Verzameld werk. Deel 7

[p. 640]

Louis

Louis heb ik naar de oorlog zien vertrekken...

Het is gebeurd op een heel vroege ochtend, een der laatste dagen van juli 1914.

Louis lag rustig te slapen, toen midden in de nacht aan zijn deurtje werd geklopt.

Hij trok zijn raam open en keek naar buiten.

Daar stond, in de stille zomernacht, de dorpsveldwachter, met een papier in de hand. Louis zag vagelijk 't papier witschemeren en zag ook vagelijk dof-glanzen de koperen uniformknopen van de tuniek van de veldwachter.

- Wat is er? vroeg hij verbaasd.

- Mobilisatie-bevel, morgenochtend met de eerste trein vertrekken, zei de veldwachter.

- Och kom, lachte Louis ongelovig. Het was een vrolijke, zonnige jongen, die de dingen altijd heel licht opnam.

- Gereed zijn, zulle, of anders wordt ge met de gendarmen gehaald. Hier is 't papierken! En de veldwachter lei het akelig stuk buiten op de vensterrichel en trok haastig verder. Hij had nog veel meer zulke noodlottige papieren in de hand.

Ik heb hem zien vertrekken...

Zijn vrouw deed hem in de vroege ochtend uitgeleide tot aan het treintje en zij snikte onbedaarlijk in het wild kabaal van de dreigende soldaten.

Zij hadden geen kinderen. Met zijn vertrek verloor zij alles, álles. Haar bleef niets meer over, niets dan de lege, absolute verlatenheid.

Die vrouw heeft lang en veel geschreid. Nooit heb ik een enkel ogenblik in haar de minste hoop kunnen doen opleven. En ook zijn brieven, die toch altijd opgewekt en gerust-

[p. 641]

stellend waren, konden bij haar het akelig voorgevoel niet wegnemen, dat het hem slecht zou gaan, dat hij sterven zou. Hij was in Luik, hij was in Leuven, hij was in Antwerpen. En het gaf niets of hij ook telkens schreef dat hij nog gezond en ongedeerd was: zij bleef ontroostbaar; zij schreide hopeloos en herhaalde onveranderlijk:

- Ge zult het zien, dat het slecht met hem zal eindigen.

Toen kreeg zij op een ochtend bericht, dat hij in Holland over de grens gekomen en in een kamp geïnterneerd was. En toen eerst voelde zij zich van haar angsten verlost en kwam de eerste glimlach als een weke zonnestraal over haar verflenst en verouderd gezicht. Goddank! Hij was gered! En nu kon het haar niet meer schelen hoe lang de oorlog ook zou duren; zij had eensklaps 't geloof terug gekregen; zij wist nu dat zij hem zou weerzien! Gedurende de eerste maanden schreven zij geregeld aan elkaar; maar toen kwam de strenge grensafsluiting en de brieven werden al schaarser en schaarser en eindelijk hield alle verbinding op. Het deed er niets toe. Ik vernam dat zij ginds, in het veroverd land volop moed bleef houden. Zij wist dat hij in veiligheid was en dat zij hem eenmaal terug zou zien. Zo diep en hopeloos neerslachtig als zij gedurende de eerste weken was geweest, zo moedig en vertrouwensvol bleef zij nu al die lange maanden, al die jaren...

In het begin van verleden lente is 't gebeurd...

Het is gebeurd op een glanzende, stralende ochtend, ginds, ergens op het heideland.

De hemel was van 't zuiverst helderblauw, met donzig-blanke, lichte, glinsterende, hoog-drijvende wolkjes. Alom zongen de vogels in de heesters en de bomen en de weg strekte zich uit, recht en blond, op-en-neer deinend, van einder tot einder, tussen bossen en landouwen. Soms waren 't lichte beukenbossen in hun teer-doorschijnend lentegroen; soms waren 't zwarte dennenwouden, als ondoordringbare muren van rouw.

Daar kwam de kleine, trage stoet. Voorop het militair muziekkorps, dat een treurmars speelde. Onmiddellijk daarach-

[p. 642]

ter de doodkist onder zwart-geel-rode vlag, gedragen door zes geïnterneerde soldaten; en eindelijk de groep van de kennissen en vrienden, die hadden mogen vergezellen.

De droeve tonen klonken zwaar en plechtig in de schone, rijke rust van de natuur. De vogels zwegen even op de doortocht en zongen dadelijk weer luid zodra de stoet voorbij was. De hoge, glinsterende, witte wolkjes schenen als lichte engelen in de blauwe hemel met de rouwstoet mee te reizen. Zo kwamen zij aan 't verre dorpje en aan 't kerkhof. Een korte dienst, daarbinnen, in het kerkje, en dan naar 't graf, waarin de kist werd neergelaten.

De hoofden ontblootten zich, de knieën bogen, de handen vouwden samen en een laatste maal speelde droef, en schoon, en indrukwekkend-plechtig, de muziek.

Toen gingen zij, in stilte...

Enkele maanden is dat nu geleden...

Zou men het haar geschreven hebben? Zou zij weten?... weten dat hij, die veilig aan alle oorlogsgevaren ontsnapte, stierf van heimwee en van ziekte in ballingschap?

Ik had haar kunnen schrijven; ik had het móéten doen; maar ik durf niet, ik kán niet...