Verzameld werk. Deel 7

[p. 625]

De droom

De moeder droomt...

Zij droomt van haar eigen overleden, lieve moeder; en zij droomt van haar eigen, lieve zoon, die in de grote strijd staat, aan het front.

Zij droomt heel droef, en zacht, en teder. Heel zacht en teder, omdat zij vol ontroering zich herinnert de wederzijdse, innige liefde van grootmoeder en kleinkind; heel droef, omdat de grootmoeder gestorven is, zonder haar geliefde kleinzoon terug te mogen zien.

Zij droomt;... en in haar dromen is een gróót verlangen. Wát het is voelt zij niet duidelijk; maar dat groot verlangen schijnt in haar gemoed te zwellen, zich te ontwikkelen tot een beeld, en eensklaps ziet ze 't vóór zich, heel sterk, heel scherp, heel helder, in al zijn prangende realiteit.

Haar zoon staat op het kerkhof, waar zijn grootmoeder begraven ligt! Hij staat daar, recht en slank, in zijn bruine uniform, vóór de tombe. Hij staat daar, als op wacht, voor iets dat komen zal. De nacht is stil en vagelijk bemaneschemerd. De bloemperken glanzen vreemd; de donkere cypressen dromen. Een nevel hangt over de heesters en de grafzerken verrijzen, als verbleekte beenderen. De nacht is vol geheimenis.

Een zacht geruis komt uit de aarde. Het is alsof de aarde eensklaps leeft...! De bruine aarde van het graf zwelt op, de bloemen schuiven zacht opzij en uit de open kuil verrijst langzaam grootmoeders gestalte, niet strak en bleek, zoals zij in het graf is neergedaald, maar fris en blozend, met zachte wangen en schone, lieve ogen, zoals zij was tijdens haar leven. Zij draagt een glanzend-wit gewaad en met een glimlach vol

[p. 626]

van onuitsprekelijke tederheid, strekt zij haar beide witte armen uit en omhelst haar kleinzoon lang en innig.

Zij spreken met elkaar. Zij spreken in gewone, menselijke taal; en de moeder in haar droom hoort ieder woord en kan er toch de zin niet van begrijpen. Het klinkt gedempt en zacht en in volkomen harmonie van ziel en wezen. Zij hebben veel en veel elkaar te zeggen; maar zij zeggen het met rust en vrede, alsof 't alleen geluk en schoonheid was wat zij te zeggen hebben. Grootmoeders zachte ogen glimlachen en stralen van ontroerde liefde; en zijn slanke, lenige gestalte buigt vol eerbied en vol tedere bescherming naar zijn beminde grootmoeder voorover.

Zo staan zij daar een lange wijle, in het mysterieuze droomlicht van het kerkhof. De schitterende bloemen schijnen weelderig om hen heen te tieren; de stille heesters en de sombere cypressen trillen in bezieling van een dieper leven; de grijze zerken van de omgevende tomben schijnen als levende wezens naar voren te dringen, om ademloos dat wonder van piëteit en liefde te aanschouwen.

Dan zwijgen eindelijk de grootmoeder en de kleinzoon. Zij zwijgen, en in hun zwijgen schijnt ook alles weer stil en strak te worden om hen heen. De grijze zerken zijn in de donkere schaduw van de roerloze heesters en cypressen teruggeweken en staan daar weer te blikkeren als verbleekt gebeente; de mooie kleur van de bloemen is vertaand, en een egaal, grijs schemerduister omsluiert het ganse doodstille kerkhof. De bleke gedaante van grootmoeder wordt als een lichte, ijle, wegsmeltende schim; de glans van haar lieve ogen kwijnt; de zoete glimlach van haar lippen is verwazigd en haar doorschijnende armen omsluiten niet meer, met zacht-prangende liefde, de langzaam aan verdwijnende gestalte van de teerbeminde kleinzoon, die zich, in het grijsbruine van zijn uniform, met het grijsbruine van de kerkhofaarde te versmelten schijnt.

[p. 627]

Met een zware zucht van weemoed wordt de moeder wakker. Haar hoofdkussen is nat van tranen; haar beide armen strekken zich nog bevend naar het droombeeld uit; haar door de droom benevelde geest volgt nog even, met smachtend naverlangen, het weggevloden visioen van onuitsprekelijk-tedere piëteit en liefde.

De koele schemerochtend van alledaagse, droge werkelijkheid kijkt haar strak en nuchter door de grijze ramen aan. Zij weet; zij wéét! Haar moeder ligt op 't kerkhof en haar zoon staat aan het front. Dat is de harde wet van dood en leven. Maar zij weet ook en voelt, dat hun verheven en onsterfelijke zielen elkander die nacht, in haar droom hebben ontmoet en zich tederlijk met haar eigen ziel verenigd hebben.