Verzameld werk. Deel 7

[p. 568]

Het paard

Er ware een boek te schrijven, van honderden en honderden bladzijden, over het leven en het lijden van ieder paard. Want dat is wel het heel bijzonder droevige van nagenoeg elk paardenleven: hoe het ook begint, in armoede of in weelde, haast altijd eindigt het in lang en vreselijk lijden, vooraleer de dood als een verlosser komt.

Ik voel steeds iets van droefheid in mij opkomen, telkens wanneer ik, in een zonnige, bloeiende wei, een mooie, sterke merrie met haar veulentje zie rondlopen. Ik zou zo graag zulk een dartel, jong beestje in zijn schone en wilde natuurvrijheid zien opgroeien, maar ik weet, dat het niet mogelijk is, omdat zijn meester, - de mens - het voor zijn dienst zal opeisen. Ik weet dat hij eens komen zal, met breidel en harnas en dat het van dat ogenblik af voor altijd uit zal zijn met de heerlijke vrijheid, en dat de schone jonge ogen, waarin zich nu de milde aarde en de weidse blauwe hemel spiegelen, niets meer zullen aanschouwen dan de harde keien van de straten of het schemerduister van de stal.

Het moet zo; wij weten het. Wij, zwakke mensen, hebben ons dat recht, - het recht van leven en dood - over het sterke dier toegeëigend. En het dier is zo goed dat het wel wil, terwijl het toch wel sterk genoeg zou zijn om niet te willen; het is zo goed dat het zijn jeugd, zijn kracht, zijn fijne zenuwen, zijn ganse leven gedwee en zacht door ons laat gebruiken en misbruiken.

Wat geven wij het daarvoor in de plaats? Liefde, goede zorgen, dankbaarheid, en, in elk geval een rustige, oude dag voor zo ontelbaar-veel bewezen diensten; voor een leven dat niets anders is dan een ononderbroken zelfopoffering en zelfverloochening?... Liefde en goede zorgen, ja, zolang het jong en mooi en krachtig is; zolang het is als een renderend

[p. 569]

kapitaal, of zolang het door zijn forse en fijne schoonheid onze trots of onze ijdelheid kan strelen. Maar hoeveel eigenaars zal men wel vinden, die nog eens met ontroerde dankbaarheid en liefde het voorbarig in hun dienst versleten, goede, trouwe beest omstrelen, en hoevelen vooral zullen ervoor zorgen, dat het niet tegen een miserabel beetje geld verkwanseld wordt en terechtkomt in de meedogenloze handen van een afbeuler, die er dan, in een langdurige marteling, de laatste levenskrachten uit zal zuigen, tot het eindelijk, onder het mes van de viller, uit zijn eindeloos lijden verlost wordt?

Eindeloos lijden... en nooit door eigen schuld, helaas! Alleen en altijd door de schuld van zijn meester: de mens! 't Is oorlog en het paard strijdt in de oorlog mee. Het valt met hem, die zich zijn meester noemt. Maar hij beseft althans waarvoor hij strijdt en wordt verpleegd wanneer het kan, terwijl het arme dier lijdt zonder te kunnen begrijpen waarom, en meestal onverzorgd en verlaten, in lange, trage foltering zijn doodsstrijd moet doorworstelen.

Doch niet alleen zij, die moeten meestrijden, kwijnen en sterven onder de gevolgen van de oorlog. Ook zij, die erbuiten bleven, gaan erdoor te niet. Er is bijna geen voer meer voor de dieren en wat er nog te vinden is kost buitensporig duur, terwijl de arbeid met de dag zwaarder en lastiger wordt, naarmate het mechanisch vervoer, bij het toenemend gebrek aan steenkool en benzine, steeds meer door paardekracht moet vervangen worden. Nu ziet men levende geraamten, waarvan men al de ribben kan tellen, met triestige ogen, gebukte koppen en knikkende knieën, de veel te zware vrachten voortsjouwen. Dat schouwspel is dikwijls zó droevig en pijnlijk, dat men in bittere weemoed de ogen afwendt.

En toch: dat onverdiende lijden kan in ruime mate gelenigd worden. Maar men moet willen helpen. Er bestaat hier te lande een ruim-vertakt en reeds machtig-wordend lichaam, de Nederlandse Rode Ster, dat tot dit doel werd opgericht. Het helpt waar het kan aan voeder en verzorging, het wil reservepaarden aanschaffen en een paardenkliniek oprichten,

[p. 570]

en nu, met de schone lente, heeft het zijn ogen gericht tot de milde natuur, en wil daar, in de malse, bebloemde weilanden, in de fris-gezonde lucht onder de blauwe hemelen, als in een zachte herinnering aan zijn frisse jeugd in volle vrijheid, aan het afgejakkerd paard gezonde rust en voedsel geven.

Dit lijkt wel iets van een sentimenteel motief. Waarom ook niet? Kijk maar eens naar de ogen van een paard in de wei. Let eens op de aard van zijn rust waar het in 't zachte gras, onder de koestering van de zon ligt te slapen. Men voelt er als 't ware in zijn eigen lijf de weldadigheid van. Maar afgescheiden van dit gevoel, dat men wellicht droom en poëzie zal noemen, komt er een andere beschouwing bij, van zuiver praktische en meteen zuiver-vaderlandslievende aard.

Het wrede oorlogsmonster, dat alom rond deze tot nog toe rustig-gebleven grenzen waart, kan ieder ogenblik, en onverwacht, het mooi, voorspoedig land bespringen.

Waaraan, als zulke ramp gebeuren moest, zal, in de allereerste plaats, dringend behoefte zijn? Aan vervoermiddelen, aan transport door paarden!

Welnu, de paarden, de nog jonge en levenskrachtige, maar tijdelijk door uitputting onderkomen paarden, die nu in de mooie bloemenweiden, onder de blauwe hemel, liggen te rusten en te dromen, zullen dan plotseling weer opveren, en zich in rijen scharen, en naar de grenzen rukken, om daar in lijdzame gedweeheid het laatste offer te brengen, dat de mens van hen verwacht en eisen kan; het offer van hun leven, voor de verdediging en redding van het vaderland; het vaderland van hun meesters: de Mensen!