervaert hebben gheweest, ende hebben ghebeden Mosem, dat hij voor God hemlieden anspreken zoude, ghelijc de voornomde Jesuyt tsinte Pieters int clooster ghepreect heeft desen sondach ende andere volghende.

+ Den XXIIIIen, wesende woonsdagh, inde halfvastenmaert, hebben de Spaignaerden groote wake ghehouden ontrent tVleeshuus, Vischmaert, schepenhuuse, daer de cramen stonden vande cooplieden, hoe wel ten zelven daghe upde Vischmaert heeft+ gheweest een cleene beroerte, de Spaignaerden huerlieder zweerden (dewelcke zij nomen spaten) uuttreckende, ende tghemeen volck vervaert makende, danof nochtans de oorsake hebben gheweest sommeghe lieden van desen lande.

+ Den XXVen heeft men binnen deser stede ghehouden den feestelicken dach van Onse Vrauwe Boodtscap, hoe wel up andere jaeren pleecht men dese feeste uut te stellene tot dandere weke naer de halfvastenmaert, updat de coopmenschap haren cours hebben zoude dese weke, nemaer ten respecte vande Spaignaerden en heeft men nu nyet willen veranderen, noch den bisscop van Doornijcke en heeft daertoc nyet willen consenteren, al eyst dat schepenen tselve begheerden - updat de Spaignaerden daerinne nyet vererghert en souden werden, die somtijts om een cleen saecke zijn gheschandaliseert, ghelijc zeer corts naer dien zij over een half jaer tijdts hier binnen ghecommen waren, ghebuert es dat een onnoosel kindt speelde met een ghebroken

beeldekin, daeromme duer huerlieder importangh vervolgh ghevanghen wierden de oudders. Ende in andere meerdere mesdaden zijn zij zeer ruum van conscientie, als dicwils ijdelick in huerlieder mondt te nemen de name Gods ende tgheloove Christi, segghende talle propoosten: juro Deos, fede de Christi, ende dierghelijcke, zonder reverentie ende eerbiedinghe vanden hooghe name Gods.

Ten zelven daghe, voor de noenent, zijn twee Calvinisten+ ghevanghen bijder stede, ende sachternoens en snachts daer naer diverssche andere, als Bauwen vanden Bogaerde, Lievin de Smet.

Den XXVIIen, up de Vriendachmaert, tsavents bij de V hueren,+ es gheweest een cleen beroerte, uut causen van sommeghe Spaignaerden, die onderlinghe ghevochten hebben, ende danof een van hemlieden zeer ghequest wierdt, zo dat hij in perikele ende dangier es vande doodt; ende de ghequetste wierdt bijden Spaignaerden ghevanghen, ende dandere ontliepen.

Den XXVIIIen, smorghens ten X hueren, heeft eenen Jacopijn+ ghepreect in telooster vande Augustijnen, voor de Spaignaerden, uutlegghende het Evangelie van desen sondach, bescreven bij sint Jan in zijn VI capitele, van V gheerste brootgins ende twee visschen, daermede miraculeuselick wierden ghespijst V duusent mannen, zonder de vrauwen ende de kinderen, die onghelijc vele meerdere in ghetaele waren, ende de leeringhe van dit Evangelie heeft de Spaensche predicant ghevought totte leeringhe van tghebenedijde broodt des aultaers. Dese Spaensche predicatie, tsichtent de ancompste vande Spaignaerden, es ten diverssche stonden ghebuert up feestelicke daghen, ende bijzondere inden vasten, in verscheede kercken, als in tclooster vande Preecheeren, tsinte Niclaus ende nu ten Augustinen, daer Maistre del Campo ooc compt omme messe te hooren, hoe wel hier voortijts hij den meerderen deel heeft de messe ghehoort totte Carmelijten, daerbij hij ghelogiert es in thuus van mijnen heere den abt van Dronghene, maer in vele zaken es hij zeer variable; en heeft themwaerts ghenomen een inlandsche doch-

tere van eenen backere, daermede hij vleesschelick converseert, houdende huer costelick gaende.

+ Ten selven daghe, sachternoens vanden twee tot naer den vier hueren, hebben de jonghens van Mr Pr vanden Cleene, schoolmeestere bijden Santbergh, ghespeelt in tlatijne een tragedie+ van Sophocles, ghenaempt Electra, dewelcke was de suster van Orestes, dochter van Agameonnon, ende Clytemnestra, dewelcke Electra, wesende de principale persoone vande tragedie, zeer beclaeght de doot van Agamennon hueren vadere, die generael capiteyn was vande Griecken voor Troye, die, naer de victorie wederomme keerende naer zijn landt, wierdt vande voornomde zijn huusvrauwe ghedoot, duer den boosen raedt van hueren overspeeldere, Aegistus; maer namaels Orestes, broeder vande voornomde Electra, heeft zijn voornomde moedere ende Aegistum ooc ghedoot, alzo dese tragedie es vertooghende. Daerbij wij gheleerdt worden, dat een boos werck compt ten quaden hende, ghelijc slot was van desen spele, vertooght bijde voornomde jonghens. Ende dierghelijcke spelen werden ten diverssche stonden hier in tlatijne ghespeelt bijde schoolkinderen, ghelijc over een jaer heeft de voornomde schoolmeestere ooc ghespeelt een tragedie vanden zelven poëet Sophocles, ghenaempt Aiax den gheesselerre, daer uute vertrocken+ wierdt de dullichede vanden voornomden Aiax, doodende de groote ghedierten, ende namaels es hij ghevallen in zijn eyghen zweerdt, ende doot wesende, alzo een edelman hem wilde begraven, hebben dat willen beletten Menelaus ende Agamennon, ghebroeders, capiteynen vande Griecken voor Troye, maer duer den wijsen raedt van Ulisses es de voornomde Aiax begraven gheweest bij zijnder huusvrauwe, zone, ende andere goetwilleghe. Desen Aiax was ooc een vroom edelman, maer zeer zijne capiteynen onghehoorsaem ende rebel, met een ondiscrete stautegheyt willende jeghens den danck vande goden victorie vercrighen over zijne vianden, maer dese groote overwillichede heeft oorsake gheweest van zijnder totale ruyne ende destructie, want den ootmoedighen gheeft God gratie, ende de

hoochverdighe vernedert hij, alzo ooc in tlaetste van dese tragedie vertoont wierdt. Ende den VIIIen Septembris lestleden hebben de jonghers van Mr Willem vanden Steene, de zone van Jan, boucprenter, ghespeelt een comedie, ghenomen uutten eersten bouck der coninghen, in XXVe capitele, van Nabal,+ den grooten gulsighen dronckaert, die met zijne consorten hielt groote ende onghetijdeghe maeltijden ende banketten, die gheen bermerticheden en wilde doen David, den prophete, als hij met zijne complicen in noode was van leeftoghte, segghende dat zij waren bouven ende rabbauwen, fugitiven, onweerdech eeneghe beneficie. Tselve David verstaen hebbende van zijne dienaers, heeft zeer vergramt gheweest, zweerende dat hij al thuusghesin van Nabal zoude vernielen, maer de wijze Abigail, huusvrauwe vanden voornomden Nabal, es in tijts daerjeghens ghegaen met ghiften van etelicke ware, daer mede zu den toorn van David ter neder gheworpen heeft; naderhandt es ghebuert dat de voornomde Nabal duer dronckenschap es ghevallen in een zwaere siecte, danof hij ghestorfven es; dwelcke als David ghehoort hadde, heeft boden ghesonden ande weduwe, haer ten huwelicke begheerende, daerinne zu gheconsenteert heeft. Uut welcke hijstorie wij gheleert worden, wat een groote sonde es overdaet in spijse ofte dranck; voorts hoe onghelijc es thuwelick van een vroome vrauwe met eenen sotten man, ende hoe groot een goedt es thebben een wijze vrauwe, duer wiens wijsheyt werdt dicwils behouden een gheheel huusghesin, twelck dickwils duer tbodt verstant vanden man zoude vervallen. Insghelijcs ooc heeft de voornomde Mr Willem, voor den vasten, bij zijne leerkinderen laten spelen een comedie van Plautus, ghenaempt Eclio, die ooc es de principael persoon van dier+ comedie, die hadde eenen thresoor van ghelde, ende en wiste waer zijnen pot met ghelde besteden, ende alzo hij den zelven pot in deerde ghesteken hadde, wierdt bij eenen dienaere bevonden, ende hem benomen. Daeromme den vrecken Euclio groot mesbaer maecte, maer naderhandt quam tselve daet uute, ende Euclio gaf ten huwelicke desen schat eenen joncman met zijnder dochtere.

+ Den XXIXen zijn sommeghe ghevanghen gheleedt naer sGravensteen deser stede, vande Calvinisten, als de ghuene die langhen tijdt gherecommandeert hebben gheweest binnen tChaucelet, ghelijc Willem Rudchemelis, procureur voor schepenen vander Kuere, die eenen zone heeft, predicant vande zelve religie, over een jaer tijdts hier ghepreect hebbende; Pieter Andries, seepzijdere, wonende in Dauburch, Mr Jacop, ghebinaempt Schoelap, die hem gheneert hebbende met schoens te lappen, es een medecijn bedeghen; ende eenen Mr Gillis, rootverwere, upt plaetsekin achter de Vriendachmaert ghewoont hebbende. Dese persoonen waren over een jaer ende half ghevanghen, zeer corts naer de beeldesturminghe.

+ Den XXXen zijn smorghens tijlick naer den zevene de Spaignaerden ghegaen naer den Coornaert, Verleplaetse ende up andere plaetsen, daer zij met huerlieder ghewoonlicke wapenen scherpe waecke ghehouden hebben; ende men heeft upde Veerleplaetse gherecht diverssche staken ende potente ghemeerdert om sommeghe wederdoopers ende Calvinisten bij viere ende galghe ghedoot te werden, naer de meriten van huerlieder mesdaden; ende men heeft hemlieden ghedaen hebben predicanten vande catholijcke kercke, als den prioor vande Preecheeren, Rufelaere, metten broeder Van Melle, uut Schaeck, updat zij zouden afkeeren van huerlieder quaet ende valsch gheloove. Ende naer de middach zijn twee ghehanghen ande potente, van oudts tijden ghestaen hebbende upde Veerleplaetse, te wetene Mr Willem Rutchemelis, wonende upde Hoochpoorte, ende Pieter Andries, elc van hemlieden hebbende huerlieder biechtvaders, danof deen was broeder Lieven vanden Bossche, preecheere, ende dese storven catholijckelick, met leedscepe, ende biddende Gode van hemelrijke vergheffenesse ende den menschen. Daernaer heeft Mr Jans, scherprechter, ghehanghen noch drije ande nieu potente over een zijde, te wetene eenen ticheldecker, die wijlent eenen dootslach ghedaen hadde, ende heeft gewoont inde Onderstraete, ende dese was ooc gheleedt ter doot met twee religieusen vande vier orden, den welcken

insghelijcs volghde Lievin de Smet, lakensnijder, ghewoont hebbende upde Hoochpoorte, inden Sampson, een oudt man van ontrent LXX jaeren, die een dochter heeft ghehuwt tot Embden, in Oost-Vrieslandt, met eenen Lieven Bauwens, fs Jacops, die overleden zijn, ende danof es eenen zone vanden zelven name, die ooc daer een goet huwelick ghedaen heeft met een coopmans dochtere; den voornomden Smet es ghevolght Mr Gillis, rootverwere, een constenaere int verwen van roodt scharlaken, achterlatende wijf ende kinderen. Den VIen es gheweest Mr Jacop Schoelap, ende den VIIen eenen bode ofte messagier. Naer dese VII ghehanghen, zo es de scherprechter ghegaen naer sGravensteen, ende zeer corts zijn hem ghevolght in huerlieder lijnwaet vier jonghemannen, wederdoopers, die gheleet zijn gheweest+ up een schavot, ende ghebonden elck an eenen staeck, bestelt met stroo ende mutsaerden, daer zij angheropen hebben den name vanden hemelschen Vader, ende alzo de buel hemlieden waende te verworghen naer oude costume, en heeft Maistre del Campo tselve nyet willen ghedooghen, regardt nemende dat zij persevereerden in huerlieder quade opinien, tselve te kennen ghevende met ghesanghe: daeromme zijn zij levende verberrent, zeer jammerlick criesschende ende tierende. Dese justitie ghedaen zijnde, heeft de scherprechter de twee eerste ghehanghen afghedaen, ende wierden bijde Cellebroeders ghedreghen int godshuus jeghens overe, ende van daer bijde voornomde broeders, met vier tortsen, deen, te wetene de zeepsijdere, begraven ten Augustijnen, ende dandere, Rudchemelis, te Preecheeren. Dandere IX wierden ooc afghedaen ende gheworpen up twee straetwaghens, ende alzo ghevoert buten de Bruchtsche poorte, ter plecke patibulaire. Te wijlen dat men dese justitie ghedaen heeft, zo hebben de Spaignaerden groote wake ghehouden ontrent de uutcanten ende upde Veerleplaetse, verbiedende alle andere soldaten te commen upde voornomde plaetse, omme te bet te beletten de beroerte onder tvolck, hoe wel datter eens scheen up te rijsen een cleen beroerte, de welcke soetelic vergaen es zonder schade, ende de huusen van

lieden van neeringhen ende coopmanscepen waren van smorghens toeghesloten. Ende de sententie jeghens de voornomde pacienten wierdt ghepronuncieert up sGravensteen, presiderende als commissaris in dese affairen Mr Franchoys Curtewijle, raedt van Vlaenderen sConijncxs ons gheduchts heere, ende Mr Jan Burch, ontfangher vande exploieten inde zelve camere, bij ende present wesende twee schepenen vander Kuere ende huerlieder secretaris, Gillis Uuteneechoute, die de sententie uutghelesen heeft.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels


datums