Verzameld werk. Deel 7

[p. 634]

De boer

De Vlaamse boer werkt op zijn land met ploeg en paard. Hij heeft angstige tijden doorgemaakt; dagen en nachten gevreesd, dat de Duitsers hem zijn paardje zouden komen afnemen. Zijn koeien, zijn kalveren, zijn zwijnen, hebben ze meegenomen. Maar 't paardje was te oud, te slecht, te zwak; zij konden er niets mee uitvoeren en hebben 't hem gelaten. De boer treurt niet. Die wrede tijden zijn voor hem goede tijden geweest. Hij heeft geen vee, geen graan, geen voeder meer, maar hij zit dik in 't geld en heeft het opgepot in stenen potten, die in diepe schuilplaatsen begraven liggen.

Nu zorgt hij alweer voor de toekomst. Hij ploegt zijn akker om, waarin hij straks het zaad der komende oogsten zal strooien. Elke korrel is als het ware een goudstuk, dat gouden vruchten dragen zal. Goddank dat ze zijn afgebeulde paardje hem gelaten hebben!

Het is een mistig-grijze dag van eind oktober. De grond is nat en week en de rechtgetrokken voren glimmen, met een malse, vette glans. De bomen en de struiken om de akker heen zijn half ontbladerd en dragen gele en bruine tinten. Veel kraaien zweven krassend heen en weer.

In de verte gromt aanhoudend het kanon. Maar dat hoort de boer allang niet meer. Dat behoort nu eenmaal bij 't landschap, dag en nacht, sinds meer dan vier jaar reeds. Ongestoord trekt hij met zijn ploeg de lange, rechte voren, de ene naast de andere, ginds van aan 't uiteinde waar de elzenstruiken bruinen, tot aan de rechte steenweg, waar de jonge beuken gelen. Af en toe laat hij zijn armzalig paardje even uitblazen. Het mocht eens plotseling neervallen en niet meer overeind kunnen! Hoe zou hij 't land dan verder omploegen? Met bezorgdheid kijkt hij naar het zwoegend lijf, waarvan hij al de ribben tellen kan en naar de dikbehaarde

[p. 635]

benen, die soms knikkend bibberen.

Ginds, over de steenweg, is er af en toe een grote drukte. Er is die dag veel meer beweging dan op andere dagen. Voortdurend passeren grijs-gehelmde, gepakte en gezakte troepen en er is druk getrek van allerhande voertuigen: wagens, karren, auto's en kanonnen, alles in één zelfde richting: van west naar oost.

De boer ziet en constateert dat, zonder er verder over na te denken. Hij heeft al zoveel vreemds en onbegrijpelijks bijgewoond, gedurende al die lange jaren. Boven zijn hoofd hoort hij talrijke vliegmachines ronken; en angstig kijkt hij even op. Daar houdt hij niets van; daar is hij vreselijk bang voor. Die akelige dingen gooien bommen, vermoorden mens en dier. Toch is hij spoedig weer gerustgesteld. Hij ziet de zwarte kruisen onder aan de vleugels, en murmelt in zichzelf: ‘O, 't zijn van de goeje.’ De ‘goeje’ zijn de Duitse: die gooien niet met bommen. De andere zijn de ‘kwaje.’ De boer ziet ze zoemend in 't oosten verdwijnen en gaat weer rustig ploegend heen en weer over zijn akkerland.

Dan heerst er een tijdlang een grote stilte over 't veld. Men hoort, behalve 't eindeloos en ver gedommel van de kanonnen, niets anders dan het droeve krassen van de kraaien in de nevelige lucht.

Eensklaps, komend uit het westen, verschijnen vier ruiters op de steenweg. De boer ziet ze, en kijkt ietwat verwonderd. Zij zien er anders uit dan degenen die hij al de laatste jaren heeft ontmoet. Zij zijn niet in het grijs, maar in 't lichtbruin gekleed en loeren vorsend, rechts en links. Hun karabijnen zijn gemikt, klaar om te schieten.

Zij ontwaren de boer en roepen hem met grote wenken tot zich. Hij aarzelt even, drijft zijn paard met ploeg de richting van de steenweg uit.

- Boerke! roept een van de mannen in duidelijk Vlaams; - zeg, Boerke, zijn d'r hier gien Dutsen meer?

- 'k En weet het niet, antwoordt de boer, zijn paard ophoudend; - d'r zijn d'r toch vele vertrokken. Moar wie zijde guider?

- Zie-je da niet! lacht de ruiter: - We zijn de Belgen!

- De Belgen! Komen d'r nog meer? vraagt de boer diep-ver-

[p. 636]

baasd.

- Ho!, joa 't, zulle: nog duizenden en duizenden!

En werkelijk, terwijl de ruiter spreekt, ontstaat er een rumoer in de verte; en de boer ziet de vaderlandse troepen naderen, in dichte gelederen.

Hij blijft daar even staan, en roerloos ziet hij ze voorbijtrekken. De mannen schijnen zwaar vermoeid, maar de gezichten stralen en velen zingen liederen. Anderen bijten gulzig in witte rapenknollen, die zij zo uit de grond hebben gehaald. Het groene loof hangt er nog aan en fladdert hier en daar onder hun opmars mee, als groene triomflinten door het gewemel van de lichtbruine troep.

De boer staart en staart, als aan de grond vastgegroeid. Hij kan zijn eigen ogen niet geloven. De vaderlandse legers hebben dus eindelijk overwonnen en er zal nu vrede komen! Vrede, en geluk, en vrijheid, en voorspoed! Hij denkt aan zichzelf, aan al het geld dat hij verzameld heeft en dat nu in de grond verborgen zit, als de opgehoopte weelderige oogst van de toekomst. Moet hij nu niets meer doen; zal hij nu maar alles laten staan en van zijn rijkdommen genieten!

Even vallen hem de leidsels uit de handen en hij staat daar, als verlamd. Doch slechts een ogenblik. Hij denkt alweer aan 't tegenwoordige. Hij grijpt opnieuw naar het handvatsel van de ploeg; en verder trekt hij de rechte, malse voren, de ene naast de andere, van 't ene eind van 't akkerland naar 't andere, met stugge wilskracht, zonder tijdverliezen, als een wroetdier aan zijn bekrompen eigen taak gekluisterd, terwijl het grootse epos, dat het aspect van de wereld zal veranderen, zonder meer zijn aandacht te boeien, onder zijn ogen, in de gouden luister van de herfstbladeren, met het geruis en gedreun van een zee, over de rechte steenweg blijft voorbijtrekken.