Verzameld werk. Deel 7

[p. 550]

Tram-conquêtes

Een dezer dagen ontving ik het bezoek van een aardig jongmens.

Ik heb hem als knaap gekend en steeds mocht ik hem gaarne. Nu is hij een jongeman geworden van tussen de vijfentwintig en de dertig; hij heeft een leuk uiterlijk, kleedt zich goed, is intelligent en beschaafd in zijn manieren; en voor zijn leeftijd heeft hij een positie, die menig oudere hem zou kunnen benijden.

Hij kwam glimlachend in mijn werkkamer en, op mijn verzoek, nam hij plaats in de fauteuil bij de kachel, waarin elke gast, die mij met een bezoek vereert, gewoon is plaats te nemen.

Ik schoof de doos met sigaretten naar hem toe, hij nam er een, ik nam er een, de lucifertjes vlamden, de geurige rook kronkelde lichtblauw naar het plafond en wij praatten.

Wij praatten over de oorlog, natuurlijk. Thans praat men over de oorlog, zoals men vroeger over 't weer sprak. Wij waren het erover eens dat 't een beroerde boel is, die nog lang zal duren en voor niemand een bevredigende oplossing kan brengen. Er komt waarschijnlijk helemaal geen oplossing, het wordt ‘partie remise’ meende mijn jeugdige vriend; en ondertussen gaat je mooie leven ermee heen, zonder plezier, zonder fleur, zonder hoop: het leven van een kluizenaar.

Ietwat verwonderd keek ik mijn jeugdig vriendje aan. Wat was hij zwaarmoedig gestemd voor een jongmens van zijn leeftijd en positie! Had hij dan een of andere grote teleurstelling ondervonden?

Hij schudde de as van zijn sigaret en voer mistroostig voort:

- Je ziet geen mens meer, je ontmoet niemand meer, er is niets meer, er is niets meer te doen.

Wanneer een jongeman van die leeftijd je zegt dat hij geen

[p. 551]

mens meer ontmoet, dan wil dat betekenen dat hij geen aardige jonge meisjes meer ontmoet.

Ik keek hem aan en glimlachte, en zei:

- Je zal moeten trouwen, vriendje.

Hij hapte dadelijk toe.

- Ik wil trouwen, ik zou willen trouwen, maar vind niemand, antwoordde hij met vuur.

- Wat! riep ik. - Je vindt niemand, in deze stad waar het krioelt van jonge meisjes, die niets beter vragen dan te trouwen.

- Niemand! Niemand! kreet hij wanhopig.

- Je meent het niet, zei ik.

- Ik meen het wél! betuigde hij met nadruk. - Ik meen het wél; en, als u mij soms aan iemand kunt helpen, dan zal ik u zeer dankbaar zijn. Ik vind het leven zó hopeloos vervelend geworden, dat ik besloten ben te trouwen, als ik maar een geschikt iemand vinden kan.

Peinzend nam ik mijn hoofd in beide handen en dacht erover na hoe ik mijn jeugdig vriendje helpen kon. Ik houd van hem en wilde hem graag helpen, hem redden. Ik wist dat hij hier weinig mensen kende en begreep dat de tegenwoordige toestanden: geen diners, geen bals, geen recepties, weinig geschikt waren om hem, dát wat hij verlangde, gemakkelijk te doen bereiken.

Na een poos zwaar geconcentreerde zelfbespiegeling hief ik het hoofd weer op en vroeg hem:

- Zit je veel in de tram?

Zijn mond ging van stille verbazing open en even bleef hij 't antwoord schuldig.

- Zo... zoals eenieder; maar waarom vraagt u dat? zei hij eindelijk.

- Omdat het hoogst belangrijk is, antwoordde ik. En ik ging voort:

- Het moet je wel opgevallen zijn dat de trams tegenwoordig steeds ontzaglijk vol zijn.

- Inderdaad, stemde hij toe.

- Mitsgaders dat, sinds de benzinenood en de schaarsheid van het paardenvoer, eenieder nu dit populair vervoermiddel

[p. 552]

gebruikt, zowel de jonker als de werkman, zowel de dienstmaagd als de freule, alleen wellicht de O.W.-ers van beider kunne uitgezonderd!

- Dat heb ik menen op te merken, gaf hij toe.

- En dat het meer dan eens, ja, dat het dagelijks en de ganse dag door gebeurt, dat een of meer wezens van het mannelijk geslacht en meestal nog wel jonge, een gemakkelijke zitplaats innemen, terwijl een aantal dames: oude dames, jonge dames, mooie dames, de hele rit door mogen blijven op hun benen staan?

- Inderdaad! Inderdaad! herhaalde mijn jeugdige vriend, vol innige overtuiging.

- Welnu, mijn jeugdige vriend, zo sprak ik, - als ik in jou plaats was, en nog je leeftijd had, dan reed ik een groot deel van de dag met de meest druk-bezochte trams. Ik stel mij voor dat ik daarin plaats zou nemen ergens in een stille buurt en mij zou laten meeglijden, naar 't centrum van de stad. Ik zou waarschijnlijk doen alsof ik mijn krant las, maar ik zou goed uit mijn ogen kijken, over de rand van de krant heen. Niet al te haastig en vooral niet klakkeloos zou ik mijn plaats aanbieden. Ik twijfel eraan of een Scheveningse vissersvrouw of de weduwe van een gepensioneerde ambtenaar, begrijp je?... maar zodra ik een aardig en elegant jong snoetje, dat zogezegd geen zitplaats heeft, begrijp je?... dan zou ik opveren, en mijn hoed afnemen, en beleefd buigen, enfin, je begrijpt me, nietwaar? Ga nu, jonge vriend; je geluk en je toekomst staan rijdend, of rijden staande in de Haagse trams. Ga en verover!

Gisteren heb ik hem teruggezien. In de tram. Hij stond overeind, zich vasthoudend aan een van de schommelende handvatsels en vóór hem zat iets, 'n schat van 'n ding, blond, met roze wangen en lichtende ogen, die glimlachend en strelend naar hem opkeken! Zij spraken met elkaar, de glimlach week niet van hun lippen, de straling was niet uit hun ogen; 't was om erbij te watertanden!

- Ga je nu trouwen? vroeg ik hem, toen wij samen op het Plein uitstapten.

- Nog niet, zei hij, gans opgetogen. - Het is zo dol, weet u;

[p. 553]

er is ook nog 'n bruine, en 'n donkere en...

Hij voltooide zijn zin niet. Eensklaps zag ik hem naar zijn hoed grijpen, diep buigen, als 't ware automatisch van richting veranderen.

- Neemt u mij niet kwalijk! riep hij mij nog haastig toe. - Ik moet even...

Wat hij zo dringend even moest liep daar vóór ons uit over het Plein: een hoed en een pelsmantel, en daaronder twee fijne enkeltjes en glinsterend-verlakte schoentjes, die zich even trager schenen te bewegen, als om hem tijd te laten hen te achterhalen.

Het ziet er wel naar uit alsof er nu heel wat plaats zal moeten zijn in 't huwelijksbootje waar mijn jeugdige vriend wenst mee te varen.