Verzameld werk. Deel 7

[p. 538]

Aangename en teleurstellende verrassingen

‘Tout n'est pas rose dans la vie,’ zegt het spreekwoord, en niet steeds brengt de post louter aangename verrassingen. Toch mag ik over het algemeen niet klagen. Hoe dikwijls ontving ik niet, van mij gans onbekende Nederlanders, aardige bijdragen voor meer dan één liefdadig doel! Ik wil er slechts één uit velen memoreren, omdat het zo touchant was. Iemand, - ik zal zijn naam niet noemen, hoe gaarne ik het ook deed - zond mij eens een bankbriefje ten bate van het liefdadig werk ‘Voor de Tabak van de Belgische Soldaat’ en voegde er enkele woorden bij, die ongeveer luidden als volgt: ‘Ik ben niet rijk, maar wil toch ook iets doen voor die ongelukkigen. Ik zend u dit sommetje, hetgeen zo ongeveer vertegenwoordigt wat ik in een maand aan tabak en sigaren besteed en zal mijzelf gedurende die tijd van roken spenen.’

Maar, zoals ik zei, ‘tout n'est pas rose dans la vie,’ en, kort geleden, ontving ik een gans verschillend schrijven.

Er zou een liefdadigheidsvoorstelling plaatshebben, te 's-Gravenhage, in de Koninklijke Schouwburg, gedeeltelijk ten bate van de Vereniging tot verbetering van het lot der Blinden in Nederland en zijn Koloniën, gedeeltelijk ten bate van het werk ‘Voor de Tabak van de Belgische Soldaat.’ Een comité zou worden samengesteld uit Nederlanders en uit Belgen en het voornaamste nummer van het programma zou bestaan uit militaire tableaux-vivants, vervaardigd door de welbekende schilder Hoynck van Papendrecht, en die waarschijnlijk een chronologisch beeld zouden geven van de ontwikkeling van het oorlogvoeren in diverse perioden: b.v. Fontenoy (la guerre en dentelles), een tafereel uit de oorlog onder Napoleon, een van 1870, een van nu.

Alles was zogoed als geregeld, de zaal was gehuurd, een ere-comité was samengesteld uit Hollanders en Belgen; er

[p. 539]

ontbraken nog enkel een paar namen, van wie antwoord werd verwacht.

Toen kwam een van die antwoorden en het was van zúlke aard, dat de inrichters, die het initiatief van het feest op zich genomen hadden, onmiddellijk besloten, onvoorwaardelijk van het plan af te zien.

Men oordele:

‘In antwoord op uw schrijven van 6 Februari, heb ik de eer u beleefd mede te deelen, dat het mij, bij de groote ellende welke in Nederland heerscht en bij de nog grootere ellende, welke over het Belgische volk gekomen is, niet wenschelijk voorkomt, een beroep te doen op de bevolking der gemeente 's-Gravenhage, om geld bijeen te brengen voor het verstrekken van een genotmiddel aan den Belgischen soldaat; en dat het mij onaangenaam treft, dat het streven van het comité “Pour le Tabac du Soldat Belge” samengekoppeld wordt aan den begrijpelijken wens der “Vereeniging tot Verbetering van het lot der Blinden in Nederland en zijn Koloniën” voor dit doel ruimere fondsen bijeen te krijgen.

Om deze redenen kan ik geen gevolg geven aan de in uw schrijven vervatte uitnoodiging tot het zitting nemen in het eere-comité voor den feestavond van 11 Maart aanstaande. Tevens zie ik mij verplicht, hier nog aan toe te voegen, dat ik van uw schrijven geen gebruik zal maken, maar dat ik, wanneer de plannen voor den feestavond mij langs anderen weg ter oore komen, mij wellicht genoodzaakt zal zien, in één of meer Haagsche dagbladen tegen de hierboven bedoelde samenkoppeling te protesteeren’.

De persoon, die dit schreef, is er een van naam en invloed; en zijn brief bevat een onbewimpelde bedreiging van sabotage, en nog wel sabotage, helaas, van een zuiver liefdadig werk. Het deed mij leed zulk een schrijven te moeten ontvangen; en, zoals ik hierboven zei, besloten de Belgische leden van het comité onmiddellijk daarop van het plan af te zien. Zij zijn hier als bannelingen in een land, waar zij met dankbaarheid de gastvrijheid genieten en wensen geen aanleiding te geven tot onverkwikkelijke polemieken in de dagbladen. Maar jammer blijft het, én voor de Nederlandse blinden, én voor de Belgische soldaten. De eventuele opbrengst van het feest was ener-

[p. 540]

zijds bestemd voor uitbreiding van de bibliotheek in Braille-schrift; en anderzijds, sinds geen tabak naar de soldaten aan het front meer mag gezonden worden, voor pakjes sigaretten en tabak aan de Belgische krijgsgevangenen in Duitsland, wat nog wél mag. Een mooi boek in Braille-schrift voor de blinde, is het niet als een soort terugkeer tot het leven dat hij vroeger heeft gekend? De zon, de weilanden, de bloemen; de schone luchten, het leven en bewegen van de mensen en de dieren, alles verrijst, alles geurt en fleurt, als in tastbare taferelen, glanzend en trillend uit de duisternis weer voor hem op. Een pijpje tabak voor de hongerige Belgische soldaat, die bijna reeds vier jaar gevangen zit en thans zogoed als geen levensmiddelen uit Holland meer ontvangen mag, het is nog een troost, een illusie, een droom van vroeger en... het stilt ook tijdelijk de honger, die nu zo nijpt. Dit alles was te verwezenlijken zonder overdreven uitgaven. Het ging niet over duizenden, hoogstens over enkele honderden guldens. Niemand zou daarbij veel armer zijn geworden en het had, behalve het liefdadig werk, een mooie kunstavond kunnen zijn.

De steller van de brief zegt, dat hij van mijn schrijven geen gebruik zal maken. Wat wil hij daarmee bedoelen? Ik begrijp het niet. Ik heb toch niet iets onterends gevraagd? Of beschouwt hij het wellicht als een oneer het werk voor de blinden met het werk voor de gevangen Belgische soldaten te zien samenkoppelen, zoals hij het noemt? Als dát soms het geval mocht zijn, dan wil ik gaarne, voor wat mij betreft, die ‘oneer’ dragen. Waar mijn naam in één adem wordt genoemd, naast die van soldaten, die voor de verdediging van hun ongelukkig en onschuldig vaderland gevochten hebben en gevangen zitten, zal ik er mij niet over schamen, maar er fier op zijn.