Verzameld werk. Deel 7

[p. 714]

Si j'etais roi

Si j'étais roi, in deze tijd, dan zou ik er spoedig voor zorgen, dat ik geen ‘roi’ meer was...

Ik zou mijn ontslag indienen, heel beleefd en zeer beslist; een soort patent, - als ik het zo mag uitdrukken, - van ‘ami du peuple’ ofte volksvriend nemen; en met mijn centjes en mijn familie (koningen hebben daar meestal geen gebrek aan) rustig en definitief op een van mijn prachtkastelen gaan wonen.

Ik heb er zo eens een gezien, in Frankrijk, dat toebehoorde aan Leopold II, die een verstandig man was. Hij ging daar af en toe enige weken vakantie doorbrengen in gezelschap van iemand die hij goed kende, en het lijdt geen twijfel of hij voorzag toen reeds de komende tijden en bracht dan ook reeds tijdig zijn vele, weelderige schaapjes op het droge.

Nooit heb ik iets mooiers gezien, of beter gezegd, niet gezien, als dát kasteel. Het lag in een bosrijke, heuvelachtige streek; prachtlanen leidden er, sterrevormig, heen; en bij de ingang van iedere laan stond een boswachter met karabijn en groene mantel, die je scherp en wantrouwig aankeek, en je dadelijk volgde, als je ook maar even van de brede straatweg afweek.

Ik vroeg aan een van die mannen of ik even het kasteel mocht gaan bezichtigen. Hij antwoordde mij zeer beleefd, maar koud als ijs, dat zulks absoluut onmogelijk was. Zijne Majesteit was zwaar vermoeid door Staatsbeslommeringen, en nam rust, en kon geen bezoeken ontvangen. Ik antwoordde, dat het mij niet te doen was om Z.M. te zien, maar enkel om eens, van iets dichter bij, de tuinen en de muren van het kasteel te mogen bekijken. Het speet de wachter zeer, maar ook dát was absoluut onmogelijk. Gelaten toog ik heen, maar dacht in mezelf:

- Als ik ooit Koning word, zo zal ik ook gaan leven!

De tijden zijn sinds wel enigszins veranderd. Ik denk: als

[p. 715]

Koning Leopold nu nog leefde, dan zou hij wellicht iets anders plaatsen aan de ingang van zijn dreven als een boswachter met groene mantel en karabijn. Ik denk dat daar een loopgraaf liggen zou; en, in die loopgraaf, een of meer mitrailleurs. En misschien zouden de gewezen onderdanen nu wél eens het domein van hun gewezen Koning mogen bewandelen en zelfs door hem kunnen ontvangen worden, bij welke gelegenheid hij hun dan zeggen zou dat de feitelijke Koning van een land het eigen volk is en dat hij, tot staving van die onomstootbaar-vaste overtuiging, met verouderde begrippen afgebroken heeft en voortaan niets meer en ook niets anders wenst te wezen, als een gewoon burger in de Staat.

En velen zouden het geloven, en genieten van hun wandeling, en zeggen dat het volk nu meester is, en niet veel acht slaan op de mitrailleurs verborgen in de loopgraven.

Il etait roi

Zich Koning ‘voelen’ is bijna evenveel als Koning ‘zijn,’ vooral in deze tijd.

Het was een Duitser, een officier. Hij zat in 't etappengebied, ver van de granaten, op een veilig kantoor. Daarnaast waren zijn woonkamers, in een mooi herenhuis, dat hij in beslag genomen had. Hij leefde daar met een jonge vrouw, die niet zijn eigen vrouw was. Hij had wel een eigen vrouw, en ook kinderen, maar die woonden in Duitsland.

Het was geen kwade man. Hij was ook veel te gelukkig om kwaadaardig te zijn. Zonder grote moeite had hij de Ersatzvrouw gevonden, die hem over de afwezigheid van de wettelijke troostte; met ietwat meer moeite had hij de geheime wijnkelder van 't herenhuis ontdekt; en vanaf dat ogenblik achtte hij zich de gelukkigste mens van de wereld en zei dat hij zich als ‘Koning’ voelde. Vóór de oorlog, in 't gewone leven, was hij een klein, behoeftig ambtenaartje. Nu had hij overvloed van lekker eten, dronk tweemaal daags champagne, en gaf aan zijn oorlogslevensgezellin cadeaus die hij voor 't grijpen had. Hij droeg het IJzeren Kruis. ‘Ik wist niet,’ jubelde hij soms, ‘dat iemand zo gelukkig wezen kon. Ik ben

[p. 716]

een Koning.’

Maar die gelukkige Koning zat, helaas, voor hem! op een wankele troon. Er waren lange jaren veiligheid en rust geweest; en de ‘Schweinerei,’ zoals hij de oorlog noemde, bleef ver van hem af, tot zij daar eensklaps heel dichtbij was en aan zijn oren dreunde en ratelde als een orkaan.

‘Die Schweinerei hat schon wieder angefangen!’ riep hij wanhopig tot zijn oorlogsgezellin. En, met een gevoel van diepe verongelijking, begon hij haastig in te pakken wat de moeite waard scheen.

't Was al laat! De ‘Schweinerei’ kwam zijn straat in gerend, onder de gedaante van talrijke vaderlandse soldaten en hij had nog net de tijd om zijn uniform uit te trekken en langs een achterdeurtje weg te glippen. Zijn dierbare oorlogsgezellin had niet eens meer zoveel tijd. Zij was een welbekende en beruchte dierbare; zij werd door de soldaten vastgegrepen en met een sabel de haren van het hoofd gezaagd.

Dat moest wel een onaangename gewaarwording zijn, want zij gilde... gilde, alsof zij wel tienmaal vermoord werd.

't Is nog niet alles ‘Koning’ en ‘Koningin’ te zijn! Vooral in oorlogstijd...!