Nyumane/Uit mensennaam

[p. 70]

Naar de Geest van de Wildernis

De krijgermannen in de karavaan zongen 't meest het lied van hun verdriet. Om het grootgrote rijk der Afro-Nzu-Spirit [de midbuiklanden van Afrika], het oude schaduwrijk der Mwenematapa-koningkoningen [Groot Zimbabwe, oostelijk van de BaKongo's gelegen], wier goden thans vergaande waren. Machten en grootmachten vielen uiteen, tot het niets dan steppe, oerwoud en moeras, waaronder de ruïnen van hun tempelhoven.

Want de totem van neger, de totem verging. De priester verstierf in zijn karkas. En de luipaard, de luipaard die Schim werd tot in de oneindige ruimten van de eeuwige hut, ontaardde tot het dier van de wraken. Om het onrecht dat in die dagen geschiedde, mle-lezer.

Sprinkhanen, wormen, hagedissen, heelhele legioenen van insektinsekten, zij hadden de rijken der oude koningen geërfd, zoals dingen aan de ogen schenen. Hoe mond je daar vertelt: de spinnen, zij spanden hun webben over de schatten die de rust sliepen van de vergetelheid, o, lang! De goden hadden zich teruggetrokken naar het oord der Rustende Medicijnen, 't Gaf 'n oervergankelijkheidsgevoel, 't knaagde geest af, o, 't maakte mensdier in z'n leven mensdierbang. Bang en verlaten waren zij, al waren zij tezamen, om de verschrikkingen van het onmetelijke woudenland. Aaa... heee! Hebe, hn-hn, h-hmmm! Ziedaar 't lot dat ziel teistert, mneger!

Vergankelijke geesten, o, baya-o!

Donkere ziel heerst over de donkerste huid. De weg naar het verleden wordt door het heden versperd-ooy. De steppen zijn, sinds de komst van de vreemdelingen, de BaPortu en de BaMosliBa [Portugezen en moslems of Arabieren], invallers en roofzuchtigen, ineenverschoven: klein, kleiner is het land geworden, en onleefbaar!

De vreemdelingen zijn als heelhele kolonnes roofmieren. Terwijl nog vroeger-eerst er twisten waren, twisttwist bleven, tussen neger en neger, o, stam en ook tegenstam, omde gewonnen of verloren regionale macht, mlezer-baaa- hooo, is er een oorlog gaande nu, roofoorlog van belagers, leegroof van het totale zwartneger-kraalland.

[p. 71]

Het landschap sloeg om tot de droom van een demon! De hemel der hemelen heeft de aarde in het kleed van de bitterste rouwjaren gestoken! En de gloed van de hoop heeft zich tot in de kraters van de heilige berg teruggetrokken!

Lelele, Afrika!

De voeten van de eerste danswaardigen hebben zich met de klank aaneengestampt tot in de buikholte van de drums. O, als de dans ophoudt, sterven de goden! En als de goden sterven, zijn de mensen hen voorafgegaan!

Lelelemu: wee, o, wee!

Oude rituelen voltrokken zich voor het laatst. Omdat de kraal werd platbetreden, door de gewapenden en rovenden.

Met de kudden, de winden, de regens, de stormen, zandwolken en het uhuru-geroep [uhuru: Swahili-woord voor vrijheid] van dag op dag wenende werelden, vertrokken zij, de oude stammen. Of zij werden belaagd en vernietigd, tot in het oord van hun geheimmagie. Hun tekens, die de fetisjkrachten van hun oorsprongen verborgen, verdwenen als verzwolgen door woestijnen van hitte.

Lelele, uku-Afri-khanya: o stervend licht van Afrika! [uku-khanya: Nzulu-woord voor licht aan oog].

Natuur? Natuur begon vroeger altijd opnieuw met ze: de hernieuwde kringloop van het warmbloedige geslacht. Ook al vochten zij en doodden zij elkaar, het ging om zo iets als hegemonie, om stamgebiedsuitbreiding, vervanging van door ziekte of oorlog weggevaagde stamleden, enzovoort enzovoort: er was geen uitroeiing van 't zwarttotaal.

Met de weemoed van jaren her toefde hun geest langs de bekkens der Ngo-Ngo-rivieren. O, de vaderen stierven niet weg-o, zij keerden! Keerden en keerden, herkeerden opnieuw! Mmmmmm!! Anhan [jazeker]!

Slangende stromen, o stormend seizoen!

Er waren de regens der moesson gekomen, over de aardsheden der aarde, oer- en oeroud, ouder dan haar eigen toekomstdromen.

Aay-o, eeuwige jachtdans der eeuwige speer, geworpen uit de godenhand! Mensmens, op zoek naar 't wezen van de menselijkheden-ooy... ye!

In het teken van Maannacht was Luipaard verschenen, opnieuw, als

[p. 72]

door een wonder herroepen uit vergane wereldwerelden. Luipaard als geest, te voorschijn aan het oog van de levende, waarin het licht waarneemgraag scherp kan blinken, vanuit het heldere verstand. mNeger-o dan, het was het schijnsel van de nieuwmaan in de maan, die sprak tot de verbeelding der verbeeltenissen!

Zo gingen zij, zo trokken zij, de ouden, eeuwige schaduwkaravaan, door het duisterdom van hun zwartwoudige nacht.

Al zou de zon hen in de harten schijnen, volgende dag, volgende werelddag, leefdag, natuurdag! Hun Bantu-wereld was er een van zielsverdrieten om de wee der weemoeden: het zwart van de dagen, 't verlies van de tijd, 't verworden tot schaduw, al duizend en duizend jaren lang. Ieder van ze had ieder z'n eigen leven binnen ‘het levende leven’, zoals ze dat zeiden. Iedere mens, individu, mens-met-'n-eigen-navel, zoals haan met eigen kam. Ieder van hen was als een stam in de woeste totaliteit van het woud, dat de enkele boom wel bemint maar niet kent.

Mens o, Ba-Ba-ntu... baaa-ho... [Ba: veel; Ba-Ntu: van de mens afkomstig] met uw mensheden! BaBantu: volk van de mensen-ooy [mensheid]! Schaduwkind zijn wij, enkeling van geest, voor 't onweer van de wereld schuilzaam onder het kruin van de woudreus, oh, de levensboom! Met het dak van de wereld, de kruin, waarin de goden, ons tot eenzaam behoud! Groeiende óp is de stam aller stammen, naar het niets van de hoogten der Al-goden-eey!! Wij, ziels-individuen, om het schijnsel der schijnselen: het Licht onzer Dagen, voor slechts één levenslang ademmoment geschapen!

Daarna zijn wij vergaande, overwoekerd door de mossen, bladerhopen, schimmels, zwammen en verteerd door wormen, luizen, spinnen en duizenden andere herscheppers van leven! Om de kroon van het licht slechts, geworden uit buik van 't Al-leven! Om de krachten die 't bestaan voortwoekeren van de omwenteling van dag en nacht, geschapen! Om de bestaanspijnen gekend te doen heten, geboren en getogen in het lijf met het hart van verdriet! O mnegerneger, negero...! Ne- ne- ne-neger!

Awawu zu-zu nzimbu: 't verdriet om de waarde der schelpen!

De schelpen, 't schelpenzelf, waarin de waarde van ons, wij als verhandelbaar mens-goed, wordt uitgekreten! Wij, mneger, slaaf slechts waard, en ook verkoopbaar-koopbaar, voor nzimbu! Schelpen, aan Europese hoven in het goud en zilver ingelegd, voor de nectar der

[p. 73]

edelen, die niet weten of wensen te beseffen dat zij de neger 't bloed wegdrinken in hun heildronk-ey, mne-neger! Schelpschelp, voor de Afrikaan-stamhoofden, o, als schatten bewaard, in de kraal van hun macht en hun weelde! Terwijl hij zijn bloedvolk verkoopt en verknecht-hay! Che - che - chèèè -o!