Verzameld werk. Deel 7

[p. 711]

Afgeknipte haren

Onze intree, in veel dorpen en steden, zo vertelde mij een jeugdig soldaat, die van 't begin tot het eind het jongste bevrijdingsoffensief heeft meegemaakt, geschiedde soms onder echte triomfbogen en trofeeën van afgeknipte vrouwenharen. Dat hing daar, tussen groen en vlaggen, in de wind te waaien: blonde haren, zwarte haren, rode haren; men kreeg een indruk van door Indianen gescalpeerde hoofden; en de soldaten jubelden en raasden, en waren erop uit om nog steeds meer van die trofeeën te veroveren.

Daar was niet veel voor nodig. Een of andere vage denonciatie was dikwijls voldoende. Dadelijk trokken zij erop los en als ze toevallig geen schaar bij de hand hadden, zaagden zij de dos maar met hun sabel af.

Soms was de straf ten volle verdiend. Somtijds, helaas, was ze dat niet en meer dan eens bleek de ‘geëxecuteerde’ het slachtoffer te zijn van een vergissing, of van laaghartige wrok en persoonlijke haat.

Er zijn te veel vrouweharen geknipt en er zijn er ook te weinig geknipt. Het is droevig en onterend om te bekennen, maar veel Belgische vrouwen, op het platteland zowel als in de steden, hebben zich walgelijk en verachtelijk met de Duitsers gecompromitteerd. En niet het minst die vrouwen, waarvan de mannen in het vaderlandse leger streden! Zij gingen openlijk met de vijand om, zaten ermee in cinema's en schouwburgen, knoeiden ermee op alle manieren en niet zelden verstrekten zij de vijand inlichtingen, die met de vrijheid en zelfs met het leven van hun medeburgers betaald werden.

Velen lieten zich samen met Duitsers fotograferen. Dat heeft heel wat haren gekost. De fotograaf bewaarde het origineel: en zodra de geallieerde troepen in de bevrijde dorpen en

[p. 712]

steden verschenen, plakte hij de reprodukties vóór zijn ramen aan. En de scharen knipten; en de sabels zaagden.

Of de verdiende straf veel indruk heeft gemaakt valt te betwijfelen. Het algemeen morele peil is zó gedaald en ontaard, dat niets meer diepe indruk maait. De vrouw met afgeknipte haren is nu een curiosum van de streek geworden, als de vernielde dorpen en de slagvelden. Ik heb er verleden week een gezien. Zij had een gebreide muts op, die haar schande verborg en zij keek mij aan met vrijpostige en insolente ogen. Geen de minste schaamte. Eerder iets triomfants-uitdagends. De lui die om haar heen stonden spotten wat met haar, maar waren verder niet kwaadaardig. Zij betuigden ook geen bijzondere minachting. Zij losten enkele gewaagde kwinkslagen, waarop de meid in dezelfde toon antwoordde. Toen konden wij gaan. Meer was er niet aan te zien. En de boer die mij daar heen had geleid lachte om het grapje, zoals hij om een ander grapje zou gelachen hebben.

De dienstweigeraars

En de dienstweigeraars en deserteurs, hoe wordt daar nu, in de algemene morele verwildering en verwording, over geoordeeld en gesproken? Eenieder, in Holland, heeft die lafaards kunnen zien en zich vaak geërgerd aan hun optreden, dat niet alleen de goede naam van België, maar de menselijke waardigheid in 't algemeen, bekladde en in opspraak bracht. Er werd gezegd, dat ze nooit in hun land zouden mogen terugkeren en, als ze 't waagden, dat hun de kogel wachtte.

Het is een zonderling verschijnsel. Mensen en couranten klagen en vitten over en op alles en nog wat, maar van die ellendelingen die, flink en gezond van leden, hun land lieten vermoorden zonder het te hulp te komen, wordt zogoed als nooit gesproken. Hoogst zelden, in de couranten, af en toe een kort artikeltje, dat hen aan de schandpaal spijkert, maar verder de onachtzaamheid, de onverschilligheid. De ouders die hun zonen in de strijd verloren hebben, laten weinig of

[p. 713]

geen kreten van haat en van verachting horen, evenmin, - en dat is wel 't merkwaardigste, - als de soldaten die wél hun plicht gedaan hebben en soms verminkt, en verouderd, en geruïneerd uit de oorlog zijn teruggekomen. Waar zitten ze nu, die helden, die bevende, blatende schapen? Nog steeds in Holland en andere neutrale landen, in de cafés, in de restaurants, hoog-patriottisch doende en champagne-drinkend, of ergens in de veilige loopgraven van een kantoor, of in een spionagedienst, waar ze nooit iets anders deden dan hun eigen landgenoten verdacht te maken, als ze niet, zoals wel eens gebeurde, ten dienste van de vijand werkten.

Er is mij verzekerd, dat enkelen in 't land teruggekomen zijn en zich hebben aangemeld voor de niet meer gevaarlijke, militaire dienst, waarin ze dan ook, zonder enige opmerking vanwege de militaire overheden, werden ingelijfd. Als dat waar is lopen die lafaards dus in dezelfde uniform rond als die van de jongens die het land hebben gered. En als dat waar is zullen er ook wel meer over de grenzen komen, zullen zij állen over de grenzen komen en zich voor de dienst aanmelden, zodat wie ze niet kent ook niet vermoeden zal, dat ze zich aan hun vaderlandse plicht onttrokken hebben.

Ze mogen m.i. wél in 't leger opgenomen worden, en ook voor vele, lange, strenge jaren; maar dan met een zwart kruis op de rug, opdat men overal en altijd weten zal wie ze zijn en ze van de anderen kan onderscheiden.

Maar wees gerust; 't zal niet gebeuren: de grenslijn tussen eer en schande is te vaag geworden. Misschien toch wordt zij later nog eens flink en hard getrokken. Dat zou ons met de wereld nog wel enigszins kunnen verzoenen.