Verzameld werk. Deel 7

[p. 693]

De Markepakkers

Ik spreek hier veel met de eenvoudige mensen uit de streek, met hen die het meest direct en het wreedst onder de oorlog geleden hebben. Velen bezitten geen dak meer boven hun hoofd, anderen hebben een of meer van hun zonen verloren; allen hebben mateloze ontberingen verduurd. Ze zijn dikwijls dof en mat, als uitgeput door te veel en te langdurig lijden; er is een soort van onverschilligheid over hen gekomen. Maar als men lang genoeg met hen praat en hun vertrouwen weet te winnen, en hun dan vraagt wat ze 't meest van gans de oorlog haten en waaronder zij het gruwelijkst geleden hebben, dan krijgt men onveranderlijk deze twee zelfde antwoorden:

De Markepakkers en de deportaties!

De Markepakkers was de ‘militäre Polizei.’ Meestal een afgedankte soldaat, gewond of verminkt, of dikwijls ook een boevenkerel, waarmee men geen raad wist aan het front, waar hij een gevaarlijke stemming van insubordinatie aankweekte, diende de Markepakker als hulp van de gendarm in 't etappengebied. De gendarmen hadden het meer dan druk genoeg achter de operatiezone, vooral in de laatste tijd, om de talloze deserteurs tegen te houden en weer in het vuur te drijven. Men zag ze haast niet meer in 't etappengebied, en de Markepakkers werden meer en meer hun vaste plaatsvervangers.

Men noemde ze ‘Markepakkers’ om de twee letters M.P. die zij op hun mouw droegen, en vooral om de boeten die zij moesten incasseren. De verhalen over die kerels zijn legio en men kan er niet een boekdeel, maar een bibliotheek mee vullen. Het was hun taak ervoor te zorgen, dat de bevelen en plagerijen van de diverse Kommandanturen stipt uitgevoerd werden. Zij tastten de mensen langs de wegen af, vielen te allen tijde, 's nachts zowel als overdag, bij de bewoners binnen, speurden en vorsten het ganse huis af om iets ver-

[p. 694]

dachts te vinden. Maar de Vlaamse boeren waren hun doorgaans toch te slim af. Het was verboden graan in huis te hebben en meer nog dit te malen; doch ik ben op een boerderij geweest waar de maalstenen, - een zogenaamde ‘kwern’ - onder de grond lagen en waar elke nacht voor heel de buurt het graan gemalen werd. Het was een echt cyclopenwerk. Vier jonge, sterke kerels stonden daar in een donker hol, 't bovenlijf naakt, hijgend en zwetend van het harde zwoegen. De ‘kwern’ zoemde, het meel kwam warm uit de bak gestroomd, werd in kleine zakjes opgevangen. Zij spraken geen woord; alles gebeurde vlug en in de grootste stilte. Buiten, verscholen in de duisternis, stonden of lagen enkele vastberaden kerels met 't geweer in de arm op wacht en er is geen seconde aan te twijfelen, dat zij er zonder de minste aarzeling de Markepakkers mee zouden hebben neergelegd, als dezen het gewaagd hadden zich te vertonen. Overdag was van die ganse inrichting niets te bespeuren. Dan lag de ‘kwern’ dicht en er werd een zwaar konijnehok overheen geschoven. Wel vijftigmaal, zo vertelde mij de boer met een gegrim van leedvermaak, wel vijftigmaal hebben de Markepakkers naar die konijnen staan kijken en er met mij over gekeuveld dat het zulke mooie, vette waren, zonder ooit in de verste verte te vermoeden wat daaronder zat.

Wij hielpen elkander, zei de boer verder. Zodra een Markepakker ergens op een boerderij kwam, ging een of ander van 't gezin langs achter op de boomgaard staan, en zonder een woord of een kreet, enkel door het herhaald gebaar van met beide handen iets te grijpen uit de lucht, liet men aan de ganse buurt verstaan, dat er onraad in aantocht was. De Markepakker was alvast verklikt vóór hij verscheen en vond dan ook doorgaans niets te pakken. Rust had men echter nooit. Men leefde in voortdurend alarm. De eerste tijden waren de mensen doods-angstig voor de Markepakkers. Doch gaandeweg leerde men ze goed kennen en vooral op het laatst lieten ze zich zonder veel moeite, en dikwijls voor een prikje, omkopen. Maar men moest ze goed kennen. Wee hem die zich vergiste! Zij droegen allen een bijnaam onder 't volk. Men had de Witte, de Schele, de Bril, de Lip, de Blauwe, de Scheve Broek. Met de Witte en de Scheve Broek viel wel te

[p. 695]

praten; maar de Schele, de Bril en vooral de Lip waren echte bandieten. De Blauwe was een dronkaard en een dief. Die stal gewoonweg alles wat hij kon krijgen en zond het naar Duitsland. Eens, op een nacht, hadden de vier jongelui van de ‘kwern’ op hinderlaag gelegen om de Bril en de Lip te vermoorden. 't Geheim van de ‘kwern’ was verraden en de twee geduchte Markepakkers zouden komen. Zij verschenen inderdaad tegen twaalf uur en stapten sluipend de boomgaard op. De jonge mannen volgden hen. Toen de Markepakkers in de duisternis aan de dichte voordeur stonden, kwamen de vier jonge kerels naast hen staan.

- Wilt ge binnen zijn? vroeg een van hen.

De Markepakkers aarzelden.

- Goa moar binnen; ge'n moet ulder nie generen, drong een tweede aan.

De Markepakkers roken lont. Zij speurden wat heen en weer langs de gevel, alsof daar iets was dat hun bijzonder interesseerde en slopen eindelijk weg, heel, héél stilletjes en vlug, achter de heg heen, de velden in.

- Noeit, meniere, zo vertelde mij de boer met nog verlekkerde glimlach, - noeit 'n hên twie meinschen zue dichte bij ulder dued geweest as die twie Markepakkers! Mijne zeun hee geschriemd van koleire as hij zag da ze wiggemuisd woaren!