Verzameld werk. Deel 7

[p. 622]

Brosse Marie

De jeugdige verlofganger vertelde:

‘Wij zaten daar ergens achter de IJzer, in ons hout-en-stro-hutje, “en repos”. Mijn beide kameraden waren even wat in 't veld gaan wandelen; ik bleef alleen, in mijn hoedanigheid van keukenpiet, - het was mijn beurt, - om ons middageten klaar te maken. Ik schilde aardappelen, die dan telkens met een plons in de emmer met water neervielen, als kikkers die duikelen in een sloot. Ik rookte een gezellig pijpje en neuriede een deuntje. Het land strekte zich groen en liefelijk naar de wazige verten uit. De lucht was blauw met witte wolkjes, die onder een bol briesje schenen te stoeien en te dartelen in de zon. In het verschiet dreunde, als altijd, met gelijkmatige tussenpozen, de zware stem van het kanon. Het was, wat de officiële verslaggevers noemen: een dag van weinig actie aan het front.

Er zat een klein, lichtblauw kapelletje, vlak vóór het open deurgat, op een madeliefje in de zon. Af en toe kneep het zijn fijne vleugeltjes dicht, als een heel mooi miniatuur-boekje, dat plotseling gesloten wordt. Dat gebeurde als er een wolkje vóór de zonneschijf passeerde. Maar zodra het wolkje weg was, strekten de blauwe vleugeltjes zich wijd weer open, als iets dat jubelt van genot. Ik zat ernaar te staren en te glimlachen en vergat even te neuriën en mijn aardappels te schillen. Ik plonsde zachter de geschilde knollen in de emmer, om het beestje door 't geluid niet te verjagen. 't Was in het begin van augustus, de maand van rust, van vakantie en van vrede. Eensklaps kwam een grote, zware schaduw vóór de ingang van mijn hutje neergestreken en het aardig blauw vlindertje fladderde knipvleugelend weg. Die schaduw veranderde meteen in de gedaante van een man; en een stem, een nogal onaangenaam-klinkende stem vroeg, in gebrekkig Frans:

[p. 623]

- Voulez pas asseter une brosse, mesieu?

Verstoord keek ik op. Vóór mij stond een van die louche kerels, een van die rondventers van allerlei, die de achterhoede van de legers volgen, zoals de haaien in het zog van de schepen drijven. Hij had geen ander gepak bij zich dan een vrij klein valiesje, wat mij verwonderde; en ik begreep niet goed waar hij zijn borstels wel vandaan kon halen. Het aanbod op zichzelf was mij echter niet onwelkom; een bezem of een borstel kon daar best gebruikt worden om de rommel op te ruimen; ik knikte dus toestemmend en vroeg hem naar de prijs.

- C'est cing francs, mesieu, antwoordde hij, met een loense glimlach.

- Ontzettend duur! riep ik misnoegd; en maakte een gebaar van weigeren.

- C'est la guerre, est-ce pas, mesieu! fleemde hij met walgelijke strijkages. - Et ce sont de si jolies brosses, mesieu! Toutes les femmes en raffolent.

Strak en stug keek ik hem aan. Wat 'n onzin stond die vent daar toch uit te kramen! Stel je voor dat een vrouw zo dol zou zijn op een bezem, alsof het een sieraad of luxeartikel was! Maar met dat al had ik nu toch wel degelijk zin gekregen in die bezem om mijn slordig hutje nu eens eindelijk wat schoon te kunnen houden; en ik bestelde dan ook maar het ding, ofschoon met wrok wegens de exorbitante prijs.

- En welke naam moet erop komen? vroeg de man.

- 'n Naam! riep ik verbaasd. - Waarom?

- Ja, dat is immers het gebruik, meende de man.

- Heus? Nou, mijn naam dan; of het nummer van het regiment.

- Ja, maar zo niet, lachte de man. - Ik bedoel de naam van 't meisje: Marie, of Lucie, of Josephine, of hoe ze ook heet. Ik begreep er niets meer van.

- Wil ik u eens een model laten zien? vroeg de man.

Een model! Zou hij daar heus borstels of bezems hebben zitten in dat kleine valiesje!

- Ja, laat eens kijken, zei ik, benieuwd.

De man deed zijn valiesje open en liet mij een soort medaljon zien, een ordinair ding van klatergoud, waarop de naam

[p. 624]

Marie geschilderd stond.

- Est-ce que ça pas une belle brosse, mesieu? Votre bonne amie sera contente, prees hij.

Luidop schoot ik in een lach en begreep de vergissing. In zijn malle, Franse uitspraak had hij “broche” bedoeld!

Hij werd een ogenblik zeer giftig onder mijn hoongelach; maar dadelijk gevat, als sluwe handelshaai:

- O, een borstel! Die kan ik u ook wel bezorgen!

- Voor hoeveel? vroeg ik.

- Vier frank.

- Ben je mal, dief! Ik bied je twee frank. Geen cent meer.

- Drie! fleemde hij lafhartig.

Wij werden het eindelijk eens voor twee frank vijftig, met de verbintenis, dat hij er “Brosse Marie” op zou laten schilderen’.

De jeugdige verlofganger glimlachte. ‘Brosse Marie,’ voer hij voort, ‘werd ons drie dagen later, met haar naam prachtig op het hout geschilderd, afgeleverd en staat nu als een pronkstuk in onze hut. Zij wordt met tedere zorg behandeld en houdt ons slordig huishoudentje schoon. 't Is als een levend wezen, als een soort “mascotte” in ons pover huisje. Wij hebben er telkens weer pret om en zouden diep ongelukkig zijn als Brosse Marie ons moest ontstolen worden. Dat gaat zo, ginder aan het front. Je hebt zo weinig; je hebt eigenlijk niets en je hecht je aan een strohalm.’

De jeugdige verlofganger haalde zijn schouders op met een kort lachje en vertelde een andere historie.