|
| |
| |
| |
Aen I.G. over sijn Idolelenchus of Beelden-straf.
Sang: Valsche hert maer is dijn sweeren.
I.
DIchter, die de blinde Werelt, door een ongehoorde Leer
Haren lieven dreck komt roeren, en durft raken op haer zeer;
Die dy hard en scherp gaet kanten tegen 's Werelts doen en loop:
U bestaen (ick kan 's niet veynsen) streckt sich wijder dan mijn hoop'.
Wie durfdencken dat de VVerelt VVerelt laten sal te zijn?
Zelden viert het quaet van 't quade, dan gedwongen, of in schijn.
d'Ongeneugelijcke Waerheyt, meest te spade op de baen,
Rept-se maer: de heele Werelt sal ter-stont in 't harnas staen.
d'Hardt-geneckte Dwingelanden, Volg-lust VVenst, en d'oude Meen
Zijn flucx met een gantschen leger tegen VVaerheyt op de been
't VVas oyt soo, en sal soo wesen: (maeckt geen ander rekening)
Waerheyt is en blijft op aerden een veracht en onwaert ding.
['t Malen! ey, wie kan dat wraken sonder al-gemeyn op-roer?
't Malen is der ijdelheden al-gemeyne malle Moer.
VVaer is schier of konst of ambacht, in dees soo verquanste tijdt
(Hoe een-vuldig in voor-tijden) dat sich sonder Malé lijt?
Slaet op huysen, huyf-raet, kleeren, en alom, u oogen he'en:
Van graveren, trecken, malen hangt de heele VVer'lt aen een.
Zedert dat vertaerde quel-lust is op nootdrufts stoel geraeckt
Neemt-men Mael-konst tot vol-tooyster van al wat de hand schier maeckt.
't Malen is 't gewoone lock-aes voor 't verseeuwerd, hert vol keurs,
Dat (in spijt van noodts behoeven) 't gelt ontgoochelt uyt de beurs:
't Malen schijnt de saus van alles wat uyt menschen aerssens spruyt:
't Malen is de potse-maker in des VVerelts sotte kluyt:
't Malen, voort-geteelt uyt mallen van het wispeltuyrig breyn,
Is den dwasen ooghen-lusten een steets-vloeyende fonteyn.
't Malen, maegschap van 't vermommen, past de VVerelt. En waer-om?
't Kluchtig spreuckjen sal 't ons seggen: Al de Werelt gaet voor mom..
O! die aen wilt tegen 'tOude, en haer van hun rust berooft
Die noch geern een poos boeleerden met de sonde, wacht u hooft!
| |
| |
Dat men u voor Nau-gesette, Mugge-sister, VVaen-wijs, acht;
Voor een Neus-wijs, Schijn-deugd, Viese, Iool, Fantast, dat 's noch al sacht.
Broetsche, Nar, en soo vast henen, krijgt gy in de selve koop;
Loopter dan een Ketter onder, dat 's noch toema et op den hoop.
Dan tot hier toe zyn 't maer woorden. VVoorden gaen niet in het Lijf.
VVaerder tijdt en macht tot meerder, 't bleef by woorden noch gekijf.
't Is wel soo, daer 's menig Dichter die des VVerelts vuyl ondeckt
En haer sotte schand'lijckheden met een stoute pen aftreckt
Die nochtans door 't vrye schrijven, noch haer eer noch gunst en derft:
Wel geseyt. Maer Waerheyts een-voudt heeft het licht by haer verkerft.
In 't verdragen van straf-nepen heeft de Werelt vry al keur.
Steken scheelt van 't slap'rig klouwen; meynen van ghemaeckte sleur.
Teffens straffen en oock streelen, dat is recht des Werelts vly:
Geerne wil-s' haer onwil hooren, maer daer moeten plaesters by.
'k Sagt gemaeckt, waert gy een Dichter die me'e 't oude deuntjen song,
En beneffens vele and're, maer gemeyne sprongen sprong
't Baerd geen haet, 't geen selfs de Werelt quaet noemt, En nochtans niet laet,
Als men slechs op oude wijse, senuwloos daer tegen gaet.
Nieuw' en geern verhoolen wonden op te bijten, ay! dat smert:
't Smerten doet den straffer haten in een onghehoorsaem hert.
Valsch-gegronde rust moet wijcken door de kracht van klare re'en:
Elck, hoe boos, is nochtans geerne met sich selven wel te vre'en.
'k Sagt gemaeckt, waert gy een Dichter als'er nu zyn alle daeg,
Die, terwijl-se d'ondeucht laken, maken 't hert tot ondeucht graeg:
Wiens af-wijsen, is, aen-wijsen; tegen-maken, 's vleeschs vermaeck:
Die door smakelijcke woorden, 't quaet doen plegen met een smaeck:
Die 't gebreck wel me'e ontplaest'ren, dan doch geven 't soo een kreuck
Dat de stanck der fonde-wonden in-vliegt voor een-soeten reuck:
Die door lasse tegen-reden laten 't onwijs hert onwis
En in twijffel datal 't preké meer uyt ze'e dan waerheyt is.
O vermomde Satans Bode! die de ziel so schalck bekruypt
En in d'onbedreven herten so schijn-heylig binnen sluypt:
Wijs en salig die u kennen, en verstaen dat gy, in schijn
Van heyl-same wonde-drancken, schenckt een droevig Ziel-Ziel-venijn..
| |
| |
Wech verlepte vijghe-bladen daer sulck vuyl me'e wort bedeckt.
Valsche sang wort niet recht-toonig, wat register datm' oock treckt
Vuylicheden zijnder, waer van niet alleen 't doen niet betaemt,
Maer oock onder heyl'ge Zielen niet eens mogen zijn genaemt.
De vermeynde medecijne die men (rechts) daer neven geeft,
Is een tegen-gift (ach-armen!) dat dan kleyne krachten heeft
Als door 't quaets aen-minnig voor-stel 't hert de wond soo diep ontfangt
Dat'et meest, in plaets van vlieden, na meer sulcks-ghelijcke janckt.
Deftig straff', en meyn-loos schertsen, hebben al te wijden scheel.
Ach! laet ons geen onkruyt saeyen: 't wast van selfs niet dan te veel.
d'Ongewisse teere ziele vint so licht 't geen haer verseert.
Door het slechte hooren noemen wort som-wijlen 't quaet geleert.
'k Sagt gemaeckt, waert gy een Dichter die maer gonst en voor-deel socht,
Of (als menig) om een eertjen uwe konst te voor-schijn brocht;
Die de stof naemt om de woordeu, niet de woorden om de (stof;
En uyt eenen selven rocken wist te spinnen sijn en grof:
Die uyt eene selve borne soet en bitter water schonckt;
En van daeg ter eer van Christus, morghen we'er van Bachus songt:
Die, als strenge Wijsheyts-liever, deuchd en heyl'ge zeden dreeft,
En stracx met deselve penne sotte minne-rancken schreeft.
Ach! wat tijden! waer in Wijf heyt, Deuchde, Godt en 't eeuwig goet
Eens verwaenden Werelts-minners Pen en Mont-stof wesen moet.
Doch vergeefs bespot men God niet. Dies of uwe Pen ne'er-legt;
Of, wilt gy van deuchde redden, meynt en doet eerst 't geen gy segt.
Lijdelijcker is 't en nutter dat men al-tijdt sotheydt schrijft,
Dan sijn Penne wijs laet wesen als-men selfs noch onwijs blijft,
Waer is stercker tegen-tuyge en meer leerlings-hindernis
Dan daer of gemoedt of wercken roepen dat'et leugen is?
Grondt by mondt. En daet by praet. VVant waermen anders doet dan seyt
Wort de Waerheyt schelmsch verraden van de Man wiens tong haer vleyt.
Vrucht'loos preeckt men van de Deuchde, soo lang 't leven tegen preeckt.
Uyt, en In, moet eenig wesen. Schijn voor Sijn, bouwt niet maer breeckt.
'k Sagt ghemaeckt, waert ghy een Dichter, die, na 't straffen van het quaet,
Selfs beleedt geen kans te weten tot des Ondeuchds tegen-daet;
| |
| |
Of ten minst', om 't quaet te mijden beter raedt niet gheven kondt,
Dan, onreyn van buyten zijnde, reyn te blijven in sijn grondt;
't Quaedt uytwendig me'e te volgen, doch met pijn en tegen-lust.
Dat 's een Meere-minne sanckje! dat 's een kussentje dat rust!
Sou' dat soo? Neen. Goede dingen levert 's herten goede schat.
Quade vrucht komt van qua' Boomen. 't Wijn-gaert-hout geeft Druyven-nat.
Ziel en Lijf moet eenig wesen. 't Deuchdig hert haet sond', en vliedt.
t'Onrecht kan men deuchdig lijcken. Met de ondeuchd is 't soo niet:
Alle deuchd-schijn is geen deuchde: (diek-wils siet-men dat'et mist)
Maer die, door 't quaets lijff'lijck plegen, quaet voor d'oogen lijckt, die is't.
Sulcke Dichters mogen dichten, mogen met de Werelt me'e:
Maer voor u en uw's gelijcke leydt de pees en kluppel ree.
Sulck gedicht heeft geur op tonge, klanck in keel van alle man:
Die de Wer'lt te danck sal praten, moet met haer me'e in 't gespan.
Nochtans schoon uw ed'le penne t' onrecht ongheedelt blijft,
En op 't hert in quaet versopen, geen' of kleyne kracht bedrijft,
Sal dit klare Waerheyts toonen (wensch en hoop' ick) al-te-met
Een God-waerde Ziele treffen, die, door onkond van Gods VVet,
In 't verborgen quaedt onsondig heeft gedoolt: maer dan (met leet
Over 't quade, vreuchd in 't goede) 's Heeren wil graeg wel-kom heet.
Veel gedaen, die in een eeuwe daer men nau gheloof in merckt,
Al waer 't slechs in eene Ziele, 's Heeren werck met vruchten werckt.
|
|
Auteursrechtvrij