Het koninkrijk IJmond. Ba Kuku-Ba Buba. Een oraal koningsdrama in vijf bedrijven
(1985)–Edgar Cairo–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 179]
| |
[pagina 180]
| |
- Scène Eenentwintig -
Plaats: idem scène 20
Tijd: klaarlichte dag na zonsopkomst (eerst regenachtig ‘doemdag-weer’, daarna klaarhelder zonlicht) Aktiviteit: dag des oordeels, dus dag van Ba Kuku 's terugkeer (recht spreken) Aanwezigen: alle spelers komen op
wapendrager
(marcheert over het koningsplein)
Eén-twee! Eén-twee! Eén...
Dienaar 1 en 2 komen op, hijsen de vlag, terwijl Cada Isamundo's volkslied klinkt. Alle hoogwaardigen, te weten, Ma Meida, de Wapendrager, de twee Dienaren, Tara en Sombro, eventueel de twee koningsdieren, nemen hun plaats in.
ma meida
Heren, onze oordeeltijd is geslagen nu.
(staat op)
Volk... de wet eist om het recht van de evenredige ongelijkheid, niewaar, dat gehandhaafd moet worden. Ja no?!
(rumoer)
Weldan, we gaan die moordenaar van 'n Kamerheer terechtstellen.
(tegen Tara en Sombro)
Haal die vervloektese koevoet die mij hier wou wippen. Mars, ga 'em slepen! We martelen 'em totdat hij zestigt! Voor z'n eigen gedrochtige gerechtigheid!
(T. & S. gaan, komen met de geboeide K.; deze wordt aan een katrol omhooggehesen, maar blijft even met zijn rug op de grond, wanneer T. begint te spreken)
tara
Oppermajesteit! Ik wil niks zeggen, maar voordat we 't volk dat hier toegestroomd is tevredenstellen, wil ik u aan uw belofte herinneren.
wapendrager
Soort belofte zo dang?
dienaren
Hij kronkelt met 'n valse list! Hij frommelt!
sombro
U had verkiezingen beloofd! Weldan, de mensen zijn er al. Kijk dang!
tara
Dus moeten we ze toeslaan... eh, ze toespreken. Casa Isa- | |
[pagina 181]
| |
mundo kan direkt híer stemmen. Daarna beslist het volk mee, en dan...
ma meida
Nee! Trek dat touw omhoog dienaar! En laat 'em vallen, laat hij z'n nek breken, nu!
(Dienaar twijfelt)
dienaar 2
Maar eh...
ma meida
Nu! Als je 't nie doet, kom ik het zelf doen! Dan rampeneer ik jóu ook!
wapendrager
Wacht! IK ga 't doen.
(gaat, trekt K. helemaal omhoog, maar viert het touw weer)
Hij's te zwaar. Met vereende krachten...
tara
Daar gaat het juist om. Eén moment maar, Oppermajesteit.
sombro
We kúnnen niet! We wíllen niet dat mensen ons straks gaan veroordelen.
kamerheer
Laat me los! Ik ben onschuldig! Júllie zijn de moordenaars! Jullie, aangezet door haar! Ze heeft betaald, ik heb gezien! Ze háát!
wapendrager
Smoel houden!
(schopt z'n kaak kapot; mept erop los)
tara
't Volk roert zich! Het wil zelf ook bepalen! Hoor ze!
sombro
Hoor ze! Als u, Ma Meida, hem alleen terechtstelt gaat u vallen! Ik swéér! Ze gaan u achteraf beschuldigen, hun handen wassen in dat onschuldwater van 't kanaal en roepen dat u een dubbele moordenaresse bent! Niewaar mensen?
(rumoer)
ma meida
(onder druk)
Goed! Ga je gang! Maar maak 't korter dan een mug z'n zuigbeet!
Ma Meida heft dreigend haar hand op, alsof ze 'n mug op haar andere arm wil slaan. Zakt hand langzaam, maar heft die ongemerkt tussendoor weer op van spanning.
tara
(tijdens onderonsje)
Sombro, denk je dat 't gaat lukken?
sombro
Natuurlijk! Dit is onze kans! Deze man! We zouden gek zijn om niet nu de macht te grijpen. | |
[pagina 182]
| |
tara
Is goed, ga je gang.
(gaat pamfletten lopen uitdelen; reakties: foei!)
sombro
(op kruiwagen)
Geachte medeplantageburgers van Casa Isamundo, in het bijzonder, de Casa Fortuinlijken en de Casa Fatsoenlijken! Luister heel goed naar hetgeen ik, Sombro, met mijn partij u te zeggen heb. Zoals u moet weten is zojuist de Moraalpartij opgericht om de verloedering van Casa Isamundo tegen te gaan. De totale verarming dreigt van onze oorspronkelijke plantagebewoners. De Moraalpartij is juist opgericht om u van de totale ondergang te redden. Alleen wij kunnen dat! Uw woekerende onvrede is zeer totaal terecht: er heerst sinds korte tijd een ongekende mate van onveiligheid op de plantage, dat wil zeggen, sinds de buitenstanders hier massaal naartoe getrokken zijn en nu door hun fokpolitiek en hun vreemde, maar vooral inferieure gewoonten, niet alleen de oorspronkelijke Casa Fortunezen overvleugelen en dreigen te verpletteren. Ze hebben onze slaaphokken ingepikt, onze w.c. 's, onze kruiwagens, onze kanaalposities. Ze krijgen het meest de steun van de liefdadige banaaninstellingen. Thans zijn zij erop uit ons hun volledige wil op te leggen in zeden en gewoonten, naast het feit dat zij onze Fortunabruine buikdochters massaal aan ons dreigen te onttrekken voor het plegen van de volkomen, ik herhaal, de volkomen ongoddelijke ontucht! Ma Meida's hand komt op haar arm neer: pats! Ontsteltenis!
dienaar 1
(verscheurt demonstratief pamflet)
Maar oppermaatje Sombro! Behalve dat uw naam me helemaal hekelwaardig hindert, wat bedoelt u dang? U wil toch nie zeggen dat die buitenstanders alle schuld van onze ellende dragen? En?! Sins de val van het Tufi-bewind is het veel en veel slechter gegaan dan voordien. En Masra Ba Kuku-Ba Buba, hij was toch ook een buitenstander? Nu slaat de Wapendrager zijn muskiet dood: pats!
sombro
U zegt nonsenserij! U raskaalt! U toefiet!
dienaar 2
Stem niet op hem! Hij is een Casafasistio!
(vertrapt pamflet of maakt er 'n prop van en gooit het naar S.)
Hij liegt totdat hij sterft en erft daarbij ook nog een leugenachtige jokkemansdood!
(gaat, pakt
| |
[pagina 183]
| |
kruiwagen en begint ermee te wiebelen)
Je praat over ongoddelijk, ma' bedoelt goddeloos, no? Weldang, Ba Kuku was heiden, ma' net zoals allemaal van wij: hij geloofde op z'n goeiemensengod! Dan aangezien ons staatsgeloof hier, niet alleen op de plantaasje, maar in 't hele achteromringende land, gereformeerd is, was Ba Kuku niemand anders dan 'n gereformeerde heiden!
(kommotie!)
sombro
Of heidens gereformeerd! 't Kan me geen Tufi schelen! Als jullie, buitenstanders, maar oprotten! Dan pas zijn wij hier gelukkig.
(wil ondanks gewiebel absoluut verder; verkondigt luid, met haat)
Casa Isamundo heeft van oorsprong zuiver schapemelkersbloed! Zo moet dat blijven ook, gans zuiverzuiver!
tara
Schapemelkzuiver!
dienaar 1
Liegebeest jo! Sins wanneer heeft deze plantaasje pure oorspronkelijke bewoners? Al woon of werk je jaren hier, je bent zelf een dag gekomen. Dus verdraag! Verdraag die anderen ook! Als ze maar goeie dinges doen fo opbouw.
(D. 1 gaat D. 2 helpen, Tara wil Sombro ontzetten; handgemeen)
dienaar 2
En fo de waardigheid van alle Fortunezen! A so toch? Hier jo beest
(geeft klap)
ba kuku
(stáát er ineens met z'n houwer)
Okee! Kanaal gegraven, nu geert werk meer? Ba Kuku heeft een nieuwe plan. We gaan een droogoven aanleggen, fo grote polderstenen en zo meer.
(iedereen staat perpleks: van verwondering vallen ze stuk voor stuk op de knie)
allen
(met ieder z'n eigen emosie)
Ba Tufi...
ma meida
(springt op, werpt waardigheidstekenen weg, rent naar Ba Buba en wil hem omhelzen)
Míjn god, Ba Kuku! Ik had gedacht dat je al dood was!
ba buba
(houdt haar in zijn meest intense schreeuw op een afstand)
Komoto!!! [blijf van me af!]
ma meida
Ba Kuku... ik bid je, verneder me nie zo, fo godsnaam! | |
[pagina 184]
| |
Ik... ik...
ba buba
(wil van niets horen; draait zich van de op haar knieën gevallen koningin af)
Wat wil dit zeggen?
(wijst op Kamerheer)
tara
Hij's een moordenaar! Hij moet kraperen!
kamerheer
Ba Kuku, ik ben vals beschuldigd. Ze zeggen dat ik Ma Bubuktu heb vermoord. Porti mi: arm ik! Me jeses!
ba buba
(luidop lachend)
Vermoord? Ma Bubuktu vermoord?
sombro
Ija! Hij is een moordenaar! Maar zelfs als hij dat nie is... hij is een buitenstander ook! Hier jo!
(rent naar touw, trekt uit alle macht; wordt net optijd gestuit door Dienaren 1 en 2; maar Tara komt hem helpen; het evenwicht tussen de trekkers lijkt hersteld, totdat ook de Wapendrager zich ermee bemoeit)
wapendrager
Hoppa! Breek z'n wervel!
ba buba
(net wanneer K. de hoogte in gaat)
Stop! Zakken! Zakken!
(Ze zakken, laten het touw dus vieren)
ma meida
(diep beledigd)
Hijsen! Hijs! Hijs en laat los!
(even gehijs)
ba buba
Ik, Tufi zeg je: zakken! Zakken, anders zijn jullie allemaal fanafent dèd-dèd!
(nóg gehoorzamen ze niet, maar laten ze K. tussen hemel en aarde zweven. Ba Buba heft eerst z'n houwer om het touw te kappen, maar bedenkt dat hij een machtiger wapen bezit.)
Wel, ik ga jullie dat lijk van d'r laten zien! Ma Bubuktu! Kom hier!
Ineens verrijst Ma Bubuktu achter de troon vandaan; van verwondering laten ze K. vallen, maar dan zo, dat hij 't er levend vanaf brengt.
Laat hem los nu, direkt direkt!
(Dienaren volgen snel 't bevel op)
kamerheer
Dantjewel, koning Ba Kuku.
ba buba
Dank de koekoek dat ik op tijd kwam.
(spotvol)
En dank onze Ba Buba vooral, want is hij voorzag.
kamerheer
(werpt zich languit op de grond)
Me koning, ik heb niets gedaan, niets, niets, niets. Is iemand anders heeft... | |
[pagina 185]
| |
ba buba
Ik weet! Bubuktu heeft me alles al gekonkeld. Dienari [Dienaren], binden jullie deze twee vast [= Tara & Sombro]. Wegens evenredige ongerechtigheid van ze!
(als die twee weggevoerd worden maakt hij spottend het Tufi-teken ten afscheid)
Mi n'e ferstam a sani fu unu: ik begrijp jullie niet. Twee duivels kunnen makaar heel goed verstaan, zegt Tufi-land. God kunnen we allemaal als opperwezen misschien wèl verstaan, mis-schien! Duivel en god kunnen makaar ondanks hun eeuwig vijandzijn toch hemelsgoed begrijpen in daad en wandaad. Ma' zie je: wij mensen? We zijn vrienden en toch sterven we van onbegrip! Wij met ons gehersende verstand!
dienaren
Ba Buku is back! Hoor daarzo! Als Koningopperhoofd, zo wijs!
ba buba
(meer op dreef, steekt meegebrachte kaars aan)
Kijk, deze kaars brandt altijd met datzelfde licht, want 't krijgt ook z'n zuurstof van dezelfde lucht. En met diezelfde mond van ons, geel-groen-wit-of-zwart, blazen we 't uit so: fffffftttt! Want geen enkel volk z'n mond blaast beter kaars uit!
(blaast kaars uit)
Als iemand banaangeel is, bidt hij geel? Ik heb Tufi-kleur, ma' ik swéér fo je: wanneer ik me hande was, dang wordt dat water nie Tufi-kleurvuil. Aay, 't wordt vuil, mensebastvuil!
allen
Onze mensebast-vuil!
ba buba
Onze eige eige mensebastvuil, met mensezweet en mensestinkerij, no? Ma' la me geen gekke dinges zegge; is mooi genoeg dat men dit verstaat, deze waarheidskonkelarij.
(kijkt veelbetekenend naar Wapendrager)
Jíj dat?! Met jou reken ik nog af! Ik wraak! Maar afèn! Zelfs de rottende banaan heeft voor natuur z'n waarde!
(zeer relaksend, de hemel z'n gelijk gevend)
Dit beestige bestaan! Ba Buba, leef je leve fo je, hòr...
(valt ineens uit tegen aanwezigen)
sooo...! Dan mars! Mars, gaan jullie jullie schop dieken en kanaal fo Ba Kuku lope grafe!
dienaar 1
Ma'... we willen Ba Buba z'n terugfeest vieren! Ba Kuku, luister... | |
[pagina 186]
| |
ba buba
Wat fo feest? Heb je dat feest niet al gezien dang?
(wenkt naar Ma Bubuktu)
ma bubuktu
(met het oog op de troon)
Baya, la me dáár gaan feesten!
(gaat even zitten op troon) (wenkt Ba Buba)
Komen jullie ook feesten dang!
ma meida
(vals)
Ba Kuku wil wel, ma' Ba Buba wil jou misschien nie hebbe...
ba buba
Smoel dicht! Je bent een levende stukje valsheid in den vleesgeschrifte, jo! Eigenlijk moet ik je laten gebruiken om je eerst aan een kanaalsteen fo die mond van de grote Kreekrivier te gooien; dan daarna moesten ze die nieuwe droogoven met die lijk van je gaan lopen testen, jo fruitworm!
(kijkt dan heel grappig, heel ontspannen)
Ma' in Tufi-land, en nie allenig daar, zeggen ze wijsheidsbraaf genoeg: een ouwe voetschoen moet je voetlang uitproberen. En die nieuwe die je op kermis hebt gewonnen moet je in een gouwe kast bewaren. Mars, ga achter die billentroon je staart zakken!
(milder)
Twee vrouwen? Twee koninginnen! Twee godinnen so! Eén fo Ba Kuku en één fo Ba Buba. Me duifjes, jullie zijn twee vliegen in één... nee, twee wieken in één vleugelklap... jullie verdwalen me! [jullie verwarren me]
(begint ieder lijfelijk te inspekteren)
Moraalpartij no? Wel, ónze moraal zegt: liefde is fo vandaag, haat is fo morgen. Want moraal kan nie zonder z'n dubbelmoraal van jíj daar [Ma Bubuktu] en jíj daar [Ma Meida].
(luidop met knipoog)
Is normaal!
(tegen de ongeduldig wenkende Bubuktu)
Meisje hou je boutjes klaar, want Ba Kuku kóóóóóómt!
(rent naar de troon, zetelt zichzelf; krijgt omhelzing van Ma Bubuktu; dwingt met gebaren ondertussen Ma Meida hem de kroon op 't hoofd te zetten; er volgt een zoenpartij waarop de troon oneindig wiebelt)
ba buba
Aay, aay! Regeren? Is liefde z'n lekkerdadigste balanceren!
hofbeesten
(beamend)
Woehoeeeeeeee!! |
|