Verzameld werk. Deel 7

[p. 723]

Gemengde zaden

Met een geconsterneerd gezicht en met een brede, platte mand vol droge zaden, die hij in zijn beide handen draagt, komt mijn tuinman naar mij toe.

- Kijkt u toch eens, meneer, wat ik nu gevonden heb! jammert hij. - Kijkt u toch eens: al mijn plantgoed en mijn zaden door elkaar gemengd! Plantgoed van erwten en van bonen; zaad van worteltjes en sla; zaad van allerhande bloemen; alles doorelkaar gegoten en gemengd! Het hing in vele afzonderlijke zakjes op mijn zolder te drogen; ik wou beginnen met planten en zaaien en zie: nu kan ik niets meer doen, 't is alles bedorven, ik kan het onmogelijk weer uit elkaar ziften; wij zullen deze zomer groenten noch zaadbloemen hebben, meneer?

- Wie zijn ‘ze’, Alfons? zo vraag ik.

- De Duitsers, meneer! Wie zou het anders zijn! Ze gingen op mijn zolder 's avonds vóór hun vlucht en sleepten er alles vandaan wat ze maar vonden. Ik merkte wel wat er al weg was, maar lette niet op wat er nog bleef. Wat moet ik daar nu toch mee beginnen, meneer!

Ik kijk in de mand en zie daar werkelijk een ongelofelijk mengelmoes van allerlei. Mijn wanhopige tuinman roert er eens in met zijn vingers, wat het niet veel beter maakt, maar ook niet veel erger. Inderdaad, daar is niets meer mee aan te vangen; 't mag weggegooid. Toch vind ik het jammer dat het zou worden weggegooid. Ik denk even na en zeg:

- Alfons, mijn vriend, Duitsland is een sterk en goed georganiseerd land, waar niets aan het toeval wordt overgelaten. Elke Duitser weet altijd precies wat hij doet en heeft een vaste en bepaalde bedoeling met elk van zijn daden. Ga nu vooral niet denken dat deze schijnbaar barbaarse menging van zaden uit louter en klakkeloze, beestachtige vernielzucht is ge-

[p. 724]

schied. Daar zit heel vast en zeker iets anders achter. Wát er precies achter zit is mij vooralsnog niet duidelijk; ik vermoed echter dat de bedoeling was om hier een aanschouwelijk beeld van Duitse Kultur achter te laten. Hoe dan ook, Alfons mijn vriend, die gemengde zaden gaan wij uitzaaien, zoals ze daar nu in uw mand liggen. Jawel, schrik maar niet; wij gaan ze zaaien, zeg ik je! Maak een keurig-omgespit perkje klaar, zaai en besproei, laat groeien wat groeien wil; maar wie je vragen komt wat daar in godsnaam toch staat, antwoordt je doodeenvoudig dat je 't zelf niet weet, maar dat het een Duits Kulturtuintje is, hier door de Duitsers achtergelaten, volgens cultuurbeginselen waarvan wij de bedoeling zo nog maar niet voetstoots snappen, maar die wij hopen te begrijpen wanneer het aldus aan de milde moeder-aarde toevertrouwde zaad eenmaal tot volle wasdom en genadige rijpheid zal gedijd hebben. Ga, Alfons mijn vriend, spit, sproei, plant en zaai! De natuur zal ons helpen en de toekomst zal het uitwijzen.

Twee kruisjes

Twee withouten kruisjes staan naast elkander geplant op het kleine kerkhof om de kerk, onder de Molenheuvel. Zij zijn klein en laag en reiken ternauwernood tot boven aan de rand van het heel lage, witgekalkte kerkhofmuurtje. Daar liggen twee gesneuvelde Duitse soldaten begraven.

Die kruisjes obsederen mij. Ik zie ze telkens als ik van de Molenheuvel kom gewandeld en tussen het sombere groen van de kerkhofcypressen schijnen zij, in hun vereenzaming, intens te leven en tot mij te spreken.

Ik heb ze gezien, op vroege ochtenden, in deze onuitsprekelijk schone meimaand, toen de zachte lente-aarde dauwde en geurde en toen al de lentevogels jubelden en zongen. Hun voet was nog in mist gehuld, maar op hun top rozigde reeds zacht de zon en zij schenen over het laag muurtje heen naar de prachtige wereld te reikhalzen en te vragen: ‘Waarom liggen wij hier? Waarom mogen wij nu al dat schone niet meer zien?’

Ik heb ze gezien bij stralend-rode avonden. Zij keken over 't

[p. 725]

muurtje naar de ondergaande zon en hadden weerglanzen van vuur en bloed. En zij vroegen, evenals 's ochtends: ‘Waarom moeten wij hier liggen? Wie heeft ons hier gebracht?’

Ik heb ze gezien in 't zilverblanke van de volle manenachten en zij leken op verbleekte beenderen en geraamten van reeds lang begraven-en-vergetenen. Zij keken over 't muurtje heen, strak en stijf als waren zij van ijs; en zij schenen eisend te vragen: ‘Wij moeten weten en wij willen weten wat wij misdaan hebben om hier te liggen, terwijl de ganse schone, rijke wereld om ons heen van leven, vrijheid en geluk geniet! Wie heeft ons hier gebracht? Aan wie de schuld dat wij hier moeten liggen?’

Zo vragen zij aldoor, aldoor, bij dag en nacht, strak en stijf reikhalzend over 't blanke kerkhofmuurtje, aan al wie naar hen kijkt en daar voorbijgaat.

En nooit zal er een antwoord komen...