Verzameld werk. Deel 7

[p. 696]

Vlaamse uithangborden

Nu ik veel door Vlaanderen zwerf, en scherper dan eertijds alles in mij opneem, treffen mij sommige dingen, die vroeger aan mijn aandacht ontsnapten, of die ik zomaar aannam, zonder er verder over na te denken, als vanzelfsprekende en natuurlijk-bestaande, bij de mensen en hun omgeving passende verschijnselen.

B.v. de uithangborden van zovele landelijke herbergjes. Ik kende ze reeds sinds lange jaren: De Hope van Vrede, De Leeuw van Vlaanderen, De Groene Warande, Het Casino, De Dubbele Arend, De Keizer, enz. Maar het was mij nooit opgevallen, het was nooit tot mij doorgedrongen, dat ze wel iets meer dan een banaal-toevallige betekenis konden hebben.

Nu ben ik ze werkelijk gaan beschouwen als bladzijden uit de tragische geschiedenis van ons land en volk. Wat zou b.v. De Dubbele Arend, waarnaar zoveel landelijke herbergen van meestal een speciaal ouderwets type genoemd worden, anders zijn dan een herinnering uit de tijd toen Vlaanderen aan de ex-roofstaat Oostenrijk behoorde? Wat zou het Casino anders zijn dan een herinnering uit de Spaanse tijd? Verder is het opvallend, dat zogoed als geen enkel opschrift aan Duitsland of aan iets Duits herinnert. Komt dat niet omdat we, vóór 1914, nooit aan Duitsland waren? En ook aan Holland herinnerende uithangborden zijn hoge zeldzaamheden, zodat men daaruit de gevolgtrekking zou kunnen trekken, dat Hollands invloed op Vlaanderen van luttele betekenis is geweest.

De Groene Warande, De Groene Boomgaard, De Groene Wandeling, die veel en overal voorkomen, dat is de schoonheid, de zachtheid, de poëzie van 't liefelijke land. Dat zijn de bloeiende duinen, de golvende korenakkers, de statige bossen, de aardige beekjes en riviertjes door de weiden, de zingende vogels in de lucht, al die goede dingen van kleur en geur

[p. 697]

en harmonie, waarvoor het volk hier zulk een sterk gevoel heeft. Dat zijn de zondagswandelingen te velde, de volksspelen op de gehuchten, de kermissen van de dorpen, de rust, het genoegen, de aardigheid en de glimlach van het leven.

Maar wat het meest van al op 't Vlaamse platteland voorkomt is De Leeuw van Vlaanderen en de Hope van Vrede.

De Leeuw van Vlaanderen symboliseert de eeuwenoude strijd van het volk voor onafhankelijkheid en vrijheid. Die loopt als een rode kronkeldraad van vuur en bloed door heel Vlaanderens geschiedenis. Telkens werd het volk onderdrukt en telkens veerde het in sombere opstand weer overeind, met als aanvoerder een ‘Leeuw van Vlaanderen.’ Artevelde was een Leeuw van Vlaanderen, Breydel en De Conincq waren Leeuwen van Vlaanderen. De geest van vrijheid is de leeuwengeest van Vlaanderen!

Naast de Leeuw van Vlaanderen, en wellicht nog talrijker dan de Leeuw van Vlaanderen, staat de Hope van Vrede. Het heeft mij dikwijls geboeid de fantastische spelling van dat uithangbord waar te nemen. Een enkele maal leest men goed In de Hoop van Vrede; maar meestal zijn de afwijkingen ontelbaar, en wie langs de Vlaamse velden en wegen uit wandelen gaat, komt gemakkelijk van De Hope van Vrede in de Hoope van Vrede, om een eind verder te verzeilen in d'Ope van Vrede en dan weer terecht te komen in d'Ope van Vreede of De Hoope van Vreede.

De hoop van Vrede...! Wat moeten een land en een volk eeuwenlang onder oorlogen en oproeren geleden hebben om dat als een noodkreet en een bestendige verzuchting bovenop zoveel plaatsen uit te beelden, waar de mensen bij elkaar komen! Er zijn ook enkele landelijke herbergen, die als opschrift In den Vrede dragen; maar het zijn eerder uitzonderingen en zij verwekken de indruk als van optimisten, die het leven te rooskleurig inzien en werkelijk te veel verlangen. De hoop, de Hope schijnt al mooi genoeg en de verwezenlijking ervan blijft een vurig smachten, een ideaal, een illusie. Ook nu nog, helaas! leven wij in de ‘hope’ van vrede.

Nu zijn er weer nieuwe en andere opschriften bijgekomen. Dat heeft de laatste oorlog (of, beter gezegd, de jongste

[p. 698]

oorlog, want laten wij ons dienaangaande geen illusies scheppen) meegebracht. Nu heeft men La Nieuwpoort, La Diksmuiden, La den Yser en meer andere. La den Yser spant natuurlijk de kroon; die vindt men overal. En verder prijken ook De Mitrailleus, de Vliegmachine, de Poolu. Dit laatste vond ik in een klein Vlaams gehuchtje, niet ver van de Franse grens. Tegenover het half stukgeschoten kroegje stond een ander, ook half stukgeschoten kroegje van een concurrent en deze was er bezig in witte letters op een donker uithangbord te schilderen: La den Boche. De man uit den Poolu vond dat maar half en schimpte. Maar de man uit den Boche trok er zich niets van aan en meende dat eenieder wel het recht had eerlijk aan zijn brood te komen zoals hij dat verkoos.

‘Les affaires sont les affaires!’