Verzameld werk. Deel 7

[p. 702]

Zoete wacht

De jeugdige soldaat is met verlof. Hij rust uit na veel vermoeienissen. Hij is niet ziek; hij ziet er flink en gezond uit; maar hij is moe, zéér moe.

Hij verblijft op een aardig klein boerderijtje, aan de rand van de bossen. Het boerderijtje heeft door de oorlog niet geleden. Zijn witte muurtjes, zijn groene luikjes, zijn glinsterend rood pannendak lachen ongeschonden in de weke, zachte voorjaarszon. Rechts en links van een blonde zandweg liggen de zachtgolvende, groenende velden als een breed-opengevouwen boek van frisse schoonheid. Als achtergrond, onder de blauwe hemel, een donker dennenbos. Het dorpje ligt op korte afstand, in een diepte. Men ziet het witte kerkje en het slank kerktorentje tussen de bomen schemeren. Het dorpje mag van geluk spreken, dat het zo gaaf uit de baaierd is terecht gekomen!

De boer en zijn vrouw zijn reeds bejaarde mensen en leven daar alleen, zonder kinderen, met een knecht. Met liefde, bijna met ouderlijke liefde, hebben zij 't soldaatje bij zich opgenomen. Hij leeft er van heerlijk bruin brood en verse melk en eieren en ganse dagen wandelt hij te velde en in de bossen. Hij zag bleek, toen hij daar aankwam. Nu heeft zijn gelaatskleur zich getaand en zijn ogen krijgen levendiger uitdrukking. Hij zal weldra weer helemaal als vroeger zijn.

Liefst spreekt hij niet over de oorlog en alles wat hij daar heeft meegemaakt. De kogels hebben hem gespaard, maar de eindeloze strijd heeft hem zo moe, zo akelig moe gemaakt. Als hij nu helemaal vrij was, hélemaal vrij, zou hij wellicht niets anders doen dan goed en gezond eten, en verder rusten en slapen: dagen en nachten achtereen rusten en slapen... Doch dat kan niet. Die beide oude mensen zijn zo innig goed voor hem en stellen zulk een levendig belang in alles wat hij in

[p. 703]

de lange oorlog heeft ervaren. Zij stellen zich de oorlog voor, zoals zij er tijdens hun jeugd, in oude boeken over lazen: dichte, tegen elkander oprukkende scharen, met wapperende vanen en roffelende trommen; cavalerie-charges die de grond doen dreunen en gevechten met de blanke sabel, flitsend als bliksemschichten en rood-afdruipend van bloed. En 's avonds, als hij met hen naast de haard zijn pijpje zit te roken, vertelt het jonge soldaatje soms met matte stem wat een slagveld werkelijk is: een hel van stinkende rook en stof vol vuurstralen en oorverscheurende dondergeluiden; een wilde chaos waarin men bijna nooit zijn vijand ziet, waarin men soms niet eens zijn medestrijder ziet, en waarin men meestal slechts weet dat men de zege heeft behaald wanneer het, na 't gevecht, in de kantonnementen voorgelezen of aangeplakt wordt.

De beide oudjes luisteren met grote, starre ogen en ijzen van afschuw bij het relaas van al die gevaren waaraan hij zo miraculeus ontsnapt is. Zij kunnen maar niet begrijpen dat hij nog leeft, en soms zijn ze bang, vreemd-bang, dat hem, nú nog, iets vreselijks zou kunnen overkomen. De streek is niet veilig, dieven- en moordenaarsbenden sluipen bij nacht en ook soms bij klaarlichte dag op het platteland rond en de twee goedige oudjes weten maar niet hoe ze hun gast tegen mogelijke aanslagen zullen behoeden. Zolang ze daar zijn en ook zolang de knecht in huis is, allen sterk gewapend, voelen ze minder angst, maar 's zondagsochtends vroeg, als het nog schemerdonker is gaan ze allen naar de eerste mis in 't dorp; en dan zou 't soldaatje, dat altijd lang blijft slapen, een tijdje heel alleen zijn op de hoeve, als ze niet, tot zijn beveiliging, iets hadden uitgedacht dat het soldaatje niet mag weten, want wat zou hij erom lachen als hij 't weten moest!

Op een boerderij, niet ver van de hunne afgelegen, woont de schoonbroer van de boer. Die heeft veel kinderen, meest jonge meisjes; en elke zondagochtend, als 't nog donker is, komt een van de jonge meisjes bij de oudjes aan en blijft daar stil in huis zitten, terwijl zij samen met hun knecht ter vroegmis gaan.

Zij zit daar, aardig, fris, jong dingetje, met de handen op haar knieën bij het haardvuur, zonder gedachten door het

[p. 704]

kleingeruite raampje starend over 't land, waar de grijze lentedag langzaam ontwaakt. Zij houdt zich heel, héél stil, om zijn weldadige rust niet te storen; zij blijft daar onbeweeglijk zitten, tot het kerkklokje weldra 't einde van de mis klept en de twee oudjes over de blonde landweg, tussen 't malse groen wan de velden, naar het hoevetje terugkeren. Geluidloos komen zij binnen, vragen eventjes of alles goed is; en daarop vertrekt het jonge meisje zoals zij gekomen is; en als het jong soldaatje eindelijk tevoorschijn komt en door zijn goede, lange slaap verkwikt vóór zijn gezond ontbijt van heerlijk brood en verse melk en eieren gaat zitten, weet hij niet welke zoete, stille wacht over zijn rust en veiligheid gewaakt heeft.

Hij mag het niet weten, hij zou schaterlachen; maar in het oog van de oude boer glimlacht soms iets olijk-ondeugends, als kittelde toch wel de lust om het hem eenmaal te zeggen.

Ik hoop maar dat hij 't niet zal doen. 't Is zo veel aardiger.