Het land mijner vaderen. Indrukken op eene reis door Egypte en Palestina

[p. 249]

Het voor de pers gereedgemaakte manuscript van den schrijver eindigt hier. De thans volgende uitvoerige aanteekeningen, bestemd om geleidelijk met eenige uitwerking van hier af het boek voort te zetten, zijn te boeiend en te belangrijk om ze den lezers te onthouden.

[p. 251]

Vierde Afdeeling.
Fragmenten van copie niet meer door den schrijver geheel voor de pers gereed gemaakt.

I.
De Perzische overheersching.

Het is twee eeuwen later. De wereldheerschappij van Perzië en Medië heeft plaats gemaakt voor die van Macedonië-Griekenland, van het ‘Koperen Rijk’, en deze heeft, op den bestemden tijd, moeten wijken voor die van het ‘Rijk van IJzer’, - van het vierde Dier, ‘schrikkelijk en zeer gruwelijk’, - de Romeinsche heerschappij. Israel is al dien tijd blijven zitten ‘zonder koning’, onder de regeering van vreemde vorsten, die, bij de wisseling der heerschappijen, van Syrië bezit kregen of namen. En geen smaad of schande, in die eeuwen over Jerusalem en Juda gekomen, is aan Moria en den Tempel gespaard gebleven.

Jeshua, broeder van den Hoogepriester Jonathan, door den Perzischen landvoogd Bagoses gesteund in zijn pogen om de hoogepriesterlijke waardigheid te verkrijgen had met den Hoogepriester twist gezocht in den Tempel en was dáár, in de Heilige plaats door dezen gedood. Een Hoogepriester - doodslager zijns broeders bij het Altaar! Om dit te wreken, was de heidensche landvoogd met geweld in het Heiligdom gedrongen, dat ontheiligende. Jonathan

[p. 252]

was opgevolgd door Jaddua, wiens broeder Mannasseh een dochter van Sanballat, een bevelhebber van Darius, huwde, wat door de ouderlingen van Jerusalem, terecht, gestreng veroordeeld werd, en, eindelijk, leidde tot het bouwen van den tegen-Tempel op Gerizim, van welken Mannasseh nu Hoogepriester werd en tot welken eerlang velen uit Juda toevielen om allerlei oorzaak.... Wat later, in den verdedigings-krijg van Darius Codomannes, den laatsten der koningen van de Med-Perzische heerschappij, tegen Alexander den Groote, weigerden de inwoners van Jerusalem, aan hun Perzischen heer getrouw, om den Macedonischen veroveraar van proviand te voorzien toen deze Tyrus belegerde. Om Jerusalem deswegen te straffen, trok Alexander, na Tyrus genomen te hebben, daarheen op van Gaza. Doch toen de Hoogepriester, Jaddua, in hoogepriesterlijk gewaad en van een schare priesters omringd hem, buiten de poort toetrad om vrede te bedingen, herkende Alexander in hem den man, dien hij ‘in een gezicht gezien had’, een ‘dienstknecht van den God Israels’ en verschoonde hij de stad. Doch: Alexander, ging op in den Tempel waar geen heiden komen mocht; hij offerde op het altaar, wat slechts door Israels' priesters mocht geschieden; en de Hoogepriester, die hem moest weren, laat het niet slechts toe maar onderricht hem, den heidenschen koning, hoe hij op het Altaar des Heeren offeren moet....

Jaddua stierf en werd opgevolgd door zijn zoon Onias I onder wiens hoogepriesterschap Jerusalem, met verraad, werd ingenomen door Ptolomeus, Alexander's opvolger in Egypte, op een sabbathdag. Nog zes Hoogepriesters bedienden onder veel moeilijkheden en veel afval, het ambt tot den dood van Onias III, die door zijn broeder Jeshua (Jason) werd opgevolgd, terwijl de heerschende koning, Antiochus, een anderen broeder van Onias, Menelaus tot Hoogepriester aanstelde. En deze ‘Hoogepriester’, die zich schaamde, een Zoon des Verbonds te zijn, vroeg en kreeg van den heidenschen koning verlof om naar Hellenistische wijze te leven en stichtte daartoe, als onder de schaduw des Tempels, voor zich en zijn volgelingen, aan wie men niet zien kon, dat zij het teeken des Verbonds gedragen hadden, een school ter voortplanting van de Grieksche wijsheid tegenover de Openbaring Gods.

Toen werd de verdrukking groot. De koning Antiochus Epiphanes, de beschermheer van Menelaus, kwam zelf naar Jerusalem, nam van de stad gewelddadig bezit, en beroofde den Tempel tot geheele

[p. 253]

uitplundering toe. Toen ‘bouwde hij een altaar op het altaar van Jehovah en offerde daarop onrein gedierte en dwong de kinderen Israels zich voor de afgoden te buigen en zich met zwijnenvleesch te verontreinigen. Hij verbood de besnijdenis en kruisigde vrouwen, die haar kinderen trots zijn verbod besneden hadden, of worgde deze met die kinderen om den hals.

Te vuur en te zwaard woedde deze verwoester tegen Israel, dat nog aan Gods wet zocht vast te houden; de Heilige Schriften werden verbrand; de Naam des Allerhoogsten op het gruwelijkst gelasterd; de ‘Gruwel der Verwoesting’ stond in de Heilige Plaats. Moria zuchtte: ‘Heeft de Heere zijn volk dan zoo zeer ganschelijk verstooten? Gedenkt Hij geenszins meer Zijn Verbond....?

En de Heere had gedacht aan zijn verbond. Hij had uitkomst gegeven. Hij had Matathias, den Priester, te Modin, verwekt, om met zijn vijf zonen, de Makkabeën, den strijd aan te binden tegen Antiochus en voor den Heere en zijn dienst. Zwaar was de strijd maar heerlijk de overwinning; de Heidenen werden geslagen; Jerusalem werd hernomen; het Heiligdom gereinigd, en de Dienst des Heeren in zijn Tempel werd hersteld.