Verzameld werk. Deel 7

[p. 921]

Dagboek

17 juli 1921

Ik ben van morgen opgestaan met het idee dat ik nog eens een dagboek zal gaan schrijven. Ik begin er maar dadelijk mee. Waarom zou ik ook wachten? Een dag is een dag; en ik kan net zoo goed op 17 Juli 1921 met mijn dagboek beginnen als op 1 Augustus of op welken anderen dag ook. Elke dag brengt een of meer impressies. Ik teeken op wat ik zie, of voel, of denk.

Mijn dag begon met het doorbladeren van een paar couranten. Het is een akelige bezigheid, een echte aberratie en bijna een ondeugd, maar je ontkomt er nooit heelemaal aan.

Ik lees, om te beginnen, nog iets over de bokspartij Dempsey-Carpentier. Ik kan niet genoeger herhalen welk groot pleizier het mij gedaan heeft dat Carpentier op zijn kop kreeg. Niet dat ik de minste sympathie voel voor bruut Dempsey; maar bruut Carpentier heeft hem uitgedaagd en daarvoor alleen verdiende hij geklopt te worden, evenals Duitschland verdiende den oorlog te verliezen, omdat het hem geprovoceerd heeft. Men zou haast zeggen: er bestaat toch nog een schim van gerechtigheid in de wereld.

Verder lees ik de klaagtonen van iemand die voor zijn genoegen in het buitenland gereisd heeft en er niets dan teleurstellingen en onaangenaamheden heeft ervaren. Het wekt in mij nagenoeg het zelfde gevoel als voor Carpentier-Dempsey. Waarom moest die vriend voor zijn pleizier gaan reizen? Waarom bleef hij niet thuis, waar hij het blijkbaar zoo goed had? Ik kan niet het minste medelijden voelen voor menschen die nu, in dezen tijd, voor hun pleizier gaan reizen. Het is al treurig genoeg als je tegenwoordig moet reizen. Iemand die nu vrijwillig reist kan niet zwaar genoeg gestraft worden.

[p. 922]

Verder nog lees ik van een jongeling die in de gevangenis zit omdat hij geen soldaat wil worden en als protest daartegen weigert voedsel in te nemen. Ik herinner mij als kind dat ook gedaan te hebben. Dat noemden mijn ouders spottend ‘boudeeren tegen mijn buikje’. Het duurde nooit heel lang. Het eten werd mij voorgezet en daarmee was het uit. At ik, goed. At ik niet, ook goed. Vooral niet dwingen. Ik ben steeds gëeindigd met te eten; en ik herinner mij nog hoe lekker het dan smaakte. Ik denk wel dat die jeugdige dienstweigeraar ook zal eindigen met te eten. Doet hij dat niet, dan zal hij doodgaan, wat zeer zeker treurig voor hemzelf is, maar wat verder aan den loop der wereldzaken niets veranderen zal. Ik geef hem schoon gelijk dat hij geen soldaat wil worden als het niet absoluut noodzakelijk is, maar ‘boudeeren tegen zijn buikje’ mon Dieu que c'est bête! Enfin, je kunt de menschen niet beletten zich te suicideeren. Het lijkt mij een ‘fait-divers’ van zeer ondergeschikt belang; maar het vult de kolommen van de dagbladen en die hebben dat zeer noodig.

Nog eens 17 juli

Gisteren schreef ik: ‘Een dag is een dag en ik kan net zoo goed op 17 Juli met mijn dagboek beginnen als op 1 Augustus of op welken anderen dag ook.’

Een datum is dus voor mij van geen beteekenis. Wat echter wél van beteekenis voor mij schijnt te zijn, - dat heb ik van ochtend ervaren, - is de juistheid van den datum waarop ik begin en dan verder ga. Ik dacht dat het gisteren de zeventiende was en eigenlijk was het slechts de zestiende. Die onbeduidende vergissing verlamde mij zóó, dat ik geen letter op papier kon brengen. Ik kan niet bouwen op den wankelen bodem eener vergissing. Het eenvoudigste zou nu zijn, dat ik 17 van gisteren veranderde in 16. Maar dat kan ik ook al niet. Waarom, zou ik niet kunnen zeggen, maar ik kán niet. Ik zou er over gaan tobben; er misschien zenuwlijder door worden. Dus: nog eens de zeventiende, 17 Bis!

[p. 923]

17 Bis!... Wat is dat nu weer? In de diverse proeflokalen van de Continental Bodega Company verkoopt men een soort witte port, die onder deze benaming wordt aangeduid. Ik weet geen raad meer. Ik voel mij ongelukkig, gëergerd, verlamd. Ik kan absoluut niets meer schrijven, vandaag. Ik ben gebanaliseerd, getrivialiseerd, verbodegaëerd. Dat alles om een verkeerden datum! Ik ben niets meer waard voor heel den dag; ik ga couranten lezen!

18 juli

Wij hebben hier in Vlaanderen een weer, dat de stadsmenschen, die zoo eens even, voor een paar uurtjes of 'n half dagje, naar buiten komen, prachtweer noemen; maar een weer dat de echte landlieden verwenschen en als een vreeselijke ramp beschouwen: maandenlange droogte en moordende hitte.

Zoo iets heeft nog geen mensch hier bijgewoond. Veel boomen staan reeds bladerloos of vergeeld; en de schoone vruchten, die zoo overvloedig beloofden te zijn, vallen met duizenden op den grond, dor en rimpelig, niet grooter dan knikkers.

Vanmorgen, terwijl ik in mijn stervende bosch wandelde, hoorde ik daarbuiten, over den landweg heen, een geweldig geraas van verwenschingen en vloeken, als gold het een vechtpartij. Ik liep er heen en zag niets anders dan Lewie, mijn buurman, die daar in 't midden van zijn verdorrende aardappelveld stond. Hij was het, die zoo heftig te keer ging en vloekte.

- Lewie, wa scheelt er dan? riep ik.

Hij keerde zich naar mij om en gilde:

- Es da nou toch gien schandoal, meniere! Zulk 'n scheun eirdappels, woar da 'k zeuveel oarbeid aan gedoan hè; azeu stoan deudgoan van de dreugte! Godverr...!

- Joa moar, ge'n meug nie vloeken, Lewie; ge moet liever bidden.

- 'K hè gebeden, meniere; 'k hè viertien doagen lank gebe-

[p. 924]

den; 'k hè d'r zelfs een beêvoart veur gedoan! Moar 't 'n hè nie g'holpen en noa vloek 'k, godverr...! tot da 'k gienen oasem mier 'n hè!

19 juli

Regen; eindelijk regen!... De zon brandde, als elken dag en het droge pulverzand hing als een rook over de wegen, toen daar plotseling een sterke wind in kwam, terwijl het zwerk zich loodgrijs kleurde.

De droge bladeren, de stroohalmpjes, de neergegooide velletjes papier, dat alles begon, in een dichte stofwolk, een wilden rondedans te dansen. Wat een leven zit er eensklaps in al die schijnbaar-levenlooze dingen! 't Heeft iets macabers, 't is als een dans van spoken en geraamten. De dorre bladeren slaan furieus hun castagnetten in elkaar, de stroohalmpjes vechten, en steken en prikken als naalden; en de vuile papieren worden vliegers, echte vliegers, zwenkend, laveerend, planeerend, of plotseling recht-opstijgend in den hemel, als om het hoogte-record te slaan.

Toen viel de regen. Een bliksemstraal vonkte, een donderslag knalde, en 't stortte neer...

Men rook de neerslag in 't gebluschte zand.

Het schuimde en kolkte; blonde beekjes stroomden gaten in de wegen. De donder sloeg opnieuw en knetterde en 't weerlicht trok in vuur de letter Z van boven naar beneden.

Dat duurde zoo een klein half uur. Toen gingen in het dorp van huis tot huis de deuren open en de menschen kwamen op hun drempels kijken en ruiken: kijken naar dat bijna onbekend geworden wonder van de natte aarde; ruiken en snuiven naar die frissche regenlucht, die geuren kan, zoo fijn als bloemen. Zij hadden bruingebrande, vroolijke gezichten; zij lachten elkander toe en hun oogen schitterden. Zij zeiden en zij riepen: Kon er nu nog maar meer vallen! Kon het nu maar aanhoudend blijven regenen, dagen en nachten aan elkaar!

[p. 925]

20 juli

Van morgen heb ik Lewie teruggezien.

Hij stond, als twee dagen te voren, midden in zijn aardappelveld, maar nu vloekte hij niet; hij glimlachte en de tevredenheid stond op zijn gezicht te lezen. Ik ging naar hem toe en vroeg:

- Hawèl, Lewie, wa zegt-e nou? Ge zie wel, e-woar, dat 't nie neudig 'n was van azeu te vloeken!

Hij keek in den grond, of hij zich toch wel ietwat schaamde, en gaf niet dadelijk antwoord. Hij keerde zijn tabakspruim in den mond, spuwde, keek mij oolijk aan en zei na een poos:

- Vloeken, meniere, of bidden, zoe-je gij nie peizen dat da percies 't zelfde es; da ons Hier hem da nie aan 'n trekt?

- Ha joa moar, Lewie, woarveuren vloekt-e dan!

- Omdat 't deugd doet, meniere, van ne keer te vloeken. 'T es al verre lijk nen dreupel drijnken, da verkwikt.