Verzameld werk. Deel 7

[p. 926]

Narrow escapes van diverse pluimage^1.

I
De zak

De vroege zomerochtend is reeds prachtig warm-en-mooi. De hooge kruinen van de boomen wolken forsch ten blauwen hemel op en in de weilanden zijn maaiers en hooiers druk bezig, onder het zoet gezang der fijne leeuwerikjes. Er is een heerlijke stemming van rust en weelde over de gansche natuur. Alles lijkt zóó vast in rijke en rijpe schoonheid, alsof het nooit meer zou veranderen.

De wagen zoemt zijn opgewekt en vroolijk deuntje in die heerlijkheid. Hij loopt met zacht-wiegende veering, de vrije uitlaat dicht, om niet de zoete harmonie te storen. Men zou wel graag zijn oogen sluiten, en zich zoo laten meevoeren, om volop te genieten.

Maar dat kan en dat mag immers niet. Het oog van den chauffeur is een altijd wakkere en wakende loods. Daarginds, bij voorbeeld, vlak vóór dat eenzaam huisje, niet verre van die bocht, ligt iets midden op den weg, een propje hooi of stroo, of een van een wagen afgegleden zak.

- 't Is niets, een leege zak, je kunt er overheen, zegt de vriend die naast mij zit en die gemerkt heeft dat mijn vaart vertraagde.

Ik zie het ook, het is een leege zak en ik geef maar weer toevoer van gas, om er achteloos over heen te snorren.

Eensklaps... o, ik sla de hand vóór mijn oogen als ik er weer aan denk, eensklaps, terwijl ik, veertig per uur rijdende, op geen zes meter afstand meer ben, staat die zak overeind en loopt er waggelend een heel klein kind uit weg!

1. Mijn goede vriend Marcellus Emants vergeve mij dezen zeer eigenaardigen titel, als zijn zuiver nederlandsch hart daar niet al te heftig tegen opkomt.

[p. 927]

Maeterlinck spreekt ergens van ‘le bon sauvage’, waarmee hij het instinkt bedoelt, dat, zonder redeneering, op 't oogenblik van doodsgevaar, iemand redt.

Wàt ik gedaan heb, en hòè ik het gedaan heb, dat weet ik niet!... Ik weet alleen dat de wagen met een heftigen ruk op zij vloog, dat hij half op een berm klom, dat hij er weer afslingerde en stilstond. Meteen kwam een vrouw uit het huisje gehold, die woedend het kind vastgreep, het flink ‘panpan’ gaf, het bij den arm naar binnen sleurde.

Ik keek naar mijn vriend. Hij zag zoo wit als het papier waarop ik schrijf en zijn adem hijgde, als of hij in stormpas een berg beklommen had. Mijn handen beefden om het stuurrad en mijn heele lichaam voelde ik zóó machtelooszwak, dat ik had kunnen huilen. Ik wou weer inschakelen en kon niet, ik had geen greintje kracht meer in hanfen en voeten.

Toen kwam dat langzaam aan weer bij.

- 't Is mijn schuld, jíj wou er omheen rijden, hijgde mijn vriend.

Ik schudde 't hoofd, haalde de schouders op. Niemand had schuld; wie kon toch denken dat daar midden op dien zonneweg, plat-neer onder dien zak, een klein kind te slapen lag. Wij reden langzaam verder. Maar de gelukkig-blijde stemming was geheel verbroken, de angst bespookte ons langs alle kanten, en een zware hoofdpijn, die den ganschen dag duurde, bleef mij als een aanhoudend-knagende herinnering bij.

[p. 928]

II
De man met het karretje

Ik heb herhaaldelijk getoeterd en de man met het karretje heeft eindelijk omgekeken en mij goed gezien. De weg is recht, maar smal, met boomen en met slooten aan weerszijden.

Ik weet met absolute zekerheid dat de man mij goed gezien heeft. Er is geen twijfel mogelijk. Ik heb gezien dat hij mij gezien heeft. Ik zou zijn gezicht kunnen uitteekenen. Eigenlijk een lam gezicht; een lui en laf gezicht: een ringbaard en geschoren lippen, waartusschen scheef een pijp zit.

Hij houdt den verkeerden kant. Natuurlijk. Voerlui houden meest altijd den verkeerden kant. Maar dat komt er nu minder op aan: ik ben nog slechts een tiental meter achter hem en hij heeft mij heel héél duidelijk gezien... gezien dat ik ook aan den verkeerden kant zal voorbij rijden, omdat hij mij daartoe dwingt. Niet meer getoeterd dus, en ik passeer.

Ik passeer niet...

Juist op het oogenblik dat ik naast zijn rammelkar kom, trekt de lammeling zijn paard naar de zij die hij nooit had moeten verlaten. Het arme dier krijgt een slag van het spatbord, wankelt, struikelt neer, terwijl de auto rakelings langs een boomstam scheert.

Wat gaat er toch om in het beneveld brein van een kerel, die zulke dingen uitvoert? Is het kwaadwilligheid? grenzelooze stupiditeit? totale ontoerekenbaarheid?

Hij vloekt, dreigt, scheldt, springt van zijn kar, scharrelt het ongelukkig paard weer op. Ik voel mijn vuisten jeuken. Ik zou hem eens willen knijpen en schudden dat hij 't onthoudt. Ik rij slechts heel héél langzaam door; ik kan bijna aan de verzoeking niet weerstaan. Ik...; neen, ik zal het toch maar niet doen; zijn hopelooze stommiteit ontwapent mij. Met zulke lui is niets te beginnen; 't is hopeloos, hopeloos!

Voorzichtigheid, en nog voorzichtigheid, en nog steeds meer voorzichtigheid, dat is het eenige.

[p. 929]

III
Het ouwe-heertje

Het ouwe-heertje komt uit zijn gewoon ‘stamenee’ en maakt toebereidselen om over het pleintje te steken.

't Is half een; etenstijd. Het ouwe-heertje heeft zijn dagelijksche bittertjes mee: juist genoeg en een tikje te veel. 't Gezicht is vrij rood en gezwollen; de ietwat uitpuilende oogen staan flets-waterig-blauw.

Ik kom daar zachtjes met mijn grijze auto aangereden. Het ouwe-heertje ziet mij niet, doch er is geen gevaar: het plein is ruim genoeg om twintig autos naast elkaar te rijden, en 't ouwe heertje zal reeds lang van vóór de wielen zijn als ik passeer.

Toch niet. Eensklaps blijft het ouwe-heertje staan en haalt zijn snuifdoos uit.

Nog steeds geen kwestie van gevaar, natuurlijk, want ik rij heel héél langzaam; maar een oud-heertje is een oud-heertje: laat ik voor alle voorzichtigheid maar eens toeteren.

Het ouwe-heertje hoort mij niet. Geheel en al in de geneugte van het snuiven verdiept, wendt het zijn rood stoomhoofd van mij af en duwt met convictie 't platte van zijn duim tegen zijn neus.

Ik rij nóg langzamer en toeter voor de tweede en de derde maal, terwijl ik reeds aan 't stuurrad draai om 't ouwe-heertje in de ruimte te ontwijken.

Dan ziet het ouwe-heertje mij... Het ziet mij, omdat enkele voorbijgangers er hem attent op maken en meteen komt er op zijn gezicht een schrik, alsof het voor een aardbeving stond. Het is een allergekst tafereel. Gansch alleen, met de volle ruimte van het plein romdom zich, terwijl mijn wagen heelemaal heeft stilgehouden, begint het ouwe-heertje om zijn as te tollen, eerst langzaam, weldra sneller en sneller, tot het eindelijk, stijf als een aangeraakte kegel op zijn houterige beentjes wankelt en ten gronde neerploft.

Het is terstond een heele opschudding. Passanten snellen toe en tillen 't heertje op, de ‘stamenee-deur’ vliegt open en verhitte gezichten komen angstig buiten, ten allen kante

[p. 930]

weergalmt het geschreeuw: ‘door een auto aangereden!’

De woede-kreten dreigen om mijn oren. Er is geen praten aan, ik ben een boef, ik heb het ouwe-heertje aangereden, mijn nummer is opgeteekend en de politie wordt gehaald. Ik probeer zelfs niet mij te verdedigen. Als een groote onschuldige staat daar mijn grijze auto midden in het toenemend gedrang en met sereene kalmte wacht ik de gevolgen af van wat ik niet misdreven heb. Is er nog een gevoel van rechtvaardigheid op de wereld, dan zal ik glansrijk in mijn eer hersteld worden; is er geen rechtvaardigheid meer, dan maar filosofisch berusten in de onvolmaaktheid van den mensch.

Maar er wàs nog een rechtvaardigheid. Een man stond voor mij op, een man uit het volk, die krachtig en vol overtuiging zei hoe het gebeurd was. Eerst werd hij niet geloofd, maar hij wond zich op, werd boos, ging eindelijk midden op het pleintje staan, en deed precies voor hoe het ouwe-heertje had gedaan.

Dat wekte vroolijkheid, de lui gingen aan 't lachen, en daar het ouwe-heertje niet waagde tegen te spreken begonnen zij mijn verdediger te gelooven. Ten slotte waren zij allen overtuigd en liepen schaterlachend uit elkaar, terwijl het ouweheertje door zijn vrienden weer in de ‘stamenee’ werd binnengeloodst, om daar van zijn emotie te bekomen.

De grijze auto, de groote onschuldige, die daar een poosje onbewegelijk-gevangen had gestaan, mocht zachtjes weer vertrekken.

[p. 931]

IV
Vóór de auto
De beroerde wielrijder

De beroerde wielrijder rijdt halsstarrig vóór de auto uit en is daar niet vandaan te krijgen.

Hij rijdt rechts vóór het voorwiel en kijkt onophoudelijk om, of de auto wel blijft volgen. 't Is in de stad of langs een smallen weg en de auto kan niet zonder gevaar voorbij, als de beroerde wielrijder niet wat uitwijkt.

De auto toetert, toetert, maar het helpt allemaal niets: de beroerde wielrijder kijkt om en blijft halsstarrig rechts vlak vóór het voorwiel rijden. Hij wil zich niet laten passeeren. Een ellendig gezicht, zoo'n beroerde wielrijder, vlak vóór je wagen. Hij moet zich inspannen, hij trapt als een gek om de vaart bij te houden; zijn schouders schokken, zijn gansche lichaam wringt zich heen en weer, en 't is ergerlijk en walgelijk, zoo'n hijgende en zweetende tronie met plakkende haren, die telkens en telkens weer omkijkt, in nutteloos zwoegen en hardnekkige stupiditeit.

Maar de straf komt, fataal-onvermijdelijk. De onophoudelijk omkijkende, schokkende en wringende en zwoegende beroerde wielrijder heeft niet gelet op een klein modderplasje, en daar glijdt hij uit en ploft hij neer, vlak vóór den wagen. Gelukkig voor den beroerling als er een vlugge, voorzichtige chauffeur aan 't stuur zit! De beroerde wielrijder ontkomt het nog, maar zijn fiets is verpletterd als een paraplu in elkaar gedeukt; en 't is maar goed ook: nu bestaat er een kleine kans, dat de beroerde wielrijder voortaan niet meer vóór, maar liefst áchter de auto zal blijven.

[p. 932]

V
Achter de auto
De ‘spurter’

In bonte kleurentrui en met halfnaakte benen zit de ‘spurter’ vóór een landelijke herberg langs den weg. Naast hem, op een tafeltje, staat een glas limonade of suikerwater; tegen den muur leunt zijn rijwiel: het welbekende, lichte rennersrijwiel met dunne, rode bandjes zonder spatborden, hoog van zadel, laag van stuur en krom gebogen als de horens van een ram. De ‘spurter’ kijkt naar rechts en links, over de mooie, breede baan met hooge boomen. Hij schijnt op iets te wachten. En telkens als een auto uit de verte aansnort, staat hij vlug overeind en grijpt machinaal naar het stuur van zijn rijwiel. Toch duurt het tamelijk lang vóór hij 't gewenschte vindt. De eene wagen rijdt te vlug, de andere te langzaam; hij oordeelt op het oog en raakt eerst in beweging wanneer een auto aankomt, die zoowat tusschen de vijf en dertig en veertig kilometer per uur schijnt te loopen.

In een wip zit hij op zijn spurtding en na enkele flinke duwen hangt hij achter den wagen aan.

En hij laat niet meer los.

Den bonten trui-rug als een hoepel kromgebogen, 't gelaat onzichtbaar, de handen om het stuur geklemd, de knieën razend-vlug op en neer trippelend, zoo wordt de ‘spurter’, in een grauwe wolk van stof gehuld, door den snellen wagen als het ware meegezogen. Het teere rijwiel bonst en schokt over de wreede keien, de handen dansen op het stuur, het zweet met stof plakt in 't gezicht en in de haren; maar dat alles laat den ‘spurter’ onverschillig; hij rent maar blindelings op zijn doel af: het aantal kilometers dat hij voor zijn dagelijksche ‘training’ moet verslinden.

Maar de voorzichtige chauffeur heeft geweldig het land aan den ‘spurter’. Er komen hindernissen in den weg, hij moet uitwijken, vertragen, soms plotseling remmen; en wat gebeurt er alsdan met den ‘spurter’, die met zijn neus tegen den wagen hangt? Hij bonst er tegen aan, waggelt en ploft neer, in

[p. 933]

het rinkinkelen van zijn spurtersrijwiel. Is hij dood of zieltogend? Althans denkt de chauffeur, dat hij er nu van verlost is; maar jawel!... Nauwelijks ligt de ‘spurter’ neer of hij is alweer overeind, wringt aan zijn stuur, duwt op zijn banden, laat zijn wiel even draaien; en trappend als een gek haalt hij in en komt opnieuw achter den wagen hangen.

Zoo jakkert hij mee, tot hij er eindelijk genoeg van heeft. Zweetend, hijgend, grauw-bestoven, gaat hij nog eens ergens vóór een landelijke herberg zitten en bestelt een glas limonade of suikerwater.

Doch lang blijft hij er niet vertoeven. Zoodra nu uit de andere richting een automobiel aankomt, die de gewenschte snelheid schijnt te hebben, wipt hij in het zadel en hangt weer aan. Zoo wordt hij huiswaarts meegezogen. Meer [slot ontbreekt]

VII

[begin ontbreekt]

haren stal. Daar komt de auto aan. De koe is in 't geheel niet bang voor auto's. Zij kijkt er niet eens naar. Zij volgt heel wijs het paadje langs de boomen en vol vertrouwen, toch uit voorzichtige gewoonte een waakzaam oog houdend, snort de chauffeur maar door.

Gelukkig maar dat de chauffeur een waakzaam oog op 't dier gevestigd hield! Zonder eenige daartoe merkbare reden, zonder de minste haast noch gejaagdheid, schrijdt het lompe beest dwars over den weg, juist op het oogenblik dat de auto zal passeeren. Uitwijken is onmogelijk; er blijft niets over dan heftig-bruusk te remmen, tot groote schade van de banden. Die zachte, loome, domme koe zit dieper in je portemonnaie dan een dag lang ‘briorijden’. Dat onverschillig dier, dat niet eens naar de auto kijkt, is feitelijk een melkgevende bandenslikker.

Haar zoon, - het kalf - is dat niet minder, maar op een andere wijze.

Het kalf loopt met de andere kalveren in een kudde vóór de auto uit.

[p. 934]

De auto vertraagt zijn gang, tracht er doorheen te komen. Het lukt niet: de kalveren blijven vast in kudde vóór den wagen loopen.

Dat duurt zoo een poosje, tot men aan een dwarsweg komt. Al de kalveren als één kalf plotseling in den dwarsweg! Allen? Toch niet. Eén gaat er niet mee, één enkel, ‘het’ kalf, dat halsstarrig in zijn eentje vóór de auto uit blijft loopen. Het zigzagt rechts en links over den weg, telkens denkt men te passeeren, telkens snijdt het je den weg weer af, tot het ineens palstil blijft, half omgekeerd met domme oogen je aanstarend. Je hebt alweer geremd dat je banden sleepten en kraakten, maar nu zal je althans voorbij kunnen, want het beest verroert zich niet meer. Je zet de gangwissel op eerste en rijdt voorzichtig aan; maar jawel: nauwelijks komt de wagen in beweging of daar begint het domme dier opnieuw vlak vóór je uit te hollen, nu rechts, dan links, zwiepend met den staart en loeiend, als om iemand dol te maken. Eindelijk lukt het je voorbij te rijden en het kalf gaat kalm langs den slootrand grazen alsof het je wou doen gelooven, dat het alleen dáárvoor zoo verre met je meegeloopen is.

Van de verdere viervoeters-familie: vader-de-stier en oomde-os, heeft de chauffeur veel minder last. Vader-stier staat zóó bekend als een gevaarlijke bruut, dat hij nooit ergens alleen wordt losgelaten, en oom-os gaat filosofisch zijn gangetje, alsof hij zich het boeltje niet meer aantrok.

[p. 935]

VIII
Vrachtwagens met trippelbeentjes

Ik heb een onuitsprekelijken angst gekregen voor vrachtwagens met trippelbeentjes.

Ik zat gelukkig niet achter 't stuur toen het drama gebeurde, maar 't had mij net zoo goed kunnen overkomen, want de chauffeur die stuurde was een buitengewoon handig en voorzichtig chauffeur: hij had 't gevaar gezien, hij toeterde aanhoudend en reed zoo langzaam als een wagen in ‘prise directe’ maar rijden kan. Wellicht is dit het eenige, en dan nog wel ten onrechte, wat men hem verwijten kan: dat hij niet zijn gangwissel op mindere versnelling bracht om desnoods als een muur te kunnen stoppen. Maar wie zou hem dat dúrven verwijten? Welke chauffeur zal in ‘tweede’ of ‘eerste’ komen, om op een rechten, breeden weg, die de volste en gemakkelijkste ruimte laat een vrachtwagen met trippelbeentjes te ontwijken?

Een vrachtwagen met trippelbeentjes is een wagen waar kinderen achteraan hangen. De wagen komt log-hossebossend naar je toe; de voerman ligt lui onder zijn dekzeil uitgestrekt of slaapt; hij weet zelfs in de verste verte niet dat zijn wagen trippelbeentjes heeft; maar de waakzame chauffeur ziet ze wèl: hij ziet ze onderaan tusschen de wielen door, triptriptriptriptrippelend als eigenaardige vlugge beestjes: beentjes met broekjes en beentjes met rokjes, bloote beentjes en gekousde beentjes: één vroolijke darteling van wriemelende beentjes, maar hoe gevaarlijk, helaas! wanneer die beentjes plotseling den inval krijgen om van achter den oorverdoovend op de keien ratelenden wagen weg te loopen, juist op het oogenblik, dat de auto zal passeeren.

En zoo gebeurde het!... Een der kinderen, een klein meisje liet eensklaps los en holde dwars over den weg. Had het maar doorgeloopen; 't was gered. Maar 't kind kreeg het onzinnigfataal idee terug te hollen toen het bijna over was en zoo liep het zelf onder de wielen...

Je ziet niet, als je zoo in een lage auto zit met dertig paarden motor-kap hoe het drama zich eigenlijk afspeelt; en dat niet-

[p. 936]

zien is een afschuwelijk moment.

Wij voelden den bons, terwijl wij blokremmend stopten, wij hoorden een héél kort, snerpend gilletje, als van een kip die kwakt, en dan niets meer...

Ik beken het: gedurende anderhalve seconde bleven wij roerloos, als plotseling versteend, naast elkander in den wagen zitten. Maar onze dames in den achterwagen slaakten noodkreten en toen sprongen wij er uit.

Het kind lag in 't zand naast 't rechter voorwiel, onbewegelijk. Wij twijfelden niet of het was dood. Sterk en zacht tilden wij het op in onze armen en brachten het bij de schreiende dames in de auto.

Het duizelt mij nog als ik aan dat alles denk en 't staat vóór mij in akelig-sinistere verwarring. Een opgewonden menigte stond dadelijk om ons heen, wij hoorden scheldwoorden, dreigementen, en wij zagen bleek-verwoede gezichten en gebalde vuisten. Ik had het voorgevoel dat wij wreed mishandeld gingen worden en voelde mij machteloos en radeloos, in het besef dat de ware toedracht van het ongeval toch niet geloofd zou worden. Ik was niet bang en dat was de chauffeur ook niet; fatalistisch-berustend wachtten wij het onontkoombare af; alleen voor het lot der dames waren wij vreeselijk, griezelig bang.

Toen, als een verschijning in een nachtmerrie, kwam een van die vrouwen zooals men ze soms ziet afgebeeld op prenten uit omwentelingstijden: 't gezicht grauwbleek, de zwarte oogen uitgepuild, de haren losgerukt, gelijk een furie op ons af. De moeder!... Zij vloog als 't ware door de opdringende menigte heen in den wagen, stompte schuimbekkend van woede de dames op zij; greep het kind... en toen gebeurde een wonder: het kind, dat allen dood waanden, opende de oogen, vertrok den mond, begon te schreien, kronkelde zich tusschen de armen van de wilde vrouw...

Nooit in mijn leven heb ik een scherper oogenblik van geluk gekend! Toen wij merkten dat het kind leefde, dat het schreide, dat het klaagde, dat het bewoog en weldra sprak, begonnen wij letterlijk van vreugde te juichen, te snikken, te springen en te dansen. Het had niets, of bijna niets; het was alleen een poosje duizelig geslagen, het wist zelfs niet wat er

[p. 937]

gebeurd was en huilde maar omdat het nu eerst pijn begon te voelen.

Als een woeste zee, die na den storm terugtrekt, zoo ging de dreigende foule eindelijk langzaam van ons weg. De moeder nam het kind mee, droeg het eerst een eindje in haar armen, zette het weldra neer, probeerde het te doen loopen.

Het kind liep!... Wij zagen het loopen, eerst strompelend, al spoedig vaster, tot het eindelijk meeliep aan de hand, alsof er niets gebeurd was. Goddank! Het was gered! Wij waren allen gered!

Maar nooit zie ik nu meer een vrachtwagen met trippelbeentjes, of het schrikbeeld stormt onstuimig weer in mij op, en ik wijk uit en toeter, toeter, toeter, en vertraag, vertraag, vertraag, tot ik gansch stil sta, liever dan nog in de verste verte zulk een ramp te wagen als waarvan ik de machtelooze ooggetuige was.

[p. 938]

IX
Artiesten achter 't stuurrad

Ik heb eens door iemand hooren beweren dat men niet zonder gevaar het stuur van een automobiel aan een artiest kan toevertrouwen.

‘Een artiest’, zei mijn zegsman, ‘is een onpraktisch wezen, een droomer, meestal een vrij onhandig individu die aan distracties lijdt, en daardoor kan gevaarlijk worden voor zichzelf en voor anderen’.

't Is mogelijk; ik zal 't niet tegenspreken. Ik ken trouwens niet veel artiesten, die een auto hebben, en, minder nog, die hem zelf besturen. Een artiest in een auto is nog al dikwijls een wezen die uit zijn gewoone sfeer is gerukt en aan niet veel anders denkt dan van dat ongewoone zonder verantwoordelijkheid te genieten. De artiest in de auto m.a.w. is meestal een invité, zelden een ‘inviteur’.

Maar ik ken toch ook chauffeurs-artiesten en met een dezer, - een schilder en een goeden vriend van mij - had ik eens een grappige ontmoeting.

't Was in het heuvelachtig Zuid-Vlaanderen, op een buitengewoon mooien herfstdag. 't Was een van die volmaakte, schoone, stille, gouden dagen zooals er op het einde van een allerdroefsten zomer wel eens voorkomen, als tot rijken troost van maandenlang doorstane narigheid. 't Was zóó betooverend zacht en mooi, dat je moest bewonderen en genieten, of je wilde of niet.

Ik reed heel langzaam, om ook zooveel mogelijk te kunnen kijken en genieten. 't Was zelfs zonde om niet af en toe te blijven staan. De blonde weg liep bochtig-slingerend over heuvelkammen, telkens een verrukkelijk blauw-wazig vergezicht ontblootend, of daalde tusschen steile bermen in de groene dalen, om dadelijk weer op te klimmen en opnieuw te dalen, in steeds vernieuwde en afwisselende heerlijkheid. Op een gegeven oogenblik, in een vrij smalle bocht, was het tafereel zóó overweldigend-schoon, dat ik naar niets anders meer kon kijken en dus geen notitie nam van een andere auto, die, in tegenovergestelde richting, recht op ons aankwam.

[p. 939]

Maar 't gekste was dat de bestuurder van die andere auto mij ook niet had gezien, want hij kwam den weg opgereden, omkijkend naar het zelfde tafereel waar ik, recht vóór mij uit, naar keek.

Dat alles duurde natuurlijk slechts een paar seconden en toen zagen wij elkaar. - Wij zagen elkaar toen we reeds heel dicht bij elkander waren, wij herkenden elkaar als in een weerlicht en dadelijk begon het voor elkander uitwijken.

Maar hoe!...

In plaats van rechts, week mijn ietwat zenuwachtige vriend naar links. Een korten zwaai aan 't stuur, en ik ook naar links. Neen, dacht mijn vriend, 'k ben mis, en hij trok weer naar rechts. Ik ook weer rechts. Maar wat ten drommel mijn vriend bezielde weet ik niet; hij trok waarachtig weer naar links!... Nu was er geen tijd meer voor wat ook. Ik remde dat het kraakte, mijn vriend remde dat het kraakte en wij hielden onze wagens stil, zóó, dat de motoren neus tegen neus stonden en dat de phares schitterend in elkander's oogen keken.

- Maar, André, hoe is 't toch mogelijk! riep ik, een oogenblik werkelijk boos.

- Toutes mes excuses, mon cher, j'ai été ébloui. Mais as-tu jamais vu un panorama d'une telle beauté! riep hij juichend als een kind.

Eigenlijk waren we allebei ‘en défaut’ ik zoowel als André. En ik kwam tot de conclusie dat auto-rijden door een heel mooi landschap niet zonder eenig gevaar is... wanneer er een artiest achter het stuurrad zit.

[p. 940]

X
Haven't you got any ginger-beer?

De weg van Yonkers naar New York is een van de zeldzame berijdbare en trouwens buitengewoon-mooie wegen welke zich in den omtrek van die groote havenstad bevinden.

Hij is, - of, beter gezegd: hij was, want 't geen ik vertel is reeds jaren geleden - niet zoo bijzonder lang: misschien een vijf en twintig kilometer, maar hij liep door een van de prachtigste streken, die het menschenoog aanschouwen kan: vuurrode en gouden bosschen in najaarsprachtgewaad, ten allen kante rijke villa's en kasteelen, en steeds, in de diepte, het ongëevenaard uitzicht over de groenblauwe, kristalheldere Hudson-River, met aan den overkant de ‘Palissades’: muursteile, grijze rotsen, maar zóó van onder tot boven begroeid met bloedroode klimopranken en planten, dat het van verre, in den zonnegloed leek, of ze stonden te laaien. In dat tooveroord, op een van die allersierlijkste villa's, woonde een vriend van mij. Het was een Vlaming, maar die reeds jaren en jaren in Amerika woonde, en van zijn oorsprong niets meer wilde weten. Hij was door en door Amerikaan geworden, had trouwens ‘applied for citizenship’ en als hij nog eens van zijn land en van zijn volk sprak, dan gebeurde dat met zulk een diep-meelijdende geringschatting, alsof wij de ongelukkigste en achterlijkste schepsels van den aardbol waren.

Nooit heb ik in Amerika een vreemdeling ontmoet, die zich in zoo betrekkelijk-korten tijd zoo absoluut ver-amerikaniseerd had. Hij was amerikaanscher dan de geboren amerikanen zelven. Hij had, - en met overdrijving - al hun gebruiken en manieren overgenomen. Hij droeg een hangsnor en zijn tanden staken vol met goud; hij had over zijn aangezicht een onverstoorbaar flegma; en hij sprak te gelijkertijd uit neus en keel en buik, zooals alleen op de wereld Amerikanen dat kunnen. De wijze waarop hij b.v. het woord ‘beer’ uitsprak, was eenvoudig door geen mensch ooit na te bootsen. Ik heb het herhaaldelijk geprobeerd, zonder het minste succes. Hij heeft zich moeite gegeven om het mij te leeren, maar het hielp

[p. 941]

niets. ‘A glass of beer’... wanneer hij dat op zijn mooist-amerikaansch uitsprak, maakten zijn lippen absoluut niet de minste beweging: 't scheen zoo vanzelf ergens diep vandaan te komen, als uit een onzichtbare kraan die werd opengezet. Maar nooit heb ik het mooier hooren uitspreken, dan in het houten tentje van den Italiaan, waar we terecht kwamen op de manier, die ik ga vertellen.

Ik vergat te zeggen, dat mijn vriend miljonair was. Maar dat zijn ook van die dingen welke in Amerika niet noemenswaard meer zijn. Je bent natuurlijk miljonair. 't Zou al heel erg zijn als je dat niet was.

Mijn vriend, dus, was miljonair en bezat een auto. Ik weet niet of het merk, dat hij in dien tijd bereed, nog bestaat. Ik denk het haast niet. Dat was heel in 't begin, in de heroïsche tijden van de auto, en vele van die helden zijn gesneuveld. Ik zal ook maar het merk niet noemen: 't is beter dooden, of zwaar-zieken, met rust te laten. Hoe dan ook, het wàs een auto, en je kón er mee rijden, als er niets aan brak, wat wel eens gebeurde. Al wat ik er mij duidelijk van herinner - et pour cause! - is, dat het een wagen was, waarvan de transmissie door een leeren riem bewogen werd.

Wij reden dus, op een prachtigen herfstdag, van Yonkers naar New York.

In het begin ging alles best. Je schudde wel alsof je klappertandde, maar dat was nu eenmaal zoo in dien tijd.

Toen brak de riem. Het breken van de riem, dat was, met de wagens die toen liepen, de gebeurtenis van elken dag. Je rekende dat mee, je was er op voorzien.

We waren op een helling, een heele zachte helling, bijgevolg niets geen gevaar en mijn vriend trok de handrem even aan. 't Was eigenaardig, maar onze vaart, die overigens zeer matig was, scheen daarmee niets te vertragen. Mijn vriend trok harder, nóg harder, nam er de voetrem bij, doch zonder eenig resultaat.

‘Damned brakes’ hoorde ik hem diep brommen.

Steeds verder gleden wij, nu heerlijk geruischloos, met stop-gezetten motor, over den zacht-glooienden weg; maar onze vaart, in plaats van trager, werd beslist vlugger en ik wist wel dat er een eind verder een tamelijk scherpe bocht en onmid-

[p. 942]

dellijk daarna een veel steilere helling was.

- Is de rem defect? vroeg ik, niet zonder eenigen angst.

- Yè, antwoordde hij als een echte Yankee, zonder zijn mond te openen.

Nu werd het ernst. Wij haalden goed de bocht, ontweken nog handig een vrachtkar die opkwam, maar wij daalden al sneller en sneller en vlak voor ons in de diepte zag ik reeds de glinstering der ‘tracks’ van de New York Central and Hudson River Railroad en vlak daarachter de Hudson river zelf, die daar als een mooie, ruime beker klaar lag om ons plonzend op te vangen.

Toen kreeg mijn vriend een geniale inval.

Rechts van den weg, op een honderd meter, dichtbij de spoorbaan, stond een van die houten limonade-tentjes met wit dekzeil, zooals de Italianen daar om en bij New York ten allen kante hebben. Zonder aarzelen, alleen flink-toeterend om te waarschuwen, reed mijn vriend er vlak op af.

- Ben je gek! riep ik nog even; en meteen, de beide handen aan den wagen vastgeklampt sloot ik mijn oogen, terwijl het gebeurde: Het heele stalletje vloog krakend als een kaartenspel omver, maar de auto was geremd, en mijn vriend, kalm uitstijgend, vroeg flegmatisch met zijn onnabootselijke neus-en-keel-en-buikstem, tot de zinneloos-van-schrik op zij gesprongen Italiaan:

- Have n't you got any ginger-beer?

- Ja maar, meneer! brulde de man, dreigend op ons toetredend en met een wanhoopsvloek naar zijn vermorzeld boeltje wijzend.

- Oh, all right, how much? vroeg mijn vriend, zijn portefeuille te voorschijn halend. - Haven't you got any ginger-beer?

In een paar minuten was de schade berekend en betaald en we kregen waarachtig ook nog ginger-beer, dat de donkere man uit een omgegooid kistje te voorschijn haalde.

Toen maakte mijn vriend deze monumentale opmerking:

- Als zoo iets in de ‘old country’ moest gebeuren, dan had je dadelijk een opstootje, gezanik, politie, proces-verbaal, wat weet ik al. Hier neem je een glas ginger-beer.

De wagen werd ergens op zij geduwd en daar we vlak bij een

[p. 943]

station waren, trokken we met den trein naar New York. Ik ben niet licht verbauwereerd, maar dien middag was ik het toch wel een beetje...