Verzameld werk. Deel 7

[p. 741]

De kermis

Ik heb eens willen weten wat er van de kermis zou geworden zijn op het aardig dorpje Meilegem, waar ik vóór de oorlog ieder jaar naartoe ging. Het was een welvarende en rijke gemeente, met malse, vette gronden en prachtige, grote boerderijen, die midden in hun schone boomgaarden als weelderige vruchten schenen op te bloeien. De welvaart van de streek straalde er om zo te zeggen uit op de gezichten van de mensen. Iedereen, tot zelfs de onderwijzer, die in veel andere dorpen bleek en mager langs de wegen liep, was er welgedaan en vet. Er heerste gulle vrolijkheid in dat welvarend dorp en op kermisdagen waren er geweldige eet- en drinkpartijen, waarna de dikke boerinnen, zwaar van zijden rokken, lintenmutsen en juwelen, door de straten kwamen slenteren, langsheen de kramen en de herbergen waar de mannen zaten, de pijp in de mond, het glas in de hand, de zware gouden horlogeketting op de vooruitstekende buik. Er stond een draaimolen op 't pleintje vóór de kerk; er was een wedstrijd met de handboog - een zogenoemde gaaischieting - in 't weiland achter 't beekje en de fanfare-maatschappij liep spelend door de straten: vendel voorop, de mannen daarachter, paarsrood, met bolle blaaswangen en uitpuilende ogen, terwijl de grote trom dreunde alsof de trommelslager op een overspannen dikke buik bonsde.

Hoe zou het er nu geworden zijn? Ik wist dat het dorpje weinig had geleden. Alleen de kerk was door de Duitsers opgeblazen; (ik vraag mij af waarom, want het was een van die ouderwetse, lage torentjes die half verscholen onder hoge bomen staan en tot geen observatiepost kunnen dienen) en verder was er slechts geringe schade aan enkele huizen, die in de nabijheid stonden. Men had in 't dorpje niet gevochten.

[p. 742]

Ik kwam er dus op kermis-zondag, tegen vijf uur, het uur dat in gewone tijden de pret en de beweging er volop aan de gang waren. Van verre, over de blonde golving van de korenakkers heen, zag ik als vanouds de ‘gaaisprang’, waarop nog enkele gevederboste hoogvogels onder de blauwe hemel in de zon stonden te schitteren.

Op het dorpsplein, onder de frisse, hoge bomen, vóór de ruïne van het mooi oud kerkje, was de draaimolen, bij het kermend geluid van een orgel, aan het rondtollen. Ik herkende hem. 't Was nog dezelfde van vijf jaar geleden. Het waren nog dezelfde strakke houten paarden, en ook dezelfde geelgeverfde tijgers en leeuwen, met grijnzende muilen omkranst door wilde manen, die straalden als zonnen. Er zaten weinig mensen op; meest kinderen.

De kraampjes er omheen waren verlaten. Geen mens scheen lust te voelen iets te drinken, iets te eten. De boeren en boerinnen kwamen aangeslenterd, keken even, slenterden verder. Zij leken niet meer op de welvarende, rode, vette boeren en boerinnen van vroeger. Zij waren bleker en magerder geworden, terwijl ze toch rijker waren opgetooid: met hoeden in plaats van mutsen en met jassen en japonnen van meer moderne en toch onbeholpen snit. De vrouwen droegen voilettes en handschoenen; de mannen hoge boorden en manchetten. Het leken geen boeren en boerinnen meer: men kreeg de indruk van mislukte heren en dames. En zij deden potsierlijk deftig en voornaam.

Tegen de voorgevel van de aanzienlijke herberg De Hope van Vrede zaten buiten op stoelen en tafeltjes, de dorpsnotabelen. Ik herkende de burgemeester, de dokter, de notaris, de brouwer. Maar wat waren ze veranderd! De vroeger dikke, rode, vette burgemeester, die 120 kilo woog, scheen nu te zwemmen in zijn veel te wijde kleren; en zijn wangen, die destijds glommen van bolheid, hingen nu, in vale plooien en zakken als 't ware, naar beneden. De notaris, de dokter, de brouwer zagen er al niet fleuriger uit. Ik ging naar hen toe en groette. Zij betuigden enige blijdschap mij terug te zien. Zij nodigden mij uit om naast hen aan te zitten.

- Wat is Meilegem-kermis door de oorlog veranderd, afgevallen! zuchtte ik gedrukt.

[p. 743]

Zij bleven allen een poos starend-stilzwijgend.

- Nog niet zo zeer door de oorlog, sprak eindelijk de burgemeester; - maar wat voor een pret wilt ge hebben als ge niets anders dan een slecht glas bier en nooit meer een borrel te drinken krijgt?

En met een soort van walg duwde hij zijn halfvol glas van zich af.

- 't Is een schande! bromde met verontwaardiging de dokter. De brouwer schimplachte en zei niets. De notaris haalde wrevelig de schouders op.

Ik keek hen aan en hun verbitterde teleurstelling deelde zich in een soort weemoed aan mij mee. De dokter, die vroeger een vuurrode neus had, had nu een leiblauwe neus, alsof hij ziek was. De notaris, die destijds een levend-opgewekte blik had, had nu een glasachtige, strakke blik, als van een dode vis. De brouwer zat aldoor te grijnzen en de burgemeester kon niet meer lachen.

Zij vroegen om alcohol, zij hadden behoefte aan alcohol, evenals het ganse dorp, evenals de ganse kermis, die alle kleur en fleur en pit verloren had, sinds er geen jenever meer verkocht mocht worden. Van de oorlog spraken zij niet meer; dat was voorbij. Maar over dat onrecht, hun door het alcohol-verbod aangedaan, daarover raakten zij niet uitgepraat. De dood van 't dorp, de dood van 't ganse land! foeterden zij.

Ik geloof, dat ik het, tot in zekere mate, met hen eens ben. Het alcohol-verbod moet minder streng worden gehandhaafd om aan land en volk iets van hun vroeger pittoreske fut terug te geven. Het heeft, na al zijn beproevingen en ontberingen, iets pittigs, iets opwekkends nodig. Niet te veel, want ze zouden elkaar vermoorden. Maar zo een gematigd alcoholisme, als de juiste maat kon gevonden worden, zou bepaald goed doen.

Het zou als een soort medicijn kunnen werken. Ik stel voor, bij wijze van proefneming, de alcohol in Vlaanderen weer in te voeren!