Verzameld werk. Deel 7

[p. 574]

Aan het venster

Zij zat in een brede leunstoel, met de voeten op een bankje en witte kussens achter de rug, in 't kleine kamertje met laag plafond, aan het venster dat wijd open stond en de zachte, milde lentelucht liet binnenstromen. Het bed stond in een hoek, naast tafeltje en kastje; een spiegeltje blikkerde op de schoorsteenrichel en aan de grijsachtige wanden hingen enkele banale chromoplaatjes.

Daarbuiten was het een heel klein, ingesloten stadstuintje; maar het had zon en het gras was groen en gans besterd van madeliefjes; en er prijkten prachtige seringen langs de met klimop begroeide, houten schutting; en boven 't kleine muurtje van de achtergrond rees, in al zijn bloeiende majesteit, een grote kastanjeboom op in de tuin van een buurman en schiep daar als een feeërie van kracht en schoonheid om de grijze muren en de rode daken, terwijl nog even verder een spitse kerktoren opslankte, waarvan de vergulde uurplaat en het gulden haantje hoog schitterden en vonkten in de zon, onder de schone, eindeloze, blauwe hemel.

Zij reikte mij haar bleke, magere hand en glimlachte heel zacht, met dankbaar-vriendelijke ogen. Een heel lichte kleur, als een doorschijnend, roze waas, kwam even over haar witte wangen en bleekte dadelijk weer weg. En toen het van haar wangen weggestorven was kwam het mij voor of haar gezicht eensklaps met een teer-groenachtig licht beschenen werd, en of ook haar magere handen, en haar witte zieke-kleren, en de witte kussens achter haar rug, en heel het kleine, lichte ziekekamertje in een lichtgroene atmosfeer waren gehuld.

Zij merkte mijn verwondering en glimlachte.

- Dat komt van buiten, zei zij, - van de schaduw uit die mooie, hoge boom; van de lichtweerkaatsing uit de heesters en van dat heerlijk, zacht-malsgroene grastapijt vol witte

[p. 575]

madeliefjes.

Zij sprak in 't Frans, haar taal, de enige die zij kende. Zij sprak ze met fijne beschaving, mooi als voorname muziek. Ik nam plaats op de stoel die ze mij tegenover zich aanwees; en, op mijn vraag hoe het nu met haar ging, antwoordde zij dat ze met de dag beter en sterker werd en innig verlangde om zo spoedig mogelijk weer aan het werk te kunnen gaan.

Er viel een stilte. Haar zacht, beschaafd gezicht kreeg eensklaps iets stugs, bijna iets hards. Haar donkere ogen staarden strak vóór zich uit, in het tuintje. Ik wist wat zij wilde en voelde nog eens met spijt, dat het mij niet lukken zou haar van het vast en stug voornemen af te brengen.

Zij was café-concert-artieste... Zij speelde viool en zong, in de koffiehuizen, in de bars!... Hoe zij daartoe gekomen was?... Och, de oude, gewone, welbekende geschiedenis! Ongelukkig getrouwd, gescheiden, enig talent, in 't geheel geen fortuin. Een ellendeling van een man, die het weinige wat zij bezat had opgemaakt; een oude vader en een oude moeder, brave, eerlijke mensen, die zij moest helpen onderhouden!

Zo was haar leven, toen de oorlog uitbrak. De stad waar zij woonde werd door de vijand vernield en bezet; zij kwam naar hier overgevlucht, met haar oude vader, met haar oude moeder, met het heel klein beetje geld dat zij bezaten. Zij kreeg er een betrekking in een ‘music hall’, werd ziek, zwaar ziek, moest noodgedwongen al haar spaarpenningen opteren en zelfs schulden maken en het instrument dat in haar onderhoud en dat van haar ouders voorzag, - de viool - verkopen. Haar herstelling had maanden geduurd. Nu werd ze beter; nu zou ze weldra weer kunnen beginnen. Maar hoe en waar moest ze de middelen vinden om haar schulden te delgen en een nieuw instrument te kopen?

Wij zwegen, in stille gedachten. De zachte lentezon speelde over de witte madeliefjes in het gras en hoog in de top van de bloeiende kastanje kwam een merel zitten en begon daar met zijn monotone, ietwat schorre stem te zingen, als van een rustig-weemoedig verhaal, dat zonder eind is. Rood schitterden tussen het frisse groen de gewafelde pannendaken van

[p. 576]

de nabije huizen en de spitse kerktoren pijlde loodrecht met zijn goud-tintelende wijzerplaat en met zijn vonkenschietend gouden haantje de vlekkeloze, blauwe hemel in. Groot was de rust en de stilte in dat afgelegen hoekje en het gegons van de grote stad drong slechts als een verdoofd en verwijderd rumoer tot ons door.

- Ik had zo graag iets anders voor u willen vinden, begon ik nog eens, met schuchterheid, zoals ik reeds vroeger had gedaan. - U past niet in zulk een milieu. Uw ganse opvoeding, uw vroeger leven, uw...

Ik aarzelde en zij glimlachte, stil en weemoedig, zonder bitterheid. Zij schudde zacht het hoofd en haar ogen kregen een uitdrukking van lieflijke gelatenheid.

- Onmogelijk,... onmogelijk,... antwoordde zij langzaam; en haar stem had iets dofs en gevoileerd, bijna als de monotone stem van de merel, die maar aldoor in de bloeiende kastanjetop zat te vertellen. - Wat zou u van mij willen maken: een gezelschapsdame, een winkeljuffer, iemand die conversatie-les geeft in het Frans? U begrijpt toch wel dat zulks niet kan. Ik ben en blijf immers voor altijd en voor iedereen de chanteuse uit het café-concert! Dalen kan ik nog wel; mij verheffen niet meer, Ik ben een nummer op 't affiche; en, laat ik u dit tot ons beider troost zeggen, een van de degelijke nummers. Ja, de dikke, weldoorvoede heren en de lichte
twee schuine moppen, iets sentimenteels, iets liefelijks en fatsoenlijks horen. Daar zorg ik voor; dat zijn mijn nummers. Ik ben het fatsoen van de tingeltangel. En dat verzoent mij dan ook enigszins met de aard en de omgeving van mijn bedrijf. Dring dus niet aan, laat mij niet tobben, zoek niet voor mij wat ik toch niet meer bereiken kan; tracht, als u iets voor mij doen wilt, mij in staat te stellen om mijn vroegere taak te hervatten...

Zij zweeg en ik beloofde, dat ik doen zou wat ik kon... Moede zonk zij achterover in de kussens en even sloten zich haar ogen. Ik stond op en nam afscheid. De zon, die langzaam naar het westen neeg, goot goud over de madeliefjes in het gras en hulde 't kleine kamertje in koele, groenachtige schemering. Strak stond de kastanje met al zijn wit-bloeiende

[p. 577]

kaarsjes tegen het diep azuur te gloriën.

De merel vertelde nog steeds, met dromerige, monotone stem, van weemoedige en mysterieuze dingen...