Verzameld werk. Deel 7

[p. 738]

De camouflage van Europa

Gisteren heb ik mij een kaart van Europa gekocht, een kaart zonder kleuren, niets dan zwarte lijnen en kronkels op een wit fond; en vanmorgen heb ik mij geamuseerd met die te verven, in allerlei diverse tinten, volgens de nieuwe indeling van volken en van staten, zoals die er ongeveer uit zal zien, wanneer al de territoriale wijzigingen van het vredesverdrag in werking zijn getreden.

Het is een gek gezicht, een harlekijnspak, een echte camouflage, zoals men die geschilderd ziet op ammunitiewagens en kanonnen en op al het akelig en vieze oorlogstuig dat, gedurende vijf jaar, nagenoeg de ganse wereld heeft verlelijkt en verpest.

Camouflage is bedrog. Camouflage dient om de werkelijkheid te verbergen. Zou dat met het nieuw Europa wellicht ook het geval zijn? Wat een slag voor het zeven maanden lang vredesgeploeter! Is het denkbaar dat al die verschillende landen en volken werkelijk ooit in vrede met elkander kunnen leven? Ik vraag mij soms af wat de bewoners van andere planeten wel van onze wereld, en meer speciaal van ons liefelijk Europa denken zouden, als ze, bij middel van reuze-telescopen, die kleurenwarboel als een tastbare werkelijkheid bij ons konden waarnemen? Ze zouden wellicht in hun couranten schrijven dat ons werelddeel één formidabel gekkenhuis geworden is. Maar zijn er wel couranten op die andere planeten? Zijn er ook wel mensen en, als er zijn, gedragen ze zich wijzer dan de mensen van ónze planeet? Het verstandigste is nog om daar niet over na te denken en vooral om er niet over te tobben. Maar toch... die kaart van 't nieuw Europa... het zal een toer zijn om daaraan te wennen.

Idealisten

De wereld heeft aldoor behoefte aan wat zij niet heeft. Dat lijkt een waarheid à la monsieur de la Palisse of als een koe, maar men voelt het telkens weer toch als iets nieuws. Nu meer dan ooit. Wie snakt er niet, in het grove materialisme dat

[p. 739]

thans de wereld beheerst, naar iets hogers en reiners, naar een greintje ideaal? Sinds jaren leven wij onder de scepter van de zelfzucht: zelfzucht van de verschillende regeringen; zelfzucht van de individuen. Elke daad en elk gevoel van altruïsme, golden als zuivere duperie. Waar heeft die alomheersende levensopvatting ons gebracht? In de afgrond! Daar liggen wij nu, in de modderpoel van het laagste materialistisch egoïsme. Wij liggen er, met geld en bloed en weelde, en poeteren er rond, zonder er uit te kunnen komen. Alles is er laag en minderwaardig; ook de kunst, het enige wat ons nog zou kunnen verheffen. De kunst is cinema en variétés geworden. Slechts hier en daar, als zeldzame uitzondering, staart nog een enkele idealist vanuit de vunzige diepte naar de reine hoogten waar de blauwe hemel glanst en zoekt reikhalzend met verlangende ogen, langs de randen van de afgrond, of hij er soms nog andere, dwalende zusterzielen ontmoet.

Misschien zullen die nog iets van 't leven redden!

Baron Zeep als idealist

En deze morgen, terwijl ik daarover zat te mijmeren, is een modern idealist naar mij toe gekomen, onder de gedaante van een baron Zeep.

De baron Zeep is de Belgische O.W.-er. Door fabricage van vervalste zeep zijn tijdens de oorlog in België de grootste fortuinen gemaakt. De benaming ‘baron Zeep’ sloeg weldra over op al wie, met wat ook, buitensporig veel geld verdiende. De zeepbaron, die zich aan mij kwam voorstellen, was er een, die met levensmiddelenvervalsing en met een geheime jeneverstokerij zijn fortuin had gemaakt. Hij kwam daar rond voor uit, schaamde zich niet te bekennen, dat hij aan de Duitsers de brandewijn geleverd had die hen moest sterken om onze bloedeigen soldaten te bevechten. Mijn vuisten jeukten om hem de trappen af te gooien; maar hij keek mij diep verwonderd aan toen ik hem met verwijten overstelpte en gaf mij dit monumentale antwoord:

- Maar, meneer, als ik het niet gedaan had, dan had een ander het gedaan!

[p. 740]

Hij zei mij, dat hij kwam om mijn buiten te kopen. Hij zei mij dat heel natuurlijk, op heel eenvoudige toon, met een vriendelijke glimlach, alsof hij mij een zeer aangename verrassing kwam brengen. Hij zei mij dat hij mijn buiten goed kende, dat hij er dikwijls geweest was tijdens de oorlog, dat het hem zeer bijzonder aanstond, en dat hij hield van de natuur, van mooie luchten en gezang van vogelen.

Ik begreep dat ik met een idealist te doen had. Een baron Zeep, een O.W.-er, een levensmiddelenvervalser, een hulpmoordenaar van zijn eigen volk; maar toch een idealist, een neo-idealist, een futuristisch-idealist, een aristocraat van de toekomst in wording.

Hij toonde zich oprecht en diep teleurgesteld toen ik hem zei dat mijn buiten niet te koop was. Hij bood mij hoge sommen aan; hij smeekte haast om het te hebben; hij vroeg mij of ik hem de eerste keur zou geven als ik ooit besloot het te verkopen.

Weer jeukten mijn vuisten om hem van de trappen te helpen, maar ik hield mij in bedwang.

- Gij zijt een idealist, meneer, glimlachte ik.

- Dat ben ik, meneer, dat ben ik, in hart en ziel! antwoordde hij met overtuiging.

En hij ging... zonder mijn hulp.