Verzameld werk. Deel 7

[p. 660]

De helden van de IJzer

Zij zijn geëerd geworden en gehuldigd en zij hebben het meer dan verdiend. Zonder die van Luik en zonder die van de IJzer was niet alleen België, maar ook Frankrijk, Engeland en geheel Europa onherroepelijk aan de middeleeuwse barbarie en slavernij overgeleverd. Een Franse generaal, en niet een van de minste, - de generaal Desgoutte, - heeft het onlangs nog te Gent, op een plechtige feestgelegenheid, met ontroering verkondigd:

- Het Belgische leger heeft te Luik en aan de IJzer de Europese beschaving gered!

Nu zijn ze in ons midden, de helden van de IJzer. Wij zien ze elke dag, zij lopen als gewone mensen door de straten en langzaam aan is men eraan gewend geraakt, ze als gewone stervelingen te bejegenen.

Dat kan ook wel niet anders. Het is niet mogelijk aldoor te blijven jubelen en huldigen, als in de eerste dagen na de zolang en zo vurig verbeide verlossing. Maar wat wél zou kunnen en wat wél zou moeten is, dat men nooit vergete wat ze voor ons en voor de ganse wereld volbracht hebben en dat men alles deed wat mogelijk is om hun onze onvergankelijke dankbaarheid te laten voelen.

Er mogen ruwe kerels zijn onder die harde mannen, - en dát er zullen zijn is geen geheim; daarvoor hebben zij ook, gedurende al die eindeloze jaren, genoeg gestreden en geleden, - maar hoe en wat ze ook al zijn of doen, er blijft om hen een aureool bestaan, iets overweldigends-groots, dat hun een soort superieure waardigheid verleent, die nooit zou mogen vernederd of geschonden worden. Die mannen staan apart tussen de andere legerscharen. Wat ze in de tweede helft van oktober 1914 en in de tweede helft van oktober 1918 presteerden, vindt in de wereldgeschiedenis zijn weerga niet.

[p. 661]

Nu is het afgelopen. Nu zijn de lauweren geplukt; nu mogen de rust en de beloning komen.

Men denkt wellicht, dat ze nu allen met veel geld, en dank en eer naar hun sinds zolang verlaten en zo angstig verlangde haardsteden worden teruggezonden, terwijl anderen, die niets van hun gevaren deelden, thans hun plaats komen innemen.

Helaas! De toestand is gans anders. Niet alleen genieten ze nog steeds geen rust en vrijheid; niet alleen gaan ze nog steeds gebukt onder de militaire tucht, maar zij worden gebruikt voor meer dan een taak, die, ofwel hun leven in gevaar brengt, of hun eergevoel kwetst en hindert en waarvoor zij in 't geheel niet meer geschikt zijn.

Eerst heeft men hen gedwongen de miljoenen en miljoenen granaten te ontleden, die de Duitsers bij hun aftocht overal verspreid hadden. De noodlottige gevolgen zijn niet uitgebleven. De valse vijanden hadden helse machines onder hun achtergelaten munitie verborgen en vele jonge mannen, die vier jaar lang aan al de vreselijke gevaren van de oorlog ontsnapt waren, zijn miserabel komen te sterven in een of ander spoorwegstation waar de ontploffing plaatsgreep. Eerst nadat herhaalde rampen van die aard waren gebeurd, kwam men op het idee waarmee men had moeten beginnen: de Duitse krijgsgevangenen voor dat verraderswerk te gebruiken.

Verder zitten zij in benauwde kazernes opgehoopt, waar de vervuilde legers van de vijand soms niet eens door frisse bedding zijn vervangen. Zij volbrengen er knechtenwerk: poetsen, boenen, allerlei corveeën, mitsgaders dagen en nachten op wacht staan (op wacht voor wat?) allemaal dingen die de minste der recruten zonder enig bezwaar in hun plaats zouden kunnen uitvoeren.

Doch het allerergste zag ik dezer dagen in een grote Vlaamse stad gebeuren; niet eenmaal, maar voortdurend, elke ochtend, in de voornaamste straten: de stedelijke vuilniskarren en faecaliënwagen gemend door Belgische soldaten in uniform, door de ‘Helden van de IJzer!’

Die stad is vol met leeglopers en werkstakers. Die stad en haar omgeving worden onveilig gemaakt door moordenaars- en

[p. 662]

dievenbenden, die geen dag of geen nacht laten voorbijgaan zonder dat men hoort van gruwelijke misdaden. Soms worden soldaten van die misdrijven beschuldigd en men beweert dat soldaten werkelijk er enkele van op hun geweten hebben, terwijl ten andere de boeven meer dan eens een uniformpak aantrokken om hun schurkenstreken uit te voeren. Wat er precies van aan is weet ik niet; maar hoe dan ook, is het niet om te grijnzen van ergernis, wanneer men denkt, dat de nobele uniform van het IJzerleger daarvoor dienen moet: om de vuilnis van de straten en de closets op te ruimen en om rampzalige landgenoten, die reeds zo vreselijk vier lange jaren onder de beestachtige tirannie van de vijand geleden hebben, te helpen terroriseren, bestelen en vermoorden!

Die toestand vraagt een oplossing, en een heel spoedige. Men sture de ‘Helden van de IJzer’ zo gauw mogelijk huiswaarts, om hen weer in het normale leven op te nemen. 't Is wel het allerminste wat ze verdiend hebben.