Het land mijner vaderen. Indrukken op eene reis door Egypte en Palestina

[p. 198]

Derde afdeeling.
Jerusalem.

I.
Bij de Jaffa-poort.

Vreemd als het moge schijnen en ietwat strijdig met het gevoelig hart, feit is het, dat zelfs bij aankomst te Jerusalem, het van belang is om te weten, waar men zijn intrek zal mogen nemen. In hoog gespannen fantazie moge men gedroomd hebben van ‘een plaatsje langs een der muren van de stad, of onder een boom op den Olijfberg, of ergens in het Kedron-dal, om met een steen tot peluw onder den blooten hemel te vernachten, gelijk vader Jacob weleer’; gemeend hebben met een paar vijgen of dadels, een stuk brood en wat water uit een fontein zijn maal te zullen doen enz., - in de werkelijkheid is dit anders. Ja juist te Jerusalem moet men behoorlijk verblijf hebben, vooral als men de taal des lands niet machtig is. Aan gelegenheid tot logeeren ontbreekt het, trouwens, hier geenszins, hetzij in een hospice, of in een hotel, of zoo men, in gezelschap reizende, de tent vindt opgeslagen buiten de stad. Doch in elk geval is het noodig, vooral wanneer men tegen den avond arriveert, te weten waarheen men gaan moet om nachtverblijf en verzorging te vinden, waarnaar hier in het donker kwalijk kan worden gezocht.

Mijn beide reisgenooten zouden in een hotel logeeren, aan den weg van Jaffa gelegen, wat ook meest geschikt is voor hen, die slechts enkele dagen hier zullen vertoeven. De gedachte om bij aankomst te Jerusalem bij een ‘hotel’ af te stappen, was mij echter geheel ondragelijk. Dan nog liever een plaatsje gezocht onder

[p. 199]

een struik in het dal van Hinnom. Doch was dit noodig? Persoonlijk kende ik hier wel niemand. Maar ik had, nevens aanbevelingen aan onderscheidene personen, een schrijven uit Jerusalem ontvangen o.m. deze regelen bevattende:

‘...... Van Cairo gaat gij naar Alexandrië... en vandaar, per stoomboot, naar Jaffa. Hier kunt gij een paar dagen doorbrengen bij... Te Jerusalem logeert gij bij mij, zoolang gij wilt. Doch mocht ik niet dáár zijn, als gij komt, dan zal een mijner schoonzoons, Ds. Zeller, of Ds. Wolters, u gaarne ontvangen.’

Aldus had de eere-waardige Samuel Gobat, Bisschop der Anglicaansche Kerk te Jerusalem, met wien ik, in 1875, het voorrecht had, persoonlijk bekend te worden, mij, jaren geleden, naar Zuid-Afrika geschreven. Gobat was, Mei 1879, ingegaan in de Ruste, en was dus nu niet te Jerusalem, dat beneden is, doch zijn schoonzoon, Ds. Zeller, woonde er, nabij den weg van Jaffa, bij de stad. Naar de aanwijzing van den Bisschop, en met diens brief in mijn hand, begaf ik mij dus tot Ds. Zeller, die mij, verreisd als ik er uitzag, met stof bedekt en niet zeer kalm in mijn spreken, blijkbaar niet begreep, óf niet vertrouwde, waar ik hem trachtte duidelijk te maken, dat ‘zijn schoonvader mij geschreven had, dat ik bij hem moest logeeren, als hijzelf (Gobat) niet in Jerusalem was.’ Daar de Bisschop reeds, zoovele jaren geleden, overleden was, lag het eenigszins voor de hand dat de heer Z. mij sprakeloos aanstaarde, alsof hij meende, dat ik niet wel bij het hoofd was. Doch nadat Mevrouw Zeller het schrijven van haar zoo vereerden Vader gelezen had, was alles spoedig opgehelderd en ontving ik een zeer hartelijke uitnoodiging om van de ‘gastkamer’ gebruik te maken, zoolang ik wilde. Hiertegen had ik nú wel eenig bezwaar; doch dat mocht niet baten, en op de vriendelijkste wijze werd ik gedrongen om onder het gastvrij dak in te keeren.¹⁾

Dat mijn tijdelijke verblijfplaats te Jerusalem niet binnen haar muren gelegen was, mocht mij eenigszins teleurstellen, doch kon

1) Nog te Cairo zijnde, wilde ik aan Ds. Zeller bericht zenden van mijn voorgenomen bezoek, doch dit werd mij ontraden als ‘gansch onnoodig’; en te Jaffa aangekomen, trachtte ik hem per telegraaf te verwittigen, dat ik den volgenden dag ten zijnent hoopte te zijn, maar liet zulks na omdat mij verzekerd werd, dat ik, waarschijnlijk, lang vóór het telegram te Jerusalem zou arriveeren, als het draadbericht ooit terecht zou komen! Dit ter verklaring van wat, onder andere omstandigheden, een onbescheidenheid mijnerzijds zou geweest zijn.

[p. 200]

buiten de jaffa-poort.

[p. 201]

mij niet verhinderen, nog dien dag, schoon het reeds bij den avond was, door de poort in te gaan, in de stad. En dat, naar mijn begeeren, niet onder geleide, maar onverzeld, te midden der schare van menschen langs den Jaffa-weg. Het was de Joodsche Sabbath, doch van Sabbathruste was hier geen spoor. Rijtuigen, met ezels of paarden bespannen, als een soort van omnibussen dienst doende, reden af en aan, of stonden te wachten op passagiers; winkels en kramen, aan de beide zijden van den weg, hadden tal van bezoekers; Arabieren, Turken en anderen, in veelsoortige verscheidenheid van Oostersch gewaad, gingen her- en derwaarts, als op een marktdag; ezels met hun jongens vormden eigenaardige groepjes. Ook aan Westerschen ontbrak het niet. Doch van het Volk des Lands, van Israel, zag ik slechts zeer enkelen. ‘Het zwaard heeft Jerusalem van kinderen beroofd.... De wegen Zions treuren omdat niemand tot het feest komt.... De Heere heeft in Zion doen vergeten den hoogtijd en den Sabbath.’ Pijnlijk was het, en toch goed om daaraan al dadelijk indachtig gemaakt te worden, op zóó aanschouwelijke wijze.

Nog weinige schreden, en.... ‘Onze voeten zijn staande in een uwer poorten o Jerusalem!’ Edoch: Deze toegang tot de stad wordt bewaakt door Turksche soldaten. Waarlijk: ‘Zij, die groot was onder de Heidenen, een vorstin der landschappen, is cynsbaar geworden.... De ouden houden op van de poort.... knechten heerschen.’ Niet beschermend, maar dreigend is hier alles: die vesting, de ‘citadel van David’ geheeten, grenzende aan de Jaffapoort; die Toren, ‘Davidstoren’ genoemd, maar door Herodes gebouwd en binnen de citadel gelegen; die, aan de vesting grenzende, barakken voor Turksche soldaten.... Is hier Sion....? Is dát Jerusalem.... de heilige Stad; de vreugde der gansche aarde...? Ik was op teleurstelling voorbereid, - maar dús! ‘Jerusalem hoe is uw heerlijkheid neergeworpen in het stof....’ Ik toefde een wijle op het marktplein, nabij de poort, waar het zeer druk was, doch miste den moed om thans verder te gaan. Daarbij: Het was avond; het werd spoedig duister; licht brandt er niet in Jerusalems straten; en ik moest alleen mijn weg terugvinden. Ik keerde dus weder, langs den, nu vrij eenzamen, weg, tot aan een zijlaan waar een doode hond lag, die, toen en later, mij tot wegwijzer diende naar het erf der woning van mijn gastheer. En deze waren mijn eerste ondervindingen in de Stad der kinderen mijns Volks.