Het koninkrijk IJmond. Ba Kuku-Ba Buba. Een oraal koningsdrama in vijf bedrijven

[p. 68]

Het beste gevolg voor het beste beleid

You cannot be the best until you prove to be the best, zo horen we het Engels zeggen. Wat ik daarmee bedoel? Niet dat we uit moeten zijn op zoiets als de diktatuur van het beste, dus een soort godengalerij van uiterst briljante geesten op het gebied van toneel, want daar gaat het hier om. Dat zou trouwens wel mooi zijn: van Thienen's theaterboek Het doek gaat op, met z'n weergave van liefst vijfentwintig eeuwen Europees theater, geeft ons wat zulks betreft het nodige briljantenvoer.

Het zou wellicht ook te prefereren zijn boven de huidige diktatuur van de middelmaat. Want briljante geesten laten de mensheid meestal wel iets essentieels na, hetgeen niet gezegd kan worden van de goden der modieuze oppervlakkigheid.

En nu is het punt gekomen om de onmenselijkheid in het huidige beleid - waar ik het eerder over had - te verklaren: zij laat mensen in de waan dat ze allemaal iets wezenlijks te vertellen hebben, ja, allemaal even wezenlijk. Jantje Middelmaat, die naam heeft kunnen maken, dankzij het feit dat hij zich tegen Pietje Voorganger afzet, en die zich bovendien ook nog de tegenwoordig populaire speelstijl van Niko Nieuwmeester heeft eigengemaakt, maar die zelf niets dan stukken-zonder-ruggegraat produceert, doet het volgende. Hij denkt: waarom zou ik sowieso met anderen samenwerken? Ik? Ik hoef niet het beste te zoeken. Ik BEN het beste! En aldus staat z'n volgende projekt van een stuk-zonder-ruggegraat, liefst drie ton kostend, alweer gereed.

Ondertussen zit Koosje Gauwtevreden ook haar stukken te maken. Evenmin als iemand (of een beleid) dringend optreedt tegen Jantje Middelmaat om maar eens behoorlijk met een ander samen te werken wordt er tegen Koosje gezegd: daar en daar ben je op de allerbeste plaats. Geen van beide krijgen dus het wezenlijkste advies! Maar we zijn nog nie klaar. De derde konkurrent(e) uit dezelfde eetpot duikt op.

[p. 69]

Het is Mientje Gewichtig, uit op het maken van naam & faam, niks anders. Krijgt zonder veel gemor ook haar toekomende aandeel. Dus zegt Truus Toekomst, debutante die wegens feministische oorlogstendenzen - en weinig méér - tot komeethoogte aan het rijzen is: ‘Tan?! Wacht hoor! Ik ga ook koningin staan spelen op het Minderhedenfront van Eer!’

Ik noem ekspres geen namen, maar het zal inmiddels duidelijk zijn dat het een wonder mag heten als men met werkelijk briljante geesten zou worden gekonfronteerd. Leuker nog, men is niet uit op het doorprikken van godennamen, men helpt mee aan het voortbestaan van halfslachtigheid, Eeuwige Schijn, gepopulariseerde nietszeggendheid enzovoort. Men wast z'n beleidshanden in onschuld en zegt:

‘Ja, maar we kunnen toch niet over hen oordelen? We kunnen ze toch nergens toe dwingen?’

Waar kwam de roep om kwaliteit ook weer vandaan? Of was het alleen zo'n prachtig geformuleerd ‘beleidsvoornemen’ om voorwaarden te scheppen voor het uiten van kwaliteit? In het achterhoofd weet men dondersgoed: onderneem je het nodige, dan breekt de hel los! En dan staat de eigen plaats, de eigen funktie, de eigen baan, op de tocht. En daar kijkt beleidscheppend Nederland heus wel voor uit. Dan praat ik niet over het bestaan van verschijnselen die, indien ze in verband met de Derde Wereld zouden worden genoemd, onmiddellijk het predikaat ‘korrupt’ zouden dragen. Aan mij als schrijver is ooit gevraagd om de funktie van auteur, regisseur en leider van een kulturele groep (Kumbalutu) strikt gescheiden te houden. Arm ik! Hoe zou ik op datzelfde moment weten dat er anderen zijn die hun meervoudige funkties in openbare lichamen uiterst handig ten behoeve van zichzelf en hun instellingen weten uit te buiten? En zulks, terwijl - hoe goed de bedoelingen ook mogen zijn - het al heel gauw de schijn van korruptie wekt?

Stel: ik ben direkteur van theater Lamaarraak. Kan ik dan nog in een of andere kommissie zitten die geld voor toneelprojekten beschikbaar moet stellen? Kan ik beslissen over het al of niet doorgaan van

[p. 70]

projekten die verbonden zijn aan stukken die in míjn theater zouden moeten (kunnen) komen? (Ik stel het allemaal heel voorzichtig.) Afgezien van het feit dat zoiets mij als neger in Nederland niet gaat lukken, roept het publiek al heel gauw: masra Cairo bevoordeelt zichzelf!

Het effekt hoeft dan niet persé negatief te zijn, de schijn van korruptie is wel gewekt. Als men, ja, ‘men’, dan ook nog zitting neemt in een kommissie die landelijk beslissing over minderheden moet nemen zonder dat diezelfde minderheden enig mandaat daarvoor hebben gegeven komt de schijn van vriendjespolitiek er bovenop. Aay! Duimendik zelfs! (Geen wonder dat sommigen Cairo proberen te weren, ze weten: deze pen is een mes.)

Natuurlijk, we moeten met elkaars tekort en met andermans korruptie zien te leven, vooral als het ook nog iets voor het minderhedentheater oplevert. Maar opgepast! Nederland is nog steeds een dorp! Ik hou het maar bij het algemene beleid en zeg: deze situatie kan niet blijven duren. En de zwakkeren, dus met name zij die voor hun stukken nu eenmaal moeten bedelen om geld, mogen daar niet de dupe van worden, ik zéker niet! Want al komt er geen één opvoering van welk stuk ook, ik zal blijven produceren. Het kwaad straft zichzelf wel af, niet op de laatste plaats omdat er dan vragen zullen rijzen. Als de hond blaft is de goeie buur gealarmeerd, niewaar? Maar het is vooral de tijd, dezelfde die de schifting aanbrengt, die zal zeggen: hoe kon het gebeuren, dat dát & dát wel kon, en dát & dát niet? Mini-diktators zullen worden ontmaskerd, nep zal van echt onderscheiden worden, middelmaat zal de vergetelheid intuimelen. Want de eminente vraag zal rijzen als de roepkreet van de oordeelsdag: waarop was de roem der nieuwertijdse goden gebaseerd en wie waren hun handlangers en waarom? Einde van een stukje maskerade! Het doek gaat neer! Voorlopig!

Maar zover zijn we nog niet en ook een oorlogspad kan worden geëffend. Op naar de vrede die het tij op de juiste wijze keert!